Op een van mijn zaterdagse omzwervingen per trein deed ik de tentoonstelling ‘Rodin – Genius at Work’ in het Groninger Museum.

Voor Rodin (1840-1917) was het wat minder druk dan vorig jaar voor David Bowie, maar niet veel minder. Telkens als ik bij een beeld iets stond te noteren in mijn notitieboekje, hoorde ik wel een grauw achter me: ‘kunt u even opzij gaan, wilt u doorlopen, mensen willen hier fotograferen!’, alsof ik ook niet netjes bij de kassa het entreegeld had voldaan.

‘Ik ben zelf een beeldhouwer met woorden’, wilde ik nog zeggen. Maar ik hield het maar voor me, want het zou weinig indruk maken. Het klopt ook niet. Schrijven lijkt meer op schilderen. Je moet eerst kijken, en daarna een leeg doek, resp. vel vullen. Ik heb daarom veel meer op met schilderkunst dan beeldhouwen, al doe ik het zelf geen van beide.

Van mijn bezoek aan Musée Rodin in Parijs in 2000 herinner ik me dan ook niet veel meer dan het indrukwekkende, kolossale beeld De Denker (nr. 4 op de afbeelding), dat ook in Groningen alle blikken op zich gevestigd wist, en het trieste verhaal over Camille Claudel. Zij was de geliefde van Rodin en tevens zijn model en collega. 13 jaar duurde Rodins onstuimige verhouding met de 24 jaar jongere vrouw. Daarna kwam het tot een breuk en liep het tragisch met haar af. Zij belandde in een inrichting waar zij de rest van haar dagen sleet.

Rodin vereeuwigde haar in 1895 in ‘De gedachte’(1); de Denker en de Gedachte.

Deze tentoonstelling in Groningen gaat vooral in op de werkwijze van Rodin. Hij deed het allemaal niet alleen, maar gaf leiding aan een team van maar liefst 50 man. ‘Levende modellen, kleikneders, gipsafgieters, steenhouwers, bronsgieters, patineerders en (…) ook fotografen’, somt het uitgebreide informatieboekje op.

Rodin was dus ‘slechts’ de ontwerper van die reusachtige beelden; anderen deden het uitvoerende werk. Rodin boetseerde een klein beeldje in klei, als voorbeeld. Dat werd in gips gegoten, en zijn medewerkers voerden dat dan uit in het groot. Het atelier moet erg veel geleken hebben op een fabriek. Er werden ook veel losse onderdelen vervaardigd: koppen en ledematen die Rodin later nog wel eens ergens voor kon gebruiken.

De hand was een belangrijk thema in Rodins oeuvre. Die van hemzelf noemde hij met bravoure - en het is veel later door de voetballer Diego Maradona nagevolgd – de Hand van God. Daarmee schiep hij zelfs een Adam en Eva – die je ziet als je beeld (2) op de foto in Groningen van de achterzijde komt bekijken. En er staat dan ook weer – zoals bij de meeste beelden hier – een handje bij, met een streep erdoor. Je mag, hoezeer ze daar soms bijna om schreeuwen, de beelden niet aanraken. Op de bovenste verdieping is een afdeling waar je er wél aan mag komen.

Rodins opus magnum De Poorten van de Hel is nooit afgekomen en altijd in ontwikkeling gebleven. Het was oorspronkelijk bestemd voor de wereldtentoonstelling van 1889 – die Parijs wel de Eiffeltoren heeft opgeleverd. De beeldhouwer kreeg er al in 1880 de opdracht voor, maar door allerlei vervelend en ingewikkeld gedoe ging de koop uiteindelijk niet door.

Het had de deur van een tentoonstellingsruimte moeten worden, met daarop een voorstelling van de hel, zoals beschreven door Dante in zijn Divina Commedia. De al genoemde Denker (door mij in Parijs in de regen gefotografeerd met een primitieve digitale camera) stelde Dante voor. De Schreeuw (5) van een getormenteerde verdoemde maakte ook deel uit van de hellepoorten. De Schreeuw van Rodin roept vanzelfsprekend die van Munch in herinnering, maar dat was een heel ander soort schreeuw, om een heel andere reden.

Rodin bleef beelden in zijn hel rangschikken en vervangen. Figuren eruit werden als zelfstandige kunstwerken tentoongesteld, maar het inferno zelf kwam nooit af.

Nog een opdracht waar de beeldhouwer zich bepaald niet met een Jantje van Leiden heeft afgemaakt, was een standbeeld van de befaamde schrijver Honoré de Balzac (1799-1850). Diverse Balzacs heeft Rodin gehouwen. Rodin wilde hem eerst uitvoeren zoals hij eruit had gezien: een man met een buikje en korte beentjes, die toevallig goed kon schrijven. Maar dat viel niet in de smaak bij zijn principalen die een meer geïdealiseerd beeld wilden. Deze voorstudie, (3) een naakte sater of wat hij ook moest voorstellen, zal zeker niet in de smaak zijn gevallen.

Ik weet echt niet waarom, maar ten overstaan van dit beeld vraag ik me ineens af of Honoré de Balzac ooit wel heeft geweten wat zijn familienaam betekent in het Nederlands.

Als  Rodin realistisch hieuw, deugde het vaak niet in de ogen van het publiek. Een beeld van één van zijn modellen, een Belgische soldaat, was zo levensecht dat er een rel over ontstond. Bezoekers van een tentoonstelling beschuldigden Rodin van een goedkope truc: hij zou een gipsafdruk gemaakt hebben van de man zelf.

Ik heb er een paar hoogtepunten uitgepikt. De 180 items van de tentoonstelling ‘Rodin – Genius at Work’: beelden, foto’s, tekeningen, zijn nog t/m zondag 30 april 2017 te zien in Groningen.

FHM
Er geweest: zaterdag 25 februari 2017

PS: Tijdens mijn hele bezoek liep ik voortdurend te denken aan gedigitaliseerde archieven, waarmee ik doordeweeks mijn boterham verdien en waaraan ik zaterdags helemaal niet wil denken. Waarom deed ik dat dan toch? RODIN betekent in die wereld: Referentiekader Opbouw Digitaal INformatiebeheer. Het is een soort checklist met ongeveer evenveel items als de tentoonstellingscatalogus van ‘Rodin – Genius at Work’. Aan die punten voldoen is een schier onmogelijke opgave, een soort Hel van Rodin. Af komt het ook nooit.

De maandag daarop antwoord ik op de vraag van collega’s, of ik nog iets gedaan heb in het weekend: ‘Ja naar Groningen geweest, voor Rodin’. ‘Auguste Rodin, de beeldhouwer’, voeg ik er snel aan toe, als ik de gezichten zie versomberen. Rodin en RODIN, niet met elkaar te verwarren!

FHM