So! where the hell was Biggles when you needed him last Saturday?
And where were all the sportsmen who always pulled you through?
They’re all resting down in Cornwall -- writing up their memoirs
For a paper-back edition of the boy scout manual
Of course.
So you ride yourselves over the fields and
You make all your animal deals and
Your wise men don’t know how it feels to be thick as a brick.
Volledige tekst: staat hier
Stukje luisteren? klik op de zwart-witradio
Nog een:
1 april 2006 is wel een toepasselijke dag om een soundbiteje te schrijven over Thick as a Brick. Het nummer, dat bijna even lang duurt als de tweede helft van een doorsnee-voetbalwedstrijd, vormt het hoogtepunt uit de carrière van Jethro Tull, een Britse symfonische rockband rond de befaamde fluitist, flierefluiter, componist, zanger en tekstschrijver Ian Anderson (1947). Het nummer vult het gelijknamige album, dat rond 1 april 1972 op de platenmarkt verscheen.
Elke band met een beetje zelfrespect maakte in die tijd conceptalbums: elpees met één thema, één doorlopend verhaal, liever dan een verzameling van 10 of 20 afzonderlijke, losse nummers. De jongens van Tull hadden in 1971 een grote internationale LP-hit gescoord met Aqualung, een conceptalbum over een rochelende, astmatische, immer verkouden arme donder van een zwerver. Maar het popjournaille, waar Anderson het altijd mee aan de stok had, laakte het gebrek aan samenhang in zowel tekst als muziek: niks concept, gewoon een verzameling afzonderlijk misschien wel aardige nummers.
Goed, dan zullen we eens een echt conceptalbum uitbrengen, moet Anderson gedacht hebben. Gerald Bostock schoot hem te hulp.
Gerald was een achtjarig, zwaar brillend, hoogbegaafd jongetje dat woonde in het dorpje St. Cleve op het Engelse platteland. Het door hem geschreven epische gedicht Thick as a Brick werd bekroond met een prestigieuze prijs voor jeugdige literatoren. Nadat het jongetje op de televisie was verschenen, brak echter een rel uit. Alle fatsoenrakkers waaraan Groot-Brittannië zo rijk is, vielen over de soms wel erg volwassen tekst die het jongetje op papier had gezet. Vier vooraanstaande kinderpsychiaters gaven hun visie ten beste: Gerald zou onverwijld onder behandeling gesteld moeten worden van het Britse equivalent van het Medisch Opvoedkundig Bureau, om verdere scheefgroei te voorkomen.
Na enig overleg besloot de jury, Gerald Bostock zijn prijs te ontnemen. Die werd alsnog toegekend aan een 12-jarig meisje dat een ongetwijfeld hemeltergend saai opstel had geschreven over christelijke normen en waarden.
Ian Anderson zag wèl iets in het werk van Bostock en besloot, Thick as a Brick op muziek te zetten. Het ongeveer 6 A4-tjes tellende poëem groeide onder zijn handen tot een complete popsymfonie die met gemak twee plaatkanten vulde.
Bij het album Thick as a Brick zat een krant. Het was een herdruk van de St. Cleve’s Chronicle, met op de voorpagina het verhaal over Gerald Bostocks diskwalificatie. We zien het jochie sipjes op de foto, met zijn diep teleurgestelde ouders, eenvoudige arbeidersmensen die het prijzengeld best hadden kunnen gebruiken. Ze hadden al zo’n moeite, de termijnbetalingen op te brengen voor Geralds Encyclopedia Britannica.
De St. Cleve’s Chronicle, hier integraal te lezen, levert ‘fraaie’ staaltjes van dorpsjournalistiek. Pal onder het artikel over de diskwalificatie staat een gemeen roddelstukje over dezelfde Gerald Bostock, die een 14-jarig meisje zwanger gemaakt zou hebben. Verder bevat de krant nog veel meer onwaarschijnlijke berichten: de ontsnapping van een ‘non-rabbit’, uitgebreide wedstrijdverslagen van hele rare sporten en opmerkelijke radio- en TV-programma’s in het BBC-overzicht, zoals ‘Wie bitte? For French viewers’ en ‘A programme concerning whether or not things predicted will come true’; heel vreemd, allemaal.
Tot zover Gerald en zijn dorpsgenoten. Nu iets meer over Jethro Tull. De groep was ergens medio de jaren 60 zijn bestaan begonnen als bluesbandje. Na hun eerste elpee, This was (1968), trad een schisma op in de groep. Anderson voelde zich, als Britse aristocraat, niet geroepen, zich te specialiseren op blues; hij koesterde het vooroordeel dat arme, zwarte Amerikanen daar beter in waren. De groep veranderde van bezetting, Anderson greep de leiding en onder zijn bewind begon Tull een briljant mengelmoesje te spelen van hardrock, klassiek, folk, barok of zoiets, en een beetje blues ook nog wel.
