GVB
CONNEXXION
RET
NS
EERDERE ARTIKELEN (2006-HEDEN)
AANVULLINGEN:
CHIPKAART-ERVARINGEN VAN ANDERE REIZIGERS
HET AANVULLEND STADS- STREEKABONNEMENT VAN NS
NOG MEER AANVULLINGEN:
NIEUWJAARSWENS
HET ACHTER-HET-BUREAU-DENKEN VAN RET
ROVER: DUITSE CHIPKAART OF VOUW-DE-VOUW
ANAAL I.P.V. DUAAL
IN EN OM ROTTERDAM
Maar voordat ik op pad ga, eerst de inleiding! Al bijna een half jaar heb ik niets geschreven over de OV-chipkaart. Dat is niet omdat er niets gebeurd is, maar vooral omdat er zo weinig echt nieuws gebeurd is. De chipkaart bleef de afgelopen maanden in de actualiteit, en dat vrijwel altijd in ongunstige zin. Ik doe een greep uit de stroom van berichten.
De laatste beveiligingslagen zijn van de kaart afgehackt; hacker van het eerste uur Roel Verduit werd verkozen tot student van het jaar. NS schaft het retourtje af, omdat het chipkaartsysteem te dom is om het te kunnen begrijpen. ROVER en andere consumentenorganisaties hebben het helemaal gehad met die kaart, eindelijk. Er zijn problemen met de distributie, met de acceptatie door het publiek, met wat al niet. Ook de kosten vallen wat hoger uit dan begroot; wat een verrassing! Het verspreidingsgebied van de kaart is amper groter geworden in al die maanden. In een deel van het land heeft hij zelfs al een stille aftocht gemaakt.
Een fascinerend fenomeen: naarmate het slechte nieuws over de chipkaart toeneemt, stijgt ook het fanatisme van de verantwoordelijke bedrijven en overheden om hem toch nog in te voeren. Zo besloot de Stadsregio Rotterdam, de strippenkaart per 29 januari 2009 geheel af te schaffen op de metro. Amsterdam kan natuurlijk niet achterblijven en volgt per april van dat jaar (nee, geen grap).
Even verwonderlijk is al het gepraat over de ‘regie’, die staatssecretaris Huizinga onvoldoende zou nemen, krijgen, hebben of uitoefenen. Net of dat nog helpt. De kaart was vanaf dag één tot mislukken gedoemd. Daarvoor bestaan drie hoofdoorzaken. De kwaliteitskranten zullen er niet op wijzen (die hebben het over bijzaken als hacken en privacy), dus doe ik het.
In de eerste plaats wordt de chipkaart om de verkeerde redenen ingevoerd, nl. om de reizigers uit te melken, te bedonderen en in de gaten te houden; niet om hen voordeel en gemak te bieden. Geen commercieel bedrijf kan zich permitteren, zijn klanten zo te behandelen.
Ten tweede zocht men naar een wonderkaart die letterlijk alles kon: zwartrijden terugdringen, de sociale veiligheid bevorderen, de boekhouding doen, stiekeme tariefsverhogingen mogelijk maken, de reiziger laten betalen voor elke wielomwenteling, lucratieve gegevens verzamelen over zijn reisgedrag. In de ICT is het al jaren een natuurwet, dat een systeem dat alles kan, onbetaalbaar is, en daardoor uiteindelijk niets kan.
De derde reden komt voort uit de tweede. De vervoerbedrijven hebben zich nooit afgevraagd, wat de reiziger precies moet kunnen doen met de kaart. Bijvoorbeeld: sterabonnementen erop laden, trajectabonnementen of helemaal geen abonnementen. Of, een ander voorbeeld: moet de kaart werken volgens het best price principe, of alleen maar losse enkeltjes van het saldo kunnen afboeken? Over dit soort vragen behoefde natuurlijk niet te worden nagedacht. De bedrijven en vervoersregio’s hadden immers een toverkaart in handen, waarmee alles kon? Maar ook dat is een natuurwet in de ICT: eerst weten wat je wilt, dan pas een systeem ontwerpen.
Daarom helpt een goede regie natuurlijk geen steek. Als het toneelstuk een draak is, en als je werkt met vierde- of vijfderangs acteurs, dan zul je met de beste regisseur ter wereld geen acceptabele voorstelling meer kunnen geven.
De invoering van de kaart zal dus op zeker mislukken, maar dat zal mij er niet van weerhouden, mijn werkzaamheden als eenpersoons-testteam voort te zetten. Ik maakte, met mijn twee (RET + NS) chipkaarten in de portefeuille, een rondje Randstad. Daarbuiten is het omstreden pasje bij mijn weten helemaal nog nergens bruikbaar. Mocht dat nog een keer gebeuren, dan spoed ik me derwaarts: ook in de donkere maanden is elke reden om het warme huis en de hete hard te verlaten, een goede.
