MAGNEETKAART, CHIPKAART: EEN KWART EEUW GEMODDER (19/01/09)
PEDRO EN JEANNETTE: EEN DYNAMISCH DUO (22/01/09)
WITKIELEN; AFTELLEN NAAR DONDERDAG (24/01/09)
RANDSTADRAIL / DE COMPENSATIEKAART (28/01/09)
D-DAY ACHTER DE PC (29/01/09)
D-DAY TER PLAATSE (29-01-09)
GEEN D_DAY OP RANDSTADRAIL? (29-01-09)
DAN TOCH MAAR: DE EVALUATIE (13-02-09)
EERDERE ARTIKELEN OVER DE CHIPKAART
In de rij voor een OV-chipkaart
Een historische dag gaat het worden, volgende week donderdag, 29 januari 2009. Op een zeer klein deel van het Nederlandse OV-net, de RET-metro, wordt de strippenkaart geheel afgeschaft. Lees erover in mijn vorige artikel over de chipkaart.
De operatie is bedoeld als opmaat naar de volledige verdwijning van de strippenkaart uit bus, tram, metro en trein in heel het land, ergens aan het eind van dit jaar of in het begin van het volgende. De komende weken worden daarom cruciaal. Mislukking van de operatie in de Rotterdamse metro zou de chipkaart de doodsteek kunnen toebrengen, wat door ondergetekende niet betreurd zou worden.
Deze D-day (donder-day) is ieder geval een mijlpaal, hoe je er ook over denkt. Natuurlijk zal De digitale reiziger de gebeurtenissen op de voet volgen. We beginnen echter met een duik in de oude doos.
Het heeft enige voeten in de aarde gehad voordat die bewuste donderdag dag kon aanbreken. Meer voeten dan ik me zelf kon heugen. In mijn herinnering begon de chipkaart rond de eeuwwisseling in het nieuws te komen. Er was rond 1999 een lappendeken aan chipkaartexperimenten. De stad Groningen had zijn Tripperpas, Zwolle had zijn eigen systeem, ook in de Zeeuwse bussen werd wat gemodderd met chipkaarten.
In 2002 werden in Rotterdam toegangspoortjes geplaatst op de metrostations. Pas ruim drie jaar later begon het experiment met de chipkaart in de RET-metro, het streekvervoer rond Rotterdam en op de Hoekse Lijn van NS. In die tijd begon ook mijn reeks over de chipkaart.
Maar laatst heb ik eens flink opruiming gehouden in mijn OV-tijdschriften uit de vorige eeuw. Ik heb het clubblad De reiziger van ROVER en OV Magazine, het propagandablaadje van de vaderlandse OV-sector, in 2007 opgezegd en moest ook maar eens af van die stapels oud papier.
Natuurlijk kon ik het niet nalaten, die (toch al zeer incomplete) jaargangen even door te bladeren. Ik stuitte op een kwart eeuw kaartleed, waarvan ik me weinig kon herinneren. Ik zal het indertijd allemaal wel gelezen hebben, maar gedacht hebben: dat mislukt toch, en het snel hebben vergeten.
In 1994 werd al druk geschreven over de chipkaart. Maar eigenlijk begon het gegooi in de glazen al in 1983. De stads- en streekvervoermij’en startten i.s.m. het ministerie van Verkeer en Waterstaat een experiment met De MagneetKaart (DMK), te ontwikkelen door Siemens. Het idee was afkomstig uit de landelijke politiek, zoals veel narigheid.
Een raar idee op een raar tijdstip. De strippenkaart bestond pas drie jaar. De introductie daarvan was bovendien opvallend soepel verlopen. Er liepen in Rotterdam bijvoorbeeld geen 2500 voorlichters rond om de invoering in goede banen te leiden.
De meeste reizigers zagen de voordelen van de strippenkaart wel in: snellere afhandeling in de bus, wat rijtijd scheelde; één kaart voor alle bussen, trams en metro’s in heel het land, terwijl je vroeger bij elke maatschappij een apart kaartsysteem had. Bovendien bood de strippenkaart meestal uitgebreidere overstapmogelijkheden en was je sterabonnement geldig in een heel gebied, in plaats van op een traject.
De reizigers waren dan ook blijer met de strippenkaart dan de vervoersbedrijven waren. Die kaart werd gedurende de eerste jaren wel snel duurder, helaas. En er kwam een 'herzonering', waarbij de zones kleiner werden en niet groter.
De beoogde opvolger, DMK, werd een beschamende mislukking, die enkele honderden miljoenen guldens heeft gekost. Een schijntje vergeleken met wat tot dusverre aan de chipkaart is weggesmeten, maar er werd grote schande gesproken van zulke geldverspilling. De overheid lag al zwaar onder vuur wegens de ‘paspoortaffaire’, een mislukte poging om een fraudebestendig paspoort te ontwikkelen.
