Nr. 247 - zondag 19 juli 2020 (week 29)
Voorlinden, Wassenaar: Sereniteit en confetti

LAATSTE ZES AFLEVERINGEN

246. TARRA, CENTIARE EN WORTELTREKKEN IN PRE_DIGITALE TIJDEN (05/07/2020)
245. 'WILLIKUMO ANA ROTTAA'; VIDEO OVER EN IN HET OUDNEDERLANDS (28/06/2020)
244. LAKENHAL LEIDEN: TENTOONSTELLING IN CORONA-TIJD OVER PILGRIMS (14/06/2020)
243. ER ZIT EEN IDEE ACHTER HET PAPIER; 'PAPER ART  2017' IN CODA (06/08/2017)
242. DE SCHILDERMENNEKE; VAN GOGH-DORP NUENEN (23/07/2017)
241. 'SJOEMELTEMPERATUUR'; KNMI HOMOGENISEERT (09/07/2017)


De rubriek FHM's A-viertjes verschijnt onregelmatig. Maar als hij verschijnt, doet hij dat op zondag.






Landgoed, landhuis en museum voor hedendaagse kunst Voorlinden; ‘Mushrooms’, Sylvie Fleury; ‘Maman’, Louise Bourgeois.

Mijn bezoek aan Voorlinden in de Wassenaarse duinen stipte ik vorige week al even aan in dit fietsartikel. De 14 km vanuit Leiden ZW naar het landgoed en museum vormden het eerste serieuze ritje op mijn pas verworven elektrische fiets. Ik meldde vol trots dat ik er bijna 2 keer zo snel was als wanneer ik de bus genomen had.

Het landgoed buiten Wassenaars bebouwde kom en aan de rand van Meijendel is inderdaad zeer matig bereikbaar met het OV. Dat is slechts het enige minpuntje dat kleeft aan deze attractie. En als gemotoriseerde zal ik de laatste zijn om me daar nog over te beklagen.

Huize Voorlinden is in 1912 gebouwd in Engelse landhuisstijl en staat er 104 jaar langer dan het museumgebouw. Het was eerst een poosje particuliere woning. In de oorlog stampten er nazi-laarzen, en daarna woonden hun overwinnaars er: Canadese officieren. Na 1950 deed het gedurende een handvol decennia dienst als opleidings- en conferentiecentrum en nu is het museumrestaurant.

Voor het moderne museumgebouw, 100 meter verderop, werd de eerste paal geslagen in 2013. Op 10 september 2016 opende het museum zijn poorten.

Museum Voorlinden heeft gemeen met MORE in Gorssel en Ruurlo dat het is gesticht door een multimiljonair die zijn schaapjes op het droge heeft gehaald in de chemische industrie. Joop van Caldenborgh (1940) begon in de jaren 70 met het bijeenbrengen van zijn ‘Caldic collection’. Zijn beeldentuin Clingenbosch, hier vlakbij, is normaliter ook toegankelijk voor publiek, maar nu wegens corona gesloten.

Die kolossale, 10 meter hoge spin bij de ingang van het museum lijkt weggelopen uit een horrorfilm. De Franse beeldhouwster Bourgeois, in 2010 overleden op 98-jarige leeftijd, had iets met spinnen. Ze zag de geleedpotigen zowel als beschermend als bedreigend.

Het kunstwerk is geleend uit New York. Het transport moet een heidense klus geweest zijn;  tenminste, ik ga ervan uit dat hij niet zelfstandig over de oceaan gekropen is.

Behalve door het fietsen, zal dit museumbezoek vooral voortleven in mijn geheugen om de serene sfeer die er heerst op Voorlinden, zowel op het 50 hectare grote landgoed als in het museum. Duinlandschap heeft altijd al iets rustgevends. En in de nadagen van de coronacrisis is elk museumbezoek een louterende ervaring - later we hopen dat dit inderdaad de nadagen zijn en geen interbellum, of inter-corona, tussen de Eerste en Tweede Golf.

Het is alleen al mooi dat weer kán, naar een museum. 2½ maand lang hebben de museumliefhebbers helemaal droog gestaan.

Maar ook de noodzakelijke coronamaatregelen zorgen voor rust. Ook bij Voorlinden ben je alleen welkom op het tijdstip waarvoor je gereserveerd hebt. Eenmaal binnen, mag je wel zo lang blijven als je wilt.

De hoge, witte zalen in het hypermoderne gebouw zijn niet volgepropt met kunstwerken. Dank zij de aanbevolen looproute heerst er geen gekrioel van bezoekers en kun je gemakkelijk de 1½ meter afstand bewaren.

Buiten, op het terras bij het landhuis, staan de tafeltjes op ruim de voorgeschreven afstand uit elkaar. De bezoekers hebben zodoende niet alleen geen last van elkaars virussen, maar kunnen ook niet uit hun contemplatie worden gehaald door andermans conversatie. Dit moest eigenlijk allemaal maar zo blijven, ook post-corona.

Zoals gewoonlijk in FHM’metjes over musea een museum-top-5 van kunstwerken die me het meest aanspraken; in volstrekt willekeurige volgorde, en zonder mezelf nou echt vol zelfreflectie de vraag te stellen: ‘Waarom de ene wel en de andere niet?’

 

*1*

Nils Völker, Multiple of Five (2017)

Deze kussentjes lijken te ademen. Ze zwellen en krimpen. 320 onzichtbare ventilatoren, aangestuurd door een computerprogramma, brengen het kunstwerk in beweging.

Een stilstaand plaatje doet er geen recht aan. Bekijk hier de bewegende beelden.


*2*

William Kentridge, ‘Singer Trio’, 2017-2018

‘Panem et Singerem Panem et Singerem Panem et Singerem’, is het eerste wat ik denk bij het zien van deze trits oudmodische Singer-naaimachines. Dat is een regel uit een vermaard gedicht van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen (1896-1928), ‘Huldegedicht aan Singer’; te lezen op de site van DBNL.

Als je het gedicht hardop leest, in het tempo van een rapper, klinkt het net als het pokketa-pokketa-pokketa van een naaimachine op volle toeren. Een Singermasjien was in de tijd van van Ostaijen een stuk hypermoderne techniek. Ieder huishouden moest er eigenlijk wel een bezitten om bij te blijven met de buren.

Uit de heen en weer zwaaiende megafoons van dit kunstwerk klinkt echter geen naaimachinegeluid, maar koorgezang: een klaagzang. De Zuid-Afrikaanse kunstenaar William Kentridge heeft zo zijn gedachten over de opkomst en de heerschappij van de machine.

Ook hier bewegende beelden.



*3*

Pyke Koch, ‘Scrum III’, 1969

Koch (1901-1991) schilderde naar eigen zeggen taferelen die wel mogelijk, maar niet waarschijnlijk zijn. Zoals een potje rugby in de sneeuw. In werkelijkheid zou zo’n veld toch wel afgekeurd worden.

Meer over deze ‘foute’, doch fascinerende kunstenaar in mijn museumblog uit de winter van 2018. Er was dat jaar een overzichtstentoonstelling van Koch in het Centraal Museum in Utrecht.

 

*4*

Lara Favaretto, ‘Birdman or The unexpected Virtue of ignorance’, 2018

Een complete zaal is ingeruimd voor dit kunstwerk, bestaande uit 10 grote kubussen samengeperste confetti; 4 ton in totaal. Hoeveel van die kleurige, niets wegende snippertjes zouden dat wel niet zijn?

Dat staat er niet bij. Ik had wel een prijsvraag verwacht: raad het juiste aantal! Een schatting kan ik wel maken. Uitgaande van 50-grams papier (heel dun) en een geschatte grootte van één confetto van 5 bij 5 mm, kom ik op 3,2 miljard; in die orde van grootte. Maar ik verruil deze schatting graag voor een betere.

4 ton = 4000 kg is 4.000.000 gram. 50-grams papier weegt 50 gram per m2. 4 ton papier komt dan overeen met 80.000 vellen papier van 1 m2. De oppervlakte van één snippertje confetti is ongeveer 5x5 mm = 25 mm2. Uit één vel van 1 m2, ofwel 1.000.000 mm2, haal je 40.000 confetti-tjes. 40.000 x 80.000 = 3.200.000.000. Onwaarschijnlijk veel, maar waar zit de fout dan??

We worden door de suppoosten gemaand tot voorzichtigheid, nu eens niet om de coronaregels te respecteren, maar in verband met dit kwetsbare kunstwerk. Niet te veel wind maken, anders waaien al die confetti-tjes weg. Ja, het is de bedoeling van Favaretto dat er zo nu en dan een ontsnapt uit de kubus en op de vloer belandt. Maar het moet niet zo gek worden, dat over een maand of wat die kubussen compleet verdwenen zijn.

HIER meer over deze confetti-artiest.


*5*

Leandro Erlich, ‘Swimming Pool’, 2016

Loslopende bezoekers en meerpersoonshuishoudens staan keurig op onderlinge afstand van 1½ meter in de rij voor een duik in dit zwembad. Dat is dan een duik waar je niet nat van wordt. De bezoekers dalen af naar een kelder onder het waterreservoir, lopen en kijken daar wat rond en voor de toeschouwers boven lijkt het dan net of ze onder water aan het zwemmen zijn zonder snorkel.

Eén van de heel aparte dingen die je ziet op Voorlinden. Een bezoek meer dan waard!

Frans Mensonides
19 juli 2020
Er geweest: vrijdag 3 juli 2020


VOLGENDE AFLEVERING: 'BESMET', ZEER ACTUELE TENTOONSTELLING IN MUSEUM BOERHAAVE (16/08/2020)


© Frans Mensonides, Leiden, 2020