Jaargang 5 Aflevering 33 ZATERDAG 24 AUGUSTUS 2002
|
Deze column is afkomstig uit het archief van REFLEXXIONZZ! Klik hier voor de meest recente aflevering. OV-reisverhaal Trammen door Amsterdam (2) MAP onder NAP
Het drama begon in het midden van de jaren 80, toen de eerste paal de grond in ging voor de wijk Middelveldsche Akerpolder; een onmogelijke naam die werd afgekort tot MAP, en inmiddels is gewijzigd in het beter bekkende De Aker. De wijk moest aangesloten worden op het Amsterdamse OV-net. In het aangrenzende Osdorp reed sedert de jaren 60 tramlijn 1. Deze lijn begon op het Dijkgraafplein, en verbond Osdorp via het Leidseplein met het Centraal Station. De tramlijn nam op zijn route ook het uitgestrekte en uiterst populaire winkelcentrum rond het Osdorpplein mee (en had in maart 1997 De digitale reiziger als passagier). Later werd deze lijn versterkt door lijn 17, die eveneens naar het Centraal Station reed, maar dan via de Kinkerbuurt. Deze lijn had het Osdorpplein als beginpunt. De MAP zelf werd bediend door bus 23. Lijn 23 reed een rondje door Osdorp, alvorens koers te zetten naar Buitenveldert - en werd later ingekort tot Zuid-WTC; we namen deze lijn in september 2001. Dit alles staat getekend als situatie 1, die voortgeduurd heeft tot en met 7 december 2001. Velen wensten, dat de MAP opgenomen zou worden in het tramnet. Buslobbyisten in GVB-kringen waren echter van mening dat bus 23 goed genoeg was voor de wijkbewoners; daarmee konden ze bij het winkelcentrum immers overstappen op tram 1 of 17. Vijftien jaar sleepte de discussie zich voort. Met de varianten die in de loop der tijden naar voren gebracht zijn, zou je een plaatwerk kunnen vullen met de omvang van de dikke Bos-atlas. De meeste buurtbewoners uit De Aker en Osdorp prefereerden een variant, waarbij lijn 1 vanaf het Dijkgraafplein doorgetrokken zou worden naar het Ecuplein, en wel langs de Algemene begraafplaats en crematorium “Westgaarde”. Dit plan, nimmer gerealiseerd, wordt hier opgevoerd als situatie 2. Er zat een rare knik in de ontworpen route van tram 1, maar de bewoners van de MAP zouden nu ten volle profijt trekken van deze lijn, die hun afgelegen stuk suburbia zou verbinden met alle geneugten van de grote stad. Maar de magistraten beslisten anders. De variant die uiteindelijk gerealiseerd is, situatie 3, zie je hier. Lijn 1 takt nu vóór het winkelcentrum al af van lijn 17, rijdt via de Pieter Calandlaan naar het Ecuplein, en vervolgens door naar Westgaarde. Lijn 17 neemt het oude traject van lijn 1 over, naar het Dijkgraafplein, en lijn 23 wordt drastisch ingekort.