Als ik de artikelenstroom lees, valt me op dat aan de DMK hetzelfde mankeerde als aan de OV-chipkaart. Het systeem was opgezet voor de financiële belangen van de vervoersbedrijven (afrekening en toedeling van de opbrengsten, bestrijden van zwartrijden) met volledig voorbijgaan aan het bedieningsgemak voor de reiziger.
Wat ik me nou nog wel weer als de dag van gisteren herinner: In het voorjaar van 1989 woonde ik een demonstratie bij van de DMK. Het was tijdens de ROVER-ledenvergadering in Amersfoort, waar een speciale test- en demobus was komen voorrijden.
Alle aanwezigen baden tot de god van hun keuze, of duimden vurig, dat dit systeem nooit landelijk ingevoerd zou worden. Het was net zo ‘handig’ als het aloude Beckson-kaartje, dat in het tijdperk vóór de strippenkaart altijd zorgde voor opstoppingen en tijdverlies in volle streekbussen. In plaats van een stempel op een kaart te rammen, moest de chauffeur met DMK voor elke passagier - incidentele reiziger, maar ook abonnementhouder - een ingewikkelde reeks handelingen verrichten.
Ons gebed en duimen werden snel verhoord; eind 1989 crashte dit systeem. Niet zozeer op zijn onhandigheid, maar veeleer op het volledig uit de klauwen gieren van de ontwikkelingskosten. Ook waren er problemen met de fraudebestendigheid; waar hebben wij dat later opnieuw gehoord?
In de jaren negentig werd al snel gedacht aan een chipkaart. Niet lang daarna begon het geroep dat deze kaart ‘eind volgend jaar’ in heel het land het enige geldige plaatsbewijs zou zijn. In wezen horen we dat nu al een kwart eeuw, voor achtereenvolgens DMK en chipkaart.
Hieronder zonder verder commentaar (want dat is geheel overbodig) een rijtje citaten uit de door mij weggegooide bladen. Vooral ROVER zou die oude jaargangen zelf nog eens moeten doorlezen. Er werd toen een gezonde, harde kritische toon aangeslagen over DMK, terwijl je nu alleen maar vage mitsen, maren, desalniettemins en niettegenstaandes leest over de chipkaart.
Verwacht wordt dat er in 1984 met een proef gestart kan worden.
De reiziger, 1983-4
In het jaar dat de eerste proef genomen had moeten worden (1984) kon Siemens pas met de ontwikkeling van de apparatuur beginnen. In een nieuw tijdschema werd de proef bij de TET en Westnederland [streekvervoerders in Twente, resp. Zuid-Holland, FM] begin 1986 voorzien, terwijl het systeem in 1987 zou worden ingevoerd. Medio ’86 blijkt dat de proef pas in 1987 zal starten, waarna nog een uitgebreide evaluatie volgt. De strippenkaart houdt het dus nog wel uit tot in 1988.
De reiziger, 1986-3
Liever een betrouwbaar systeem in 1990 dan een magneetkaart met verrassingen in ’88.
Ing. A. van Beek, projectleider van DMK, in De reiziger 1987-5.
De laatste herfst van de jaren tachtig bracht uiteindelijk het debacle van het magneetkaartproject. Maar was eigenlijk al niet veel eerder te voorzien dat het schip zou stranden?
De reiziger, 1989-5 (december 1989)
Het blijft een raadsel, waarom in alle stadia van de ontwikkeling tot nu toe zoveel grenzeloos optimisme heeft doorgeklonken. Was het omdat degenen die dat optimisme verwoordden er hun brood mee verdienden? Of was het wederom een staaltje Oer-Hollandse bestuurszin, als gevolg waarvan al zo vaak kapitaalvernietiging is opgetreden?
Ibidem
En wat na de magneetkaart? De chipkaart?
Ibidem
Het is nu of nooit. Fabrikanten staan al in de rij om de prachtigste kaartsystemen te verkopen. Maar eerst moet het openbaar vervoer op één lijn zien te komen. Dat wordt een zware opgave.
Openbaar Vervoer (voorloper van OV Magazine), 1994 6/7, juni/juli 1994
De invoering van een chipkaart voor het hele openbaar vervoer is niet voor 1996 te verwachten.
Openbaar Vervoer 1994-12, december 1994
Op 31 december 2000 kun je met de chipkaart door het hele land reizen, denkt Gijs Klomp. Hij is sinds september projectleider van het Projectbureau Chipkaart in Utrecht van de brancheorganisatie Mobis (…). Of je na 31 december 2000 nog contant kan betalen in bus en tram weet ik niet. Dat moet u de vervoerbedrijven vragen.
