LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
246. TARRA,
CENTIARE EN WORTELTREKKEN IN PRE_DIGITALE TIJDEN (05/07/2020)
245.
'WILLIKUMO ANA ROTTAA'; VIDEO OVER EN IN HET OUDNEDERLANDS
(28/06/2020)
244. LAKENHAL
LEIDEN: TENTOONSTELLING IN CORONA-TIJD OVER PILGRIMS
(14/06/2020)
243. ER ZIT
EEN IDEE ACHTER HET PAPIER; 'PAPER ART 2017' IN CODA
(06/08/2017)
242. DE
SCHILDERMENNEKE; VAN GOGH-DORP NUENEN (23/07/2017)
241. 'SJOEMELTEMPERATUUR';
KNMI HOMOGENISEERT (09/07/2017)
De rubriek FHM's A-viertjes
verschijnt onregelmatig. Maar als hij verschijnt, doet hij dat op
zondag.
Het landgoed buiten Wassenaars bebouwde kom en aan de rand
van Meijendel is inderdaad zeer matig bereikbaar met het OV. Dat is slechts het
enige minpuntje dat kleeft aan deze attractie. En als gemotoriseerde zal ik de
laatste zijn om me daar nog over te beklagen.
Huize Voorlinden is in 1912 gebouwd in Engelse landhuisstijl
en staat er 104 jaar langer dan het museumgebouw. Het was eerst een poosje
particuliere woning. In de oorlog stampten er nazi-laarzen, en daarna woonden
hun overwinnaars er: Canadese officieren. Na 1950 deed het gedurende een
handvol decennia dienst als opleidings- en conferentiecentrum en nu is het museumrestaurant.
Voor het moderne museumgebouw, 100 meter verderop, werd de
eerste paal geslagen in 2013. Op 10 september 2016 opende het museum zijn
poorten.
Museum Voorlinden heeft gemeen met MORE in Gorssel en Ruurlo dat het is gesticht door een multimiljonair die zijn schaapjes op het
droge heeft gehaald in de chemische industrie. Joop van Caldenborgh (1940) begon in de jaren
70 met het bijeenbrengen van zijn ‘Caldic collection’. Zijn beeldentuin
Clingenbosch, hier vlakbij, is normaliter ook toegankelijk voor publiek, maar
nu wegens corona gesloten.
Die kolossale, 10 meter hoge spin bij de ingang van het
museum lijkt weggelopen uit een horrorfilm. De Franse beeldhouwster Bourgeois,
in 2010 overleden op 98-jarige leeftijd, had iets met spinnen. Ze zag de
geleedpotigen zowel als beschermend als bedreigend.
Het kunstwerk is geleend uit New York. Het transport moet
een heidense klus geweest zijn; tenminste, ik ga ervan uit dat hij niet
zelfstandig over de oceaan gekropen is.
Behalve door het fietsen, zal dit museumbezoek vooral
voortleven in mijn geheugen om de serene sfeer die er heerst op Voorlinden, zowel
op het 50 hectare grote landgoed als in het museum. Duinlandschap heeft altijd
al iets rustgevends. En in de nadagen van de coronacrisis is elk museumbezoek
een louterende ervaring - later we hopen dat dit inderdaad de nadagen zijn en
geen interbellum, of inter-corona, tussen de Eerste en Tweede Golf.
Het is alleen al mooi dat weer kán, naar een museum. 2½
maand lang hebben de museumliefhebbers helemaal droog gestaan.
Maar ook de noodzakelijke coronamaatregelen zorgen voor
rust. Ook bij Voorlinden ben je alleen welkom op het tijdstip waarvoor je
gereserveerd hebt. Eenmaal binnen, mag je wel zo lang blijven als je wilt.
De hoge, witte zalen in het hypermoderne gebouw zijn niet
volgepropt met kunstwerken. Dank zij de aanbevolen looproute heerst er geen gekrioel
van bezoekers en kun je gemakkelijk de 1½ meter afstand bewaren.
Buiten, op het terras bij het landhuis, staan de tafeltjes op
ruim de voorgeschreven afstand uit elkaar. De bezoekers hebben zodoende niet
alleen geen last van elkaars virussen, maar kunnen ook niet uit hun
contemplatie worden gehaald door andermans conversatie. Dit moest eigenlijk
allemaal maar zo blijven, ook post-corona.
*1*
Nils Völker, Multiple of Five (2017)
Deze kussentjes lijken te ademen. Ze zwellen en
krimpen. 320 onzichtbare ventilatoren, aangestuurd door een computerprogramma,
brengen het kunstwerk in beweging.
Een stilstaand plaatje doet er geen recht aan. Bekijk hier
de bewegende beelden.
*2*
William Kentridge, ‘Singer Trio’, 2017-2018
‘Panem et Singerem Panem et Singerem Panem et Singerem’, is
het eerste wat ik denk bij het zien van deze trits oudmodische
Singer-naaimachines. Dat is een regel uit een vermaard gedicht van de Vlaamse
dichter Paul van Ostaijen (1896-1928), ‘Huldegedicht aan Singer’; te lezen op
de site van DBNL.
Als je het gedicht hardop leest, in het tempo van een rapper,
klinkt het net als het pokketa-pokketa-pokketa van een naaimachine op volle
toeren. Een Singermasjien was in de tijd van van Ostaijen een stuk hypermoderne
techniek. Ieder huishouden moest er eigenlijk wel een bezitten om bij te
blijven met de buren.
Uit de heen en weer zwaaiende megafoons van dit kunstwerk
klinkt echter geen naaimachinegeluid, maar koorgezang: een klaagzang. De
Zuid-Afrikaanse kunstenaar William Kentridge heeft zo zijn gedachten over de
opkomst en de heerschappij van de machine.
Ook hier bewegende beelden.
*3*
Pyke Koch, ‘Scrum III’, 1969
Koch (1901-1991) schilderde naar eigen zeggen taferelen die
wel mogelijk, maar niet waarschijnlijk zijn. Zoals een potje rugby in de
sneeuw. In werkelijkheid zou zo’n veld toch wel afgekeurd worden.
Meer over deze ‘foute’, doch fascinerende kunstenaar in mijn museumblog uit de winter van 2018. Er was dat jaar een overzichtstentoonstelling
van Koch in het Centraal Museum in Utrecht.
*4*
Lara Favaretto, ‘Birdman or The unexpected Virtue of
ignorance’, 2018
Een complete zaal is ingeruimd voor dit kunstwerk, bestaande uit 10
grote kubussen samengeperste confetti; 4 ton in totaal. Hoeveel van die
kleurige, niets wegende snippertjes zouden dat wel niet zijn?
Dat staat er niet bij. Ik had wel een prijsvraag verwacht:
raad het juiste aantal! Een schatting kan ik wel maken. Uitgaande van 50-grams
papier (heel dun) en een geschatte grootte van één confetto van 5 bij 5 mm, kom
ik op 3,2 miljard; in die orde van grootte. Maar ik verruil deze schatting
graag voor een betere.
4 ton = 4000 kg is 4.000.000 gram. 50-grams papier
weegt 50 gram per m2. 4 ton papier komt dan overeen met 80.000
vellen papier van 1 m2. De oppervlakte van één snippertje confetti
is ongeveer 5x5 mm = 25 mm2. Uit één vel van 1 m2, ofwel
1.000.000 mm2, haal je 40.000 confetti-tjes. 40.000 x 80.000 =
3.200.000.000. Onwaarschijnlijk veel, maar waar zit de fout dan??
We worden door de suppoosten gemaand tot voorzichtigheid, nu
eens niet om de coronaregels te respecteren, maar in verband met dit kwetsbare
kunstwerk. Niet te veel wind maken, anders waaien al die confetti-tjes weg. Ja,
het is de bedoeling van Favaretto dat er zo nu en dan een ontsnapt uit de kubus
en op de vloer belandt. Maar het moet niet zo gek worden, dat over een maand of
wat die kubussen compleet verdwenen zijn.
HIER meer over deze confetti-artiest.
*5*
Leandro Erlich, ‘Swimming Pool’, 2016
Loslopende bezoekers en meerpersoonshuishoudens staan keurig
op onderlinge afstand van 1½ meter in de rij voor een duik in dit zwembad. Dat
is dan een duik waar je niet nat van wordt. De bezoekers dalen af naar een
kelder onder het waterreservoir, lopen en kijken daar wat rond en voor de
toeschouwers boven lijkt het dan net of ze onder water aan het zwemmen zijn zonder
snorkel.
Eén van de heel aparte dingen die je ziet op Voorlinden. Een
bezoek meer dan waard!
Frans Mensonides
19 juli 2020
Er geweest: vrijdag 3 juli 2020
© Frans Mensonides, Leiden, 2020