Begin deze maand verscheen hij als een dief in de nacht: de chipkaart in tram en bus. Toen ik me op de zesde van deze maand naar de hoofdstad begaf, was de grootscheepse introductiecampagne nog niet begonnen. Er stonden hier en daar wat reclamezuilen om de Amsterdamse reiziger op de nieuwe ontwikkelingen te wijzen. En bij de ‘Tickets en Info’ (op de foto het monumentale filiaal bij CS) kon je een folder krijgen met uitleg.
Een folder in de merkwaardige stijl die het GVB voor deze campagne heeft gekozen. Koppen en samenvattingen zijn geschreven in een lettertype dat wel wat lijkt op het ´schoon´schrift waarmee we allen geworsteld hebben op de lagere school (echt schoon wilde het bij mij nooit worden). Wat de reclamejongens van het Amsterdamse vervoerbedrijf willen uitdrukken met die stijl, weet ik niet. Ik gok: dat men de reiziger niet helemaal voor vol(wassen) aanziet. Hoogmoed waarmee de hele chipkaartoperatie gepaard gaat, en die ook deze keer zal komen voor de onvermijdelijke val.
Klantvriendelijker waren op die dag de chauffeurs, trambestuurders en -conducteurs. Als bezitter van een chipkaart werd ik er regelmatig aan herinnerd dat ik het uitchecken vooral niet moest vergeten. En was ik een ware bezienswaardigheid: nog geen 10% van de Amsterdamse bus- en trampassagiers liep met zo’n pasje rond.
Een aardige onderzoeksvraag voor mijn ritje leek me de volgende. Heeft GVB geleerd van de problemen bij de RET in 2007, toen introductie van de chipkaart in trein en bus leidde tot duizenden fouten en klachten? Om de spanning meteen te breken: driewerf neen! Dit systeem is op de reiziger losgelaten zonder eerst zorgvuldig getest te zijn.
Ik begon met een busrit van CS naar Sloterdijk, via Amsterdam Noord, en met drie overstappen binnen de toegestane tijd van 35 minuten. De lijnnummers vormden een aardige reeks: 35, 37, 38 en 36.
Het eerste ritje was een goedkopertje. Ik betaalde er slechts 70 cent voor, dus alleen het opstaptarief en niet de prijs voor circa 25 afgelegde hectometers. Bij de twee ritten daarop werd mijn overstap correct verwerkt – geen opstaptarief, dus - en betaalde ik een aannemelijk bedrag voor de afgelegde afstand. Helaas valt dit bedrag niet te controleren op juistheid.
Ik vroeg de GVB naar de bekende weg, waar ik informatie kon krijgen over de tarieven. En kreeg als toch vrij opmerkelijke reactie:
Geachte heer Mensonides,
Graag reageer ik op uw e-mail waarin u ons vraagt waar u de tarieven
kunt opzoeken voor het reizen met de OV-chipkaart per tram en bus.
Beschikbaar
Deze tarieven zijn nog niet beschikbaar. Er wordt op dit moment hard
aan gewerkt om dit zo snel mogelijk beschikbaar te maken.
Vragen Wij vertrouwen erop u met dit antwoord van dienst te zijn. Mocht u hierover nog vragen hebben, dan kunt u de afdeling Klantenservice op werkdagen bereiken tussen 9:00 en 16:30 uur op telefoonnummer 0900-8011. Als u het kenmerknummer bij de hand houdt, kunnen wij u sneller van dienst zijn. Met vriendelijke groet,
[xxx] manager Klantenservice
Daaruit blijkt dat in het OV praktijken gelden die in normale branches ondenkbaar zijn. Je moet van te voren toch na kunnen gaan wat een rit kost? Je zou toch raar opkijken van een restaurant met een bordje aan de deur: ‘Eet je buikje maar rond; de rekening krijg je heus wel’.
‘ Er wordt op dit moment hard aan gewerkt om dit zo snel mogelijk beschikbaar te maken. ’ Zo’n toer zal dat toch niet zijn? Het kost toch niet meer dan een paar uur typen om die paar tabelletjes in te voeren? En moet men zoiets niet doen, vóór zo’n systeem te introduceren??
Ook mijn rit naar Sloterdijk was opvallend goedkoop. Een klein halfuur zat ik in de bus, die van file naar file kroop door het allerlelijkste stuk van onze hoofdstad – met de rookwolken van de Hemcentrale in mijn raam. Exact nul cent betaalde ik voor al dat moois.
Later die middag maakte ik nog twee tramritten: van Osdorp naar CS met lijn 1 en een overstap op lijn 17. De laatste rit, helemaal vanaf de Derkinderenstraat, was weer gratis.
De balans: zes ritten, waarbij me in drie gevallen geen kilometertarief werd berekend. Deze fouten stonden op mijn ‘kassabon’ geregistreerd als Unknown Check In. Dat deze fout maar lang onbekend en onopgemerkt mag blijven!
Op de Connexxionlijnen in een groot deel van Noord-Holland kun je sinds 1 september 2008 de chipkaart gebruiken. Ten gerieve van overstappende GVB-reizigers heeft men het systeem ‘aangezet’. Men heeft de chauffeurs daarvan onkundig gehouden. Op de eerste dagen hoorde de chipkaartreiziger bij het inchecken meestal zoiets als: ‘hee, hee, hee, waar gaat dat naartoe?’
Ik maakte niet lang na die dag een proefrit Amsterdam Bijlmer ArenA – Schiphol met de Zuidtangent, met twee onderbrekingen. Drie ritten dus. In alle drie de gevallen werd een acceptabel kilometerbedrag afgeschreven. Amsterdam en wijde omstreken rekenen 10 cent per kilometer, een cent minder dan in het Rijnmondgebied. Maar ook in dit geval moest ik er maar op vertrouwen dat ik het correcte bedrag betaald had. Ook de streeklijnen rond Amsterdam staan niet in de tarieventabel van OVR.
Bij Connexxion verovert de chipkaart dus weer wat nieuw land. Maar hij is ook een groot grondgebied kwijtgeraakt. In heel Rotterdam en omstreken is per 15 augustus de test met het digitale misbaksel beëindigd; niet alleen rond Barendrecht, zoals ik eerder meldde.
Dat neemt niet weg, dat de RET-metro vanaf 29 januari 2009 alleen nog maar toegankelijk is voor chipkaarthouders. Let wel: terwijl de streekbuspassagier dus alleen nog maar met de strippenkaart kan reizen.
Wat betekent dit straks voor overstappende streekvervoerreizigers (en dat zijn er niet weinig, gezien de grote reizigersstromen op overstapstations als Zuidplein, Spijkenisse Centrum en Kralingse Zoom)? Welnu, men zal de komende maanden een systeem uitvinden met stempelkaartjes of zo - geen mens snapt nog hoe – om te voorkomen dat zij twee keer het basistarief betalen.
De reiziger die bijvoorbeeld van Brielle naar het hart van Rotterdam reist, moet dus drie kaartjes bij zich hebben: een strippenkaart, een OV-chipkaart en dat nog uit te vinden ondigitale stempelkaartje. Hij zal zich misschien nog wel de slogan herinneren: ‘Eén kaart voor al het OV ´.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor de overstappende treinreiziger die een treinabonnement heeft met aanvullend stads- en streekvervoer voor één, twee of drie zones. Wat moet die straks doen? Naar mijn verwachting is daarover zelfs nog niet nagedacht.
Pedro Peters, het pratende hoofd van de RET, beweerde dat bijna de helft van de Rotterdamse metroreizigers inmiddels de chipkaart gebruikt. Het Algemeen Dagblad deed daarnaar onderzoek en bevond dat de chipkaarttycoon veel te optimistisch was. De krant kwam tot slechts een vijfde van de reizigers. Daaruit zou je kunnen opmaken dat ook in de RET-metro de chipkaart aan een aftocht bezig is; dit percentage lag beslist hoger voordat de stroom rampenberichten over de kaart op gang kwam.
Ik controleer zulke dingen liever zelf ook even. Op dinsdag 18 november vatte ik tegen het begin van de avondspits post op station Beurs en zag voor mijn ogen 100 passagiers het metrostation betreden, waarvan 22 met chipkaart en 78 met strippenkaart of ander voorwerp dat in de gleuf past. Ik denk dat het AD gelijk heeft, en Pedro zich verrekend heeft. Hij heeft eenvoudigweg het aantal transacties gedeeld door het aantal metroreizigers, maar is even vergeten, dat één ritje twéé transacties oplevert (in- plus uitchecken).
Pedro Peters (ik vind dat altijd zo’n louche naam, net de naam van een veroordeelde kruimeldief of flessentrekker: P.P. te R). Pedro Peters dus, hoopt het percentage nog wat op te krikken voordat op 29 januari de poort voorgoed wordt gesloten voor strippenkaarten en daarop gelijkende kartonnetjes. Dat hij niet helemaal van gezond verstand gespeend is, bewijst hij door de metroreiziger in januari 2009 tijdelijk 35% korting te geven op het kilometertarief. Dat stimuleert het gebruik. Toch vermoed ik dat tienduizenden Rotterdammers op de 29ste voor het eerst van de chipkaart zullen horen. Het zal leiden tot een vrolijke chaos, waarvan ik t.z.t. al even vrolijk verslag zal doen.
Wat doet RET om die 78 strippenkaartbezitters nog voor die datum over de streep te trekken? Wordt elke vierkante centimeter van elk station ingenomen door chipkaartreclame? Lopen er teams van RET-mensen rond om al die analoge reizigers in hun kuiten te bijten? Nee, zo erg is het niet. Deze onwaardige taferelen zullen vermoedelijk pas in januari te zien zijn.
RET laat het nu bij Tante Jo, die op de site vragen beantwoordt over de chipkaart en ook staat afgebeeld op het RET-gebouwtje bij CS. Ze doet me altijd een beetje denken aan mijn Rotterdamse ex-collega van lang geleden, Joke, die dit niet leest, daar zij geen Internet heeft - en misschien nog geen chipkaart, ook.
NS, ´en es´, dat is Middelnederlands voor ´is niet´; ik geloof dat ik de lezer daar wel eens vaker op gewezen heb, meestal bij een spoorstaking of -stremming. Inderdaad, er is in heel Nederland geen enkel werkend chippoortje bij NS, sinds op 15 augustus het experiment op de Hoekse Lijn beëindigd werd. Herfst 2008 zou een nieuw experiment beginnen, en wel op de as Leiden - Amsterdam – Lelystad. Maar ook buiten die as tref je al kaartlezers aan, zoals op de foto in Castricum. En in Leiden zelf (zie andere foto) zijn ze al defect geraakt zonder ooit in werking te zijn geweest.
´Zou een nieuw experiment beginnen´; ik schrijf deze woorden terwijl de laatste herfstbladeren langs mijn raam dwarrelen, en denk dat het er niet meer van gaat komen, dit jaar. De NS-website vermeldt ook geen datum meer. Wel staat nog als een paal boven water dat je medio 2009 op alle stations van Nederland kunt in- en uitchecken – ook weer op de Hoekse Lijn, zoals men er geruststellend aan toevoegt. Andere bronnen melden echter al: 2010.
Momenteel geen chipkaartritten in de trein dus, maar ik wil er wel iets over kwijt.
Ik schreef aan het eind van het vorige artikel, dat een conductrice de voordeelurenkaart op mijn NS-chipkaart niet kon uitlezen. Na telefonisch contact met een helpdesk kon het ineens wel. Dat is heel raar, want die voordeelurenkaart (door mij in april 2008 gewoon betaald, zoals een giroafrekening bewijst) staat er inderdaad niet meer op. Ik heb dat nagekeken via de site van de OV-chipkaart waar je een account kunt aanvragen.
Het zou wel eens gekomen kunnen zijn in april / mei, toen ik het Westland deed, en twee keer op de Hoekse Lijn heb gereisd. De eerste keer was een rit Maassluis West - Rotterdam CS op 29 april 2008. Het blijkt dat ik toen eerder ben aangekomen dan vertrokken, wat in het pre-chipkaarttijdperk alleen gebeurde in SF-verhalen. Maar je hoeft er geen wormgaten in het heelal bij te halen, of zoiets fraais. Natuurlijk was het poortje in Rotterdam nog niet gelijkgezet op de zomertijd.
Dat enkeltje staat nog steeds als product op mijn kaart. Op 2 mei heb ik ook nog tien minuten aan het oplaadapparaat staan te morrelen om een enkeltje Maassluis West - Hoek van Holland op mijn kaart te zetten. Wat niet lukte; ik kreeg alleen een tegoedbon voor een bedrag van 1,60; ik heb er in dat Westlandstukje over geschreven. Nu blijkt, dat er toen ook per ongeluk een Rail Easy op mijn chipkaart geplaatst is (de opvolger van de voordeelurenkaart; ik heb voor die Rail Easy overigens nooit een cent betaald). Het zou best kunnen zijn, dat toen mijn voordeelurenkaart gewist is.
Wat nu, zei Pichegru. Ik heb geen zin, de helpdesk te bellen of er een brief over te schrijven. Ik doe alsof mijn neus bloedt. Ik laat me er een keer voor bekeuren, betaal die bekeuring natuurlijk niet en schrijf er een bezwaarschrift over. Dan heb ik tegen die tijd ook weer wat om over te schrijven op deze site. Maar helaas; ik heb het leesapparaat na dat incident in juli nooit meer gezien in een conducteurshand.
Dit was alweer deel 10 van een serie artikelen die begon begin 2006. In 2009 zal deze reeks worden voorgezet, onvoorziene omstandigheden daargelaten (bijvoorbeeld dat men eindelijk de stekker uit de chipkaart trekt).
Frans Mensonides
22 november 2008.
Er geweest en het gefotografeerd: oktober / november 2008.
Er wordt op Internet een hoop zinnigs en onzinnigs geschreven over de OV-chipkaart, maar vrijwel alles over ons en zonder ons, reizigers. Waar blijven de verhalen van de ervaringsdeskundigen bij uitstek? Behalve mijn eigen persoon hebben, voor zover ik weet, alleen de gebroeders Menno en Alex Voorloop uitgebreid verslag gedaan van hun chipkaartervaringen. Je vindt hun artikelen hier (Alex) en hier (Menno).
Dan was er ook nog de site OJ Chipkaart, maar die is al anderhalf jaar niet bijgewerkt.
FM 01-12-08
Ik schreef hierboven:
‘Hetzelfde geldt natuurlijk voor de overstappende treinreiziger die een treinabonnement heeft met aanvullend stads- en streekvervoer voor één, twee of drie zones. Wat moet die straks doen? Naar mijn verwachting is daarover zelfs nog niet nagedacht.’
Dat ging ik dan maar eens navragen, op deze regenachtige dinsdagmorgen. RET heeft een telefonische helpdesk voor de OV chipkaart: 0900-5006010, slechts 10 cent per minuut. Ik belde, en moest enig geduld oefenen voordat iemand me te woord kon staan. Het loopt er nu al storm, wat moet dat op 29 januari worden?
Toen ik uiteindelijk een dame aan de lijn had, verzon ik dat ik met ingang van 1 januari 2009 wilde gaan reizen op een NS-maand-trajectabonnement met overstap op de RET-metro; goede voornemens voor filebestrijding, en zo. Hoe moest dat nou, als later die maand in de metro de poortjes dicht gingen?
- 'Dat abonnement, wordt dat op uw chipkaart geladen, of is dat nog in papieren vorm?’
- ‘Ja, dat weet ik dus nog niet. Ik heb die kaart nog niet. Ben me alleen maar aan het oriënteren op de mogelijkheden.’
Het werd even nagekeken. Maar ze kwam er niet uit. Nog even navragen bij iemand anders in de RET-burelen. Nee, ze kwamen er nog steeds niet uit. Ik kon beter de klantenservice van NS bellen: 0900-202 1163.
Dat deed ik. Daar verwezen ze me echter meteen, wat snauwerig, door naar de OV-reisplanner. Ze beginnen bij NS altijd meteen te snauwen; het lijkt wel, of ze helemaal niet van hun werk houden, de jongens en meisjes van de klantenservice. Of ze denken gewoon met de klant mee. 70 cent per minuut is tenslotte niet niks; ze zijn zo kortaf mogelijk.
0900-9292 gebeld, wederom 70 cent per minuut, en daarvoor moet je dan eerst een mededeling aanhoren over stremmingen en storingen die er vandaag niet zijn. Ik zette mijn probleem uiteen: RET gooit eind januari 2009 de metropoortjes dicht; kan ik er dan nog in met mijn aanvullende stads- streekkaart van NS?
- ‘Oh, maar meneer, dat gaat helemaal niet door!’
- ‘?????’
- ‘Nee, daarvoor hebben ze geen toestemming, met die poortjes, omdat de OV chipkaart nog niet landelijk is ingevoerd!’
- ‘Oh, maar ik dacht, ik had gelezen…’
- ‘Maar om er helemaal zeker van te zijn, kunt u beter even de RET bellen. Ik heb hier voor u het nummer…’
Zo, die cirkel is ook weer rond. Ik heb drie mensen gesproken die niet van de hoed en de rand wisten. Dat rondje bellen heeft me een dikke 20 minuten gekost en een hele handvol euro’s.
Voor zover blijkt uit de NS-site, is een maandkaart nog steeds van papier en mag je er alleen op reizen als je in het bezit bent van een eveneens papieren stamkaart. Hoe je daarmee straks de metro binnenkomt, weet ik nu dus nog steeds niet. Ik denk inderdaad dat er nog door niemand over is nagedacht.
FM
2 december 2008
En zo is het jaar 2009 dan alweer begonnen, het vierde jaar waarin ik de lezer op de hoogte ga houden van mijn chipkaartomzwervingen. Laten we hopen, dat de landelijke invoering van de chipkaart ook dit jaar nog steeds 'volgend jaar' zal plaatsvinden, en niet dit jaar!
In het laatste stukje van vorig jaar speelde ik de rol van een spoorforens die met zijn aanvullende abonnement wilde overstappen van trein op metro. Ik stelde vast dat RET nog onvoldoende had nagedacht over deze groep van reizigers.
RET heeft dit probleem nu toch aangepakt, misschien naar aanleiding van telefoontjes als de mijne. Een paar weken geleden publiceerde het vervoersbedrijf een aantal folders. Iedere categorie van reizigers - ze zijn er volgens mij echt geen een vergeten – weet nu wat hem te doen staat als op donderdag 29 januari 2009 de poortjes dichtgaan voor kartonnen kaartjes.
Daarbij is de logica soms ver te zoeken. De door mij opgevoerde NS-abonnementhouder moet met zijn papieren maandkaart naar een RET-Verkoop en Informatiepunt. Daar krijgt hij een weggooichipkaart met daarop een abonnement voor de metrozones waarop hij volgens zijn NS-kaart recht heeft. Hij hoeft dus geen persoonlijke OV-chipkaart aan te schaffen. Tot zover niets aan de hand.
De houder van een sterabonnement moet echter wél een persoonlijke chipkaart kopen. Zijn week- of maandkaart wordt in het vervolg geladen op zijn OV-chipkaart. Daarnaast krijgt hij een papieren bewijsje dat hij moet tonen in de bus van het streekvervoer, die nog niet - of niet meer - is uitgerust met chipkaartlezers. Hij krijgt dus géén tijdelijk wegwerpkaartje maar moet aan de chipkaart.
Weer anders is het voor de incidentele reiziger (niet-abonnementhouder) die vanuit de RET-bus of -tram overstapt op de metro. Die moet de hele reis per chipkaart maken, tenzij hij graag twee keer het basistarief kwijt wil. Onder deze groepering verwacht ik de meeste afhakers. Veel Rotterdammers zullen vermoedelijk hun hele rit per bus en / of tram maken en de metro gaan mijden.
Het fraaiste staaltje van bureaucratisch achter-het-bureau-denken heeft RET afgeleverd voor de incidentele reiziger die vroeger met de strippenkaart overstapte van streekvervoer op metro. Die reiziger betaalt straks twee maal het basistarief: 75 cent voor de chipkaart en de basisstrip (ca. 47 cent) met de strippenkaart. Maar het eerste bedrag kan hij terugvorderen door middel van een stempelkaart, de ‘Compensatiekaart’.
Neem een reiziger die na 29 januari van Oud-Beijerland naar het Rotterdamse metrostation Beurs wil. In Oud-Beijerland stapt hij met zijn strippenkaart in de bus en stempelt tot Rotterdam Zuidplein. Hij stempelt dus niet meer meteen tot de zone Rotterdam Centrum, zoals vroeger.
In het metrostation Zuidplein checkt hij in met zijn chipkaart, die ook voor hem nu verplicht is. Aan gene zijde van het poortje vindt hij vervolgens een rode stempelautomaat. Daarmee zet hij een stempel op zijn Compensatiekaart. Die geldt tevens voor de eventuele terugweg; reist hij dezelfde dag terug van Beurs naar Oud-Beijerland, dan mag hij geen stempel meer zetten. Wel moet hij natuurlijk nog in- en uitchecken in de metro naar Zuidplein plus zijn strippenkaart laten stempelen in de bus van Zuidplein naar Oud-Beijerland.
Een volle (of gedeeltelijk volle) compensatiekaart kan hij opsturen naar een antwoordnummer. Die moet hij dan wel vergezeld laten gaan van zijn in de streekbus gestempelde strippenkaarten, ten bewijze dat hij die ritten werkelijk gemaakt heeft. Per retourrit ontvangt hij dan € 1,50; tweemaal het basistarief.
Dat allemaal om het leven van de reiziger eenvoudiger te maken! De RET weet wel een ‘stempel’ te drukken op het humeur van zijn klanten! Ik wens het Rotterdamse vervoerbedrijf veel sterkte bij het afhandelen van alle klachten en vragen die de compensatieregeling zal opleveren.
De compensatieregeling geldt overigens niet voor ritten van en naar Voorne-Putten en Rozenburg. Daar zijn de streekbussen blijkbaar weer (of nog steeds) voorzien van chipkaartlezers. Passagiers van deze (voormalige) eilanden moeten hun hele reis maken met de chipkaart.
Overstappen van metro op bus op Rotterdam Zuidplein (archieffoto 2006)
ROVER heeft een aparte pagina in de lucht met chipkaartleed. Geheel in overeenstemming met de oorspronkelijke doelstelling van de reizigersvereniging, wil men echter ook positief meedenken en meepraten over de toekomst van deze kaart. Zo verscheen onlangs dit bericht op hun site. ROVER wil dat Nederland aansluiting zoekt bij zijn oosterburen, die ook bezig zijn met ontwikkeling van een chipkaart voor het hele OV.
In de onderliggende notitie wordt de lof gezongen van het Duitse chipsysteem. Het VDV ( Verbands Deutscher Verkehrsunternehmen) heeft een zogeheten Kernapplikation in het leven geroepen voor de chipkaart. Om deze applicatie verder vorm te geven is de VDV – Kernapplikations GmbH & Co. KG opgericht, die je zou kunnen beschouwen als het Duitse equivalent van ons aller TransLink.
VDV spreek je uit als vouw-de-vouw. Dat is wat je in Nederland vaak doet met een strippenkaart: omvouwen, vouwer-de-vouw. Maar deze GmbH & Co. KG is op de proppen gekomen met het nieuwe (((eTicket (die drie haakjes horen erbij), en dat is dus een chipkaart.
Wat kan het (((eTicket wat de Nederlandse chipkaart niet kan? ROVER geeft er hoog van op. De beveiligingsregels zijn in Duitsland veel strenger dan bij ons; onze kraakbare Mifare-chip is in Duitsland taboe. Ook de privacybepalingen zijn veel strenger. De namen van de reizigers worden niet met hun reisgegevens in één databestand vastgespijkerd (opgeslagen bedoel ik, ‘gespeichert’ las ik ergens; laat ik niet net doen of ik helemaal geen Duits ken).
En bovendien lijkt Duitsland van plan waarvan ik zei dat het niet kon: een kaart uitvinden die alles kan. Het (((eTicket kent maar liefst 250 menu-items. De vervoersbedrijven hoeven alleen maar te kiezen: kilometertarief versus zonetarief; in- en uitchecken versus alleen inchecken; talloze betalingssystemen; overgangstarieven tussen verschillende vervoersbedrijven; nog zo een paar dingen. Een compleet waterhoofd voor dat enorme land met tientallen vervoersregio’s en honderden vervoersbedrijven.
En daarmee is de voornaamste troef van (((eTicket nog niet genoemd: de mogelijkheid tot betalen met je mobieltje; je Handy, in modern Hoogduits. Maar dat hóéft dan weer niet, want alles is vrijheid, blijheid. Je kunt straks ook nog papieren kaartjes kopen.
Nu wil ik best van ROVER aannemen dat in de Heimat alles besser is uitgedacht. Maar dat zal dan wel bewezen moeten worden in de praktijk. Hoe ver zijn ze nou eigenlijk in dat beloofde land? Ik heb een avondje in mijn beste Duits rond zitten kijken op de hierboven gelinkte sites. Van die van (((eTicket word je al meteen helemaal niet goed: hetzelfde soort gebral als bij ons, en dat dan nog in het Duits ook:
‘Einfach grenzenlos und grenzenlos einfach! Das neue (((e-Ticket für ganz Deutschland.’
Waar werkt die kaart al in dat grenzeloos grote land? Bij een paar vervoersregio’s wordt er schoorvoetend mee geëxperimenteerd. Onder meer bij het Verkehrsverbund Rhein Ruhr (VRR), dat begint waar Venlo ophoudt. Maar ik vind op die site veel over papieren kaartjes en weinig over dat (((eTicket. De Handy dan? Slechts bij een handjevol stadsvervoerbedrijven kun je al reizen op je mobieltje.
Ik heb navraag gedaan bij een lezer van deze site die regelmatig per OV toert in Duitsland. Die was in dat land nog nooit een chipkaartlezer tegengekomen. Een andere lezer vulde een eerdere versie van dit artikel aan met de opmerking dat abonnementen bij het VRR al jarenlang geladen worden op een chipkaart. De controleur leest deze chipkaarten uit met een apparaatje dat nogal traag werkt. Een papieren abonnement lijkt me dan toch slimmer...
Wat je ook wantrouwig zou moeten maken: de operatie staat in Duitsland onder leiding van Sjef Janssen. Dat klinkt onaangenaam bekend in de oren. Inderdaad: het is een Nederlander. En niet zo maar een: hij heeft 30 jaar gewerkt in het Nederlandse streekvervoer en was onder meer… de man achter de OV-chipkaart!
Omdat de introductie daarvan in Nederland zo goed gelukt is, mag hij het nu in Duitsland proberen. Daar zal hij slagen in alles wat hier mislukt is: het automatische berekenen van de best price, het contactloos inchecken met kaarten die zich diep in je tas bevinden, noem het maar op. Het is echt waar; ik las het in OV-Magazine, het leugenaartje en de roeptoeter van de vaderlandse OV-sector.
Het lijkt erop, dat de chipkaart in Duitsland, meer nog dan bij ons, thuishoort in de categorie van de nog in te lossen beloften. Dat blijkt ook uit een artikeltje dat enkele dagen geleden over mijn beeldscherm wapperde. Ook vanuit Wanne-Eickel (het Duitse equivalent van Lutjebroek) kun je straks met je (((eTicket helemaal naar de Reichstag van Berlijn reizen. Maar waar wij hier telkens over ‘volgend jaar’ blijven praten, noemt het Duitse artikel het jaar 2012. Dat is nog wel een eind weg. Zullen we dan niet liever tot 2013 wachten om het Duitse systeem over te nemen?
Wat wil ROVER nu eigenlijk met dat Duitse systeem, dat nog niet bestaat? In ieder geval: ‘duaal’. ROVER wil nog steeds dat er twee systemen naast elkaar blijven bestaan: een ouderwets systeem dat werkt, en een modern waarvan je dat nog maar moet afwachten.
Duaal, duaal, ik begin dat woord te haten. Anaal, dat is beter. Laat ze die chipkaart in hun kont steken!
Zaterdagmiddag 10 januari nog even in en om Rotterdam geweest – bij impuls, zonder fototoestel en bij maximumtemperaturen van -5 en een schrale wind; onthouden voor later, deze ijskoude dag!
Bezitters van een persoonlijke OV-chipkaart krijgen deze maand op de metro 35% korting op hun afgelegde kilometers (niet op het basistarief!). Dat scheelt ze dus een kleine 4 cent per kilometer. Niet veel, maar daarmee wordt hun ritje in veel gevallen net iets goedkoper dan met de strippenkaart.
Het heeft niet veel zoden aan de dijk gezet. Het percentage chipkaartreizigers is er misschien iets door gestegen, maar bedraagt nog steeds geen 50 – laat staan de 100 die op zwarte donderdag, 29 januari, gehaald moet worden.
Strippenkaartautomaten zijn per 1 januari buiten werking gesteld. Er worden ook steeds meer toegangspoortjes voor strippenkaarthouders afgesloten. Op elk metrostation hangen irritante reclameposters met een man die zich staat te scheren, en goed moet onthouden dat hij zijn chipkaart straks moet meenemen.
Het is een Nederlandse man, hoewel de meerderheid van de metroreizigers, of in ieder geval een zeer grote minderheid, allochtoon is. Volgens een artikel dat ik onlangs las, snappen die over het algemeen helemaal niets van de chipkaart. Ik zag vandaag nog geen posters in het Turks of Marokkaans. Met de ergste xenofoben veilig in de oppositie in Rotterdam, zou dat toch een oplossing kunnen zijn voor dit probleem.
Ook nog even geweest op Voorne-Putten. Inderdaad kun je daar op de bus nog steeds, of alweer, reizen met je chipkaart. Het kan wel, maar het gebeurt niet. Ik maakte twee ritjes en was in beide gevallen de enige reiziger die een chipkaart gebruikte. Een 100%-score: in beide gevallen deden de kaartlezers het. Geen derde rit maken, natuurlijk, het eerste foutloze parcours in mijn bestaan van chipkaartreiziger mag niet verpest worden.
Ik was in een wit, berijpt Geervliet, sloeg me voor de kop dat ik geen camera bij me had en betaalde voor de heenreis een cent meer dan voor de terugweg. Die verschillen van een cent, die ik al vaker geconstateerd heb, worden volgens mij veroorzaakt doordat je exact de afgelegde afstand betaalt. Haltes voor tegengestelde richtingen staan vaak schuin tegenover elkaar. Daardoor ontstaat een verschil in afstand dat net een cent kan schelen. Consequente toepassing van een systeem dat niet deugt.
Overstappen van metro op bus op Spijkenisse Centrum (archieffoto 2007)
Dit is echt het einde van deel 10. Eind januari / begin februari zullen we wel eens naar Rotterdam gaan. Het zou heel goed aanleiding kunnen geven tot het schrijven van deel 11.
Frans Mensonides
10 januari 2009
Laatste tekstuele aanvulling-op-aanvulling: 13-01-2009
Foto Stempel Compensatiekaart: 22-01-2009
<<< naar thuispagina van Frans Mensonides
© Frans Mensonides, Leiden, 2008, 2009