De reiziger 1999-1
Lappendeken van projecten moet leiden tot één landelijke chipkaart
Kop van artikel in OV Magazine, 1 september 1999
Mogelijk nog eind dit jaar ondertekenen Mobis, vervoerbedrijven en overheden een convenant waarin ze het traject vastleggen om in 2002 te komen tot een landelijke chipkaart in het openbaar vervoer.
Ibidem.
Voor jullie overgetypt uit de 20ste eeuw door
Frans Mensonides
19 januari 2009
Het is een aardig gemengd dubbel: RET-baas Pedro Peters en de Rotterdamse verkeerswethoudster Jeannette Baljeu. Om beurten brengen ze in de media hun blijde boodschap: de chipkaart gaat de strippenkaart vervangen. In de metro al op 29 januari 2009. Het lijkt een religie; twijfelaars, of kinderachtige personen die op tekortkomingen wijzen, zijn gewoonweg zeurpieten. Al maanden wil men niet luisteren naar redelijke argumenten tegen de chipkaartoperatie.
Wat dan wel weer verstandig is van die twee: ze laten het niet aankomen op een big bang op donderdag de 29ste. Op maandag de 19e begon men al met het ontmantelen van de poortjes die bestemd waren voor reizigers met de strippenkaart. Baljeu zelf verwijderde op station Zuidplein de eerste stempelautomaat. Langzamerhand wordt strippenkaartbezitters het reizen per metro onmogelijk gemaakt. Het lijkt op reizigertje pesten.
Gaat dit nu echt helpen? Volgens recente tellingen bezit 70% van de metroreizigers een chipkaart, maar gebruikt slechts 40% van het totale aantal reizigers hem. Tienduizenden reizigers zullen er de komende week één moeten kopen; nog eens tienduizenden zullen hem uit de mottenballen moeten halen en er een saldo op plaatsen.
Cijfers, cijfers, cijfers. In 2008 liepen 220.000 ritten per chipkaart mis. De reiziger checkte wel in, maar niet uit. Volgens Pedro & Jeannette lag dat in al die 220.000 gevallen aan de reiziger, maar de praktijk leert anders.
Heeft ons duo wel rekening gehouden met het volgende? De meeste van die 200.000 gevallen deden zich voor in tram en bus. En dat terwijl daar nog slechts zeer weinig mensen gebruik maken van de chipkaart: ca. 10%, tegen 40% in de metro. Van die weinige transacties liep dus 5% fout.
Dagelijks stappen tienduizenden tram- en busreizigers over op de metro. Die moeten vanaf 29 januari aan de chip. Het chipgebruik in tram en bus zal daardoor verveelvoudigen. Als nog steeds 5% van de ritten fout loopt, zal ook dat aantal van 200.000 verveelvoudigen.
Soms denk ik, dat P&J een beetje te lichtzinnig bezig zijn. Toch raad ik ze aan, de ontmantelde strippenkaartstempelautomaten meteen te verschrotten, en ze zeker niet te bewaren. Ze hebben ze niet meer nodig. Ze kunnen niet meer terug. Als je met veel bombarie de strippenkaart op 29/1 afschaft, kun je hem op 30/1 niet opnieuw invoeren. Voor je image niet, maar juridisch vast en zeker ook niet. Het is een aardige gok, die Pedro en Jeannette nemen…
FM 23-01-2009
Het lijkt soms wel of ze er trots op zijn! Op de website van RET staat op een opvallende plek een klok die de dagen, uren, minuten en seconden wegtikt naar donderdag de 29ste, D-day. De laatste strippenkaart in de metro zal in de nacht van woensdag op donderdag ergens tussen middernacht en 1:00 uur afgestempeld worden door iemand die zelf op dat tijdstip vast niet meer doorheeft dat hij figurant is bij een historisch moment.
Hoe is de stand van zaken op het metronet? Ik ging er even kijken toen de teller op 6 dagen stond en toen hij tot 4 was afgezakt: donderdag 22 en zaterdag 24. Hier en daar nam ik een paar steekproeven. En ik moest vaststellen, dat het aantal chipreizigers langzaam stijgende is. Maar het heeft het fifty-fifty-niveau nog niet bereikt.
Dat is altijd zo met die dingen. Een minderheid behoort tot de voorlopers (zoals ik, die al een chipkaart had toen niemand er nog een had, zij het vooral om de waardeloosheid ervan aan te tonen). Maar de grote massa denkt eerst, dat het zo’n vaart niet zal lopen, vervolgens dat het zijn tijd wel zal uitduren en daarna dat de wal het schip wel zal keren. Dan staat men op een kwade dag voor een dichte poort.
Langzame gewenning helpt hier niet, blijkbaar. Op elke batterij poortjes zijn er nog maar één of twee, die opengaan met een strippenkaart. En juist voor dat ene poortje of die twee poortjes zie je de massa reizigers zich nog steeds verdringen.
RET heeft zichzