LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
269. OUWEMANNENKWAALTJE: DAGOPNAME IN HET ALRIJNE
(13/02/2022)
268.PUZZELS
VOOR DE ZONDAGMIDDAG: REDACTIESOMMEN
(06/02/2022)
267. ZOMER
1946: NACHTBOOT NAAR ZWOLLE (16/01/2022)
266: HET
GAAT NIET EXPONENTIEEL, MAAR MET EEN
KLOKCURVE (26/12/2021)
265. HORROR-TANDARTS
(12/12/2021)
264. DOORGEZAAGD
EN GEPHOTOSHOPT: AELBERT CUYP IN DORDRECHTS MUSEUM
(07/11/2021)
De rubriek FHM's A-viertjes
verschijnt onregelmatig. Maar als hij verschijnt, doet hij dat op
zondag.
Anti-kernwapendemonstratie in Amsterdam, 21 november 1981
Foto:
Rob
Bogaerts / Anefo, Nationaal archief
Overgenomen van Wikipedia - Antikernwapendemonstratie van 21 november
1981
Hoe oud je ook bent, je kunt nog elke
dag een nieuw woord
toevoegen aan je vocabulaire in je moerstaal. De dag dat ik aan dit
stukje begon,
woensdag 2 maart, had ik, scrollend op Twitter, ergens het woord
‘doomscrollen’
gelezen.
OK, dat is geen Nederlands, maar we
hebben het inmiddels wel
uit het Engels geleend. Het
woord bleek,
toen ik er even op googelde, al een tijdje te bestaan, maar ik heb er
blijkbaar
altijd overheen gescrold. Het houdt in: een soort verslaving aan
slecht,
deprimerend nieuws.
Doomscrollen is precies wat het woord
al zegt. Je leest op
Twitter – of elders, maar Twitter lijkt er wel bijna voor in het leven
geroepen
– een verontrustend bericht. Bijvoorbeeld: over een pas ontdekt
potentieel dodelijk
virus in China, in de stad Wuhan, waar je tot dan toe nog nooit van
gehoord
had.
Daardoor inderdaad ernstig
verontrust, ga je op zoek naar
berichten over hetzelfde onderwerp. Al snel stuit je op heel
angstwekkende
zaken. Niet zelden is dat nepnieuws: er zouden al miljoenen doden zijn
gevallen;
er zouden plannen bestaan om de hele bevolking van de provincie Wuhan
preventief te ruimen.
Dat zal toch niet waar zijn, dacht ik
- ik ga verder in de
ik-vorm, want dit verhaal slaat helemaal op mijzelf; ik ben een
overduidelijk
geval van een doomscroller, al wist ik dat nog niet toen ik
woensdagmorgen wakker
werd. Op zoek naar ontkenning, stuitte ik op berichten die wél waar
waren, en toch
ook erg verontrustend: een reproductiegetal R (waar ik ook nooit van
gehoord
had) van 3,5; alle kansen dat de ziekte zou uitgroeien tot een
‘pandemonium’, zoals
ik in een trein een man hoorde zeggen die de klok had horen luiden.
Ik ben dan zo iemand die er ook echt
alles over wil weten;
liever verontrust dan de kop in het zand. Op zich is dat helemaal niet
verkeerd. Een mens wil op de hoogte blijven van alles wat bedreigend
is; hoe kan
hij zich er anders tegen wapenen? Maar dat is wel waar doomscrollen mee
begint.
Al kort na het begin van de
coronacrisis had ik de gewoonte
ontwikkeld om meteen na het ontwaken mijn smartphone van het
nachtkastje te grijpen.
Dat was om de corona-nieuwtjes en feiten te vernemen die er in de
nachtelijke
uren waren bijgekomen in mijn time-line. En aan het eind van de dag
wilde ik beslist
de nacht niet in als ik nog niet even het aller-allerlaatste nieuws had
doorgenomen.
Aanvankelijk
was ik van plan,
tijdens de Eerste Lockdown in de Eerste Golf, voor het eerst sinds
lange tijd
weer eens een goed boek te gaan lezen. Maar het kwam er niet van, week
na week
niet, maand na maand. Want elke dag ging er zo’n 2 à 3 uur verloren met
doomscrollen.
Waardoor raakt iemand als het ware
verslaafd aan het lezen
over ellende? Op de hoogte blijven, niks mis mee, maar eens per dag
even een
samenvatting lezen van het voornaamste nieuws is daarvoor toch ook wel
voldoende.
Ik was niet de enige doomscroller.
Sommigen kwamen al scrollend
terecht in de verkeerde bubbel, die van de corona-ontkenners,
anti-vaxxers en
dat slag. Die wappies schelden mensen die nog een greintje gezond
verstand hebben,
altijd uit voor ‘makke schapen’. Maar zelf doen ze niet veel meer dan
elkaar
tot in het oneindige na te blaten. Als je op Twitter steeds dezelfde
onzin herhaald
ziet, is het verleidelijk om er op den duur zelf in te gaan geloven. En
doomscrollen is niets anders dan herhaling van zetten.