Anderson, die vaak als een ooievaar op één been op het podium stond, kon zijn publiek bezweren als een rattenvanger-van-Hamelen. De nieuwe formule leverde meteen in 1969 succes op in de UK: Stand Up, de tweede Tull-elpee belandde op de eerste plaats van de albumlijst, en er was een nummer-3 hit voor de single Living in the past, een romantisch, onder de huid fluitend nummer dat ik reken tot mijn favorieten uit de jaren 60.
In Thick as a Brick zijn Anderson en zijn mannen uitstekend op dreef. Het vrolijke fluitspel haalt de scherpe kantjes af van Bostocks wat zwaarmoedige gedicht. De muziek, eclatante edelkitsch (symfonische rock is altijd een beetje kitsch), spettert bijna uit de groeven.
Ook in Nederland was er waardering. Veronica-DJ Lex Harding draaide avond aan avond fragmenten uit Thick as a Brick in de Lexjo, en kwam iedere keer weer op de proppen met dat verhaal over die debiele jongen (Lex had het verkeerd begrepen) die de tekst geschreven zou hebben.
Natuurlijk hadden de popjournalisten toch weer iets te klagen. Anderson zei dan wel, dat TAAB een conceptalbum was, maar de tekst hing volgens hen als los and aan elkaar. Een verwijt waar ik het beslist niet mee eens ben.
Thick as a Brick heeft wel degelijk een thema. Het gaat over opgroeien, daar zijn de meeste interpreten het wel over eens. De ‘ik’ in Gerald Bostocks gedicht is een jongen die zich richt tot zijn vader, zo’n man die iedere zondag het vlees snijdt, en daartussenin een succesvol zakenman is, en zijn naastens vrouw begeert.
Thick as a Brick is een Bildungsroman in poëzie. Het jongetje laat al zijn toekomstmogelijkheden de revue passeren: in het voetspoor treden van zijn vader? Het leger dienen, of juist de vrede? Een voorbeeld nemen aan sporthelden, Superman of eventueel Biggles? Strijden met de pen of met het zwaard? In de goot belanden, of op een saai kantoor? ‘Make your will and testament’, maar dan op voorhand, voor het leven dat hij nog leiden moet. Een ontroerende uiting van een achtjarige die het allemaal nog voor de boeg heeft. Laat Thick as a Brick dan soms wat mistig en fragmentarisch zijn; de grote lijn van het gedicht is toch wel meer dan duidelijk.
Jethro Tull bestaat nog steeds en toert ook in 2006 de wereld nog rond. De bezetting is in de loop van de jaren vaak veranderd, met Ian Anderson als constante factor. Hij maakt nu al 40 jaar muziek en heeft duizenden optredens en tientallen albums op zijn naam. Uit interviews komen de bandleden naar voren als gedistingeerde Britten met een wat apart gevoel voor Pythoneske humor en met ontzettend veel plezier in het leven in het algemeen en muziek maken in het bijzonder.
Natuurlijk krijgt Anderson in elke stad waar hij optreedt, nog steeds de vraag, wat er toch is geworden van dat eens zo veelbelovende dichtertje Gerald Bostock. Welnu, er is helemaal niets van hem geworden. Hij bestaat namelijk niet.
Dat is even een schok. En die foto, dan? Geënsceneerd. Het gedicht? Net als al het materiaal van Jethro Tull geschreven door Ian Anderson. Die zogenaamde krant heeft hij ook van a tot z verzonnen. 1 april!, kortom, maar de wereld is er in 1972 volledig ingetuind. Inderdaad: zo stom als een baksteen!
Deel 59: Everything counts / Depeche Mode
Deel 58: Air / Ekseption (1969)
Deel 57: All the Young Dudes / Mott The Hoople (1973) tevens: Top-2000-special
Deel 56: Een fijne dag / Drs. P (1973)
Deel 55: Matthew and Son / Cat Stevens (1967)
Deel 54: The Worker / Fischer-Z (1979)
Deel 53: Atlantis / Donovan (1968/1969)
Deel 52: Proud Mary / Creedence Clearwater revival (1969)
Deel 51: The Eve of the War / Jeff Wayne (1978)
Deel 50: Daddy Cool / Boney M (1976)
Deel 49: Spirit in the sky / Norman Greenbaum (1970)
Deel 48: Monkey on Your Back / Outsiders (1967)
Soundbites nrs 1 t/m 47 in het archief van REFLEXXIONZZ!
© Frans Mensonides, Leiden, 2006