Na lang delibereren heeft de jury uiteindelijk de knoop doorgehakt. De laatste Flapdrol van 1997 is uitgereikt aan de buschauffeurs in Noord-Nederland die afgelopen week het werk hebben neergelegd uit protest tegen de concurrentie die m.i.v. 1998 ingevoerd zal worden in het openbaar vervoer in de noordelijke provincies.
Met concurrentie is het als met zo veel dilemma's in het harde leven: je kunt er op voorhand voor zijn, je kunt er op voorhand tegen zijn en je kunt eerst de kat eens een poosje uit de boom kijken.
De Digitale reiziger is voorstander van de laatste methode en moet dan vaststellen, niet al te negatief tegenover concurrentie te staan. De experimenten in gedeelten van Limburg en Zeeland met openbare aanbesteding van het openbaar vervoer zijn niet echt verkeerd afgelopen. In veel gevallen kreeg de reiziger zelfs meer openbaar vervoer dan in de goede oude tijd van eeuwig VSN-monopolie.
Eeuwige banengarantie past niet in deze tijd. Werkgelegenheid tot de VUT of de dood erop volgt, werkt verlammend. Het staat veranderingen in de weg. Daarmee is de klant niet gebaat; daarmee is het bedrijf niet gebaat; daarmee is ook de chauffeur zelf niet gebaat.
"De klant". Wie was dat ook alweer? Geen van de stakingsbeluste chauffeurs had in de krantencommentaren een woord over voor de reiziger, die maar bereid moet zijn, de chauffeur levenslang te voorzien van zijn dagelijks brood. De H.H. chauffeurs zijn boos op de minister en op hun baas, dus laten zij de reiziger in de kou staan. Dit is nu precies de mentaliteit waar het openbaar vervoer van bevrijd moet worden. Goedschiks, door mentaliteitsverandering, kwaadschiks door een goeie Hollandse trap onder de kont.
De wilde staking werd een grote flop; vrijwel alle treinen reden gewoon op tijd. De overlast bleef beperkt tot de Friese Nevenlijnen, juist de lijnen die ernstig in hun voortbestaan worden bedreigd.
Dinsdagmorgen kwamen enkele wel erg wilde stakers op het idee, om het treinverkeer rond Zwolle te blokkeren. Dit is ze gelukkig uit het hoofd gepraat; vermoedelijk door een verstandige conducteursvrouw. Diezelfde middag maakte de rechter terecht een einde aan alweer een hoofdstuk in de roemruche spoorstakingsgeschiedenis.
Deze geschiedenis is nu bijna een eeuw oud, tijd voor een jubileumboek dat ik niet zal kopen. Het begon in 1903 met "Als uw machtige arm dat wil..." en eindigt in 1998 (in 1999 willen wij graag eens een jaartje gespaard blijven voor dat ellendige gestaak!) met een machteloos gekromd wijsvingertje van een paar gefrustreerde Friese conducteurs en machinisten. Als ze dat per se willen, krijgen ze de Sjef Koekenbakker Award van DDR, hoewel dat eigenlijk nog te veel eer is.
Zo, daarmee is de tiende maandelijkse Sjef van 1998 een feit (we laten de speciale Sjef voor mevrouw Jorritsma's complete OV-carrière even buiten beschouwing).
Er kan gestemd worden voor de Sjef van het jaar! De kandidaten zijn de winnaars van de maandelijkse Sjefs, met uitzondering van NS-Reizigers. Het in februari 1998 door DDR bekroonde plan om de passagiers in de middagspits voltarief te laten betalen, is na de toekenning van de Sjef abrupt van tafel geveegd. Negen kandidaten dus. Wij zetten ze nog even op een rijtje:
Maart 1998: Wethouder Meijer (Den Haag), voor zijn arrogante VVD-gebral, zijn pro-auto
beleid en het tramtunneldrama;
April 1998: Hermes, wegens het vervoeren van passagiers in rondrijdende reclamezuilen;
Mei 1998: ZWN district Rijn&Bollen - Leiden, voor het négeren van passagiers en het
negéren van klachten;
Juni 1998: Hermes, als dank voor één jaar Lijntaxi-chaos;
Juli / augustus 1998: GVB Amsterdam, (m.u.v. Jonkheer Testa, die reglementair is
uitgesloten van deelname) wegens de chaotische uitvoering van de dienstregeling in de
zomervakantie;
September 1998: Gemeente Vervoerbedrijf Utrecht, omdat wegens personeelsgebrek en
wan-organisatie de zomerdienst verlengd moest worden tot na de herfstvakantie;
Oktober 1998: Gemeente Dordrecht, voor het ontwerpen en laten mislukken van een
onrealistisch en over-ambitieus busproject
November / december 1998: Stakende machinisten en conducteurs uit Friesland.
Rest ons slechts de OV-reizigers een beter jaar toe te wensen dan het jaar dat we nu bijna achter de rug hebben.
Namens de jury van De Sjef Koekenbakker Award,
Frans Mensonides
18 december 1998