Vorige week donderdag merkte ik tot
mijn schrik dat alle
virologen, echte of vermeende, opeens van de ene op de andere dag
veranderd
waren in Oekraïne-deskundigen en Poetin-duiders. Ik betrapte mij erop,
dat ik
meteen al begon terug te verlangen naar de tijd dat mijn timeline
tenminste
over corona ging. Een duidelijk teken van verslaving.
Het woord ‘doemscrollen’ bracht me
het oudere woord ‘doemdenken’
in gedachten. Op 2 maart 1980, ook al 2 maart *), voegden Kees van
Kooten en
Wim de Bie in hun indertijd hyper-populaire satirische programma ‘Op
hun pik
getrapt’ dat woord toe aan de Nederlandse taal. 20 jaar later schreef
ik
daarover in REFLEXXIONZZ!!, de voorloper van
de rubriek die je nu leest.
*) ook nog mijn moeders geboortedag.
Doemdenken, dat was: diep pessimisme
over de toekomst, en
vooral de angst voor een kernoorlog tussen de twee grootmachten, de
USSR en de
USA. Net als nu was Rusland pas een buurland binnengevallen,
Afghanistan.
De Russische leiders van die tijd
waren hoogbejaarden, die soms
al terminaal ziek waren op de dag dat ze hun ambt aanvaardden. Eind
1980 won
Ronald Reagan, die gezien werd als een trigger-happy cowboy, de
Amerikaanse
presidentsverkiezingen. De Koude Oorlog laaide op. Over en weer klonken
vrijwel
dagelijks het soort nucleaire dreigementen waarmee Poetin afgelopen
zondag de
wereld choqueerde. De mensheid leek af te stevenen op een armageddon.
Ik denk dat het vandaag de dag bij
jongeren allemaal harder
binnenkomt dan bij mensen van mijn generatie. Die moeten toch in
vroegere
perioden van Koude Oorlog (toen de wereld ook niet vergaan is) wel het
nodige eelt
op de ziel gekweekt hebben. En wat zegt De Bom mij persoonlijk nog? Ik
leef als
kwetsbare senior toch al in gestolen tijd; het is me de afgelopen 2
jaar vaak
genoeg voorgehouden. In Rusland kun je dan nog dictator worden…
Maar anno 1981 was ik feitelijk al
een doomscroller, al viel
er niet veel te scrollen in het pre-digitale tijdperk. Ik sloeg geen
actualiteitenrubriek over die ging over de nucleaire dreiging; ik kocht
elk
boek waarin WO III-scenario’s werden besproken en elk opinieblad
waarbij een atoompaddenstoel
op de cover stond.
De zinloosheid van die honger naar
kennis ontging me niet. Hoe
veel ik er ook over las, tegenhouden kon ik die ellende toch niet.
Netzomin als
je anno-nu die oorlogszuchtige malloot met zijn buitenmodel tafels kunt
tegenhouden.
De Koude Oorlog liep uiteindelijk nog
met een sisser af.
Rusland besloot na de zoveelste van ouderdom gestorven leider, voor een
opvolger eens verder te kijken dan in het hospice. Het
tijdperk-Gorbatsjov brak
aan, met zonniger verwachtingen voor heel de wereld. De rol van Reagan
op het wereldtoneel was snel uitgespeeld.
Ik heb me voorgenomen, radicaal een
eind te maken aan mijn
doomscroll-verslaving – waarover ik tussen haakjes niets geweten had
als ik dat
woord niet had zien staan bij het scrollen in mijn Twitter-timeline. De
gebeurtenissen in wat door veel Twitteraars Oekranie genoemd wordt, zal
ik wat
oppervlakkiger volgen dan ik gedaan heb met corona. Maar dat
vanzelfsprekend
zonder ook maar in het minst de ogen te willen sluiten voor de ernst
van de
situatie.
Ik moest de afgelopen week toch ook
wel even omschakelen
naar de werkelijkheid van een nieuwe oorlog, terwijl die tegen het
coronavirus
nog lang niet voorbij is. Ook het veranderde imago van Oekraïne was
even wennen.
5 jaar geleden hadden we het Oekraïne-referendum. Toen werd dat land –
terecht
of niet, ik kan er niet over oordelen – afgeschilderd als een corrupte
schurkenstaat met een bodemloze schatkist, en nu als een natie van
helden.
Een televisiekijker maakte zich van
de week boos omdat NPO
niet 24 uur per dag nieuws over Oekraïne uitzendt, maar ook soms nog
zendtijd
inruimt voor trivialiteiten als sport, muziek en amusement. Die klager
moet ook
beslist een doomscroller zijn. Maar als ik één keer per dag het
achtuurjournaal
zie, weet ik exact evenveel als iemand die de godganse dag kijkt naar
de
herhalingen ervan.
Ik zou nu echt wel weer eens een
roman kunnen gaan lezen.
Daar was ik trouwens in januari al aan begonnen: ‘De pest’ van Albert
Camus.
Het lezen vlotte niet, en ik ben blijven steken halverwege hoofdstuk 2.
Misschien moet ik een ander boek kiezen...
Dit stuk is nu uit; je hebt het
helemaal tot de bodem
doorgescrold!
FHM
8 maart 2022
VOLGENDE
AFLEVERING: 'KUNST
VOL VERHALEN'; MIJN BROERTJE EXPOSEERT (01/05/2022)
25 jaar
De thuispagina van Frans Mensonides: hoe het begon