Al spoedig traden een paar nadelen aan het licht: Het zal duidelijk zijn, dat deze wijziging voor veel reizigers gepaard gaat met een extra overstap. Ik ben van de winter twee keer wezen kijken - zonder mezelf mandaat te verlenen om erover te schrijven; het viel in mijn sabattical. En inderdaad: bij de halte langs de Sloterplas, op het punt waar lijn 1 en 17 uiteen gaan, was er een druk heen en weergeloop van overstappende reizigers, die geen van allen erg vrolijk keken. Waarom heeft men dan niet gekozen voor de oplossing in plaatje 2 (die bovendien enkele hectometers tramspoor minder gekost had)? Schiet me maar lek! Er zal vast wel goed over nagedacht zijn in het Amsterdamse; in ieder geval langdurig. - - - - Ruim een half jaar na de opening van het nieuwe tramtraject sta ik opnieuw te wachten bij de splitsingshalte. Het is hoogzomer, en zowaar droog; mooi weer om over te stappen, maar er staan nu juist erg weinig mensen. Tram 1 komt aanrijden. Deze lijn wordt meestal gereden met wat ik ‘badkuiptrams’ noem; in Brugge gefabriceerde dubbelgelede wagens waarvan alleen de middelste bak is uitgevoerd met een lage vloer. Deze lelijke en onhandige (maar wel redelijk comfortabele) trams zijn na tien jaar feitelijk al verouderd, en steken schriel af tegen de Combino’s met hun lage vloer over de gehele lengte. Een ander nadeel van de Bruggelingen: er is geen rekening gehouden met ruimte voor een conducteursstoel. We slaan linksaf, meteen weer rechts, en belanden op de Pieter Calandlaan, waar ik vorig jaar een moment van 11 september-vervreemding beleefde. Vergeleken met toen is deze winkelstraat nog een stuk onherbergzamer geworden. Alle winkelpanden, behalve één, zijn nu dichtgetimmerd of -gemetseld. Alleen een piepkleine buurtsuper, Hago Zegel, houdt nog stand, al maakt het zaakje een desolate indruk. Volgens mijn berekeningen zijn de bewoners van de Pieter Calandlaan en omgeving de enigen die er echt op vooruit zijn gegaan, met de nieuwe tramregeling. Ook de trambestuurders zul je niet horen klagen. In Amsterdam houden ze van een nogal pittige rijstijl. Het nieuwe traject, recht-toe-recht-aan, met alleen een knik van 45 graden bij het Ecuplein, leent zich bij uitstek voor gescheur. Aan de andere kant: in december 2001, op één van de eerste exploitatiedagen, hoorde ik twee bestuurders mopperen. Die hadden, liever dan de dodenakker, het Ecuplein als eindpunt gehad, in verband met de dagelijkse boodschappen. “Je hebt er âlles: een sjloager, een bâkker, sjupermârekt, de sjlááter, een p’tâtzoak” Maar met trambestuurders wordt veelal even weinig rekening gehouden als met passagiers. Eén presteerde het die dag, tijdens zijn pauze bij het eindpunt, met de tram van een collega mee te rijden naar het Ecuplein, aldaar snel-snel zijn boodschappen te doen, en een andere tram terug te nemen, om hopelijk nog op tijd bij zijn eigen tram te arriveren. Het nieuwe traject heeft zeven haltes, geheten: Louis Davidsstraat, Hoekenes, Baden Powellweg, Ecuplein, Inaristraat, Pilatus en Matterhorn. Waar je ook rijdt: overal zie je de hoge maisonnette-flat op het Dijkgraafplein, aan de voet waarvan het oude eindpunt was. Tijdens 15 jaar discussie zal vast wel iemand voorgesteld hebben, alles bij het oude te laten, en alle MAP-pers gewoon naar het Dijkgraafplein te laten lopen. De “nulvariant”, heet dat, in het jargon van plannenmakers, een eufemisme voor nietsdoen. Voorbij het Ecuplein begint een vrije baan in grasland, met aan weerszijden moderne flatgebouwen. Na de Inaristraat ben ik nog de enige passagier. Ik stap uit bij de allerlaatste halte, Matterhorn, tevens het begin- en eindpunt van bus 23. - - - Nu wil ik wel eens een stukje zien van De Aker. Boven de keerlus van de tram torent de flat Hekla uit; twaalf hoog, en voorzien van een parkeerterrein, achter een soort slotgracht, dat alleen toegankelijk is voor de bezitters van een pasje. Zouden de bewoners ooit de tram nemen? De rit naar Centraal Station duurt een heel dik half uur. Je bent van hier eerder in Rotterdam dan op de Dam, denk ik. De woonerven in dit gedeelte van De Aker zijn genoemd naar bergmassieven en -toppen in geheel Europa; vrij bespottelijk voor een plek die beneden NAP ligt. De stenen van de eengezinswoningen zijn hier somber donkergeel, wat weer eens iets anders is dan somber donkerrood. Alle straten liggen volstrekt verlaten; woont hier wel iemand? Stap, stap, stap; alleen mijn voetstappen hoor ik, die weerkaatsen tegen de gevels. Zo moet het zijn als je de enige overlevende bent van een mondiale ramp. Maar ik hoor heel in de verte een opgevoerde brommer knetteren. Ook een overbrullend vliegtuig vormt een bewijs voor het feit dat er in ieder geval buiten De Aker nog intelligent leven is. De huizen staan zodanig gegroepeerd dat overal ruitvormige pleintjes ontstaan zijn. Hier kunnen auto’s niet komen; grasplukken groeien tussen de tegels door. Midden op één van de pleintjes staat een eenzame wipkip, waarop vanmiddag geen kind wil wippen. Na een paarhonderd meter bereik ik het einde van Amsterdam. Ik beklim de steile dijk langs de Ringvaart. Daarachter begint de Haarlemmermeer; schuin aan de overkant weet ik Badhoevedorp. Een paar jongetjes zijn aan het hengelen. Ze dragen Ajax-shirts met de namen erop van hun helden: Shivu, van der Vaart. Jongetjes dromen, ooit in het eerste te spelen van een topclub. Geen enkel jongetje droomt centrumspits te zijn bij Kozakken Boys, TONEGIDO of Ter Leede, en er een kantoor- of bouwvakbaan naast te hebben, om den brode. Opnieuw buldert er een vliegtuig over mijn hoofd heen. Ik loop De Aker weer binnen, en zie een enorme speelplaats, een kleine hectare groot, die in een kuil ligt verzonken; nog een half metertje verder beneden NAP dan de rest van de wijk. Alles is er: zitjes, speeltoestellen en een trapveldje; van beton weliswaar, maar in ieder geval groen van kleur. Een jongen van een jaar of acht rijdt er wat landerig rond op een mountainbike-je. Hij heeft het rijk alleen, vandaag, en hoeft niet bevreesd te zijn voor wat grotere jongens hem allemaal kunnen aandoen. Ik neem de tram terug naar de stad. Er blijkt weer een nieuwe campagne gelanceerd te zijn om ons volk op te voeden; deze keer tot properheid. “Een[.....] op de grond slingert nog [..] jaar rond”, toetert het op elke straathoek van de posters; we zúllen het weten! Bananenschillen noteren 3 jaar; plastic bekertjes zelfs 90. Deze campagne heeft iets gereformeerds, met een hoog memento-mori-gehalte. De nietige en zondige mens wordt ruimschoots overleefd door de rotzooi die hij wegwerpt; dat is de teneur, die ik een stuk minder opwekkend vind dan het aloude ars longa, vita brevis van de Romeinen, waarmee ze wilden zeggen dat kunstwerken nog blijven voortleven als de maker ervan reeds lang verscheiden is. Ook voor tramlijnen - om dit artikel abrupt naar een conclusie te voeren - geldt dat; die bepalen het stadsbeeld nog als de bedenkers ervan al eeuwen op Westgaarde liggen. Tram 1 naar De Aker; ze moeten er maar aan wennen in Amsterdam, want het is niet anders. Frans Mensonides
Aflevering gemist? Kijk in het overzicht van recente REFLEXXIONZZ! in de rechterkolom. Daar is ook te zien: de uitsmijter van Fris Spr!ts. |
Pasfoto:
 foto: Wim Scherpenisse Colofon
REFLEXXIONZZ! biedt columns over openbaar vervoer en andere onderwerpen, reisverslagen, korte verhalen en geen gedichten.
REFLEXXIONZZ! maakt deel uit van de opgeheven site De digitale reiziger, waarvan het archief nog toegang verleent tot alle tussen 1996 en 2001 verschenen artikelen. Wie op de hoogte gehouden wil worden van alle updates, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Reiziger. Op- of aanmerkingen, opbouwende of afbrekende kritiek, benevens suggesties zijn welkom in mijn brievenbus. Vrijwel alle brieven worden door mij beantwoord, zij het meestal niet per kerende post. Overzicht meest recente REFLEXXIONZZ!
Crisisinterventie Een onthutsende ervaring met Zorg- en Hulpinstellingen - Do 22.08.2002 De uitsmijter, door Fris Spr!ts (ge-SMS'd van zijn vakantieadres) LPF-kamerlid Eberhart heeft ellenlang strafblad, en betaalde voor kamerlidmaatschap Rat van Fortuyn! Ha, ha, hi, hi, ho, ho: allemaal even lachen om alweer zo'n flauwe, smakeloze woord-bak van Hollands kortste en kleinste columnist, ingehuurd van de goedkoopste krant van ons land: uw aller Fris Spr!ts. PS: Eberharts tickets voor Marokko liggen al klaar © 2002, Frans Mensonides, Leiden 35/182/314/46,2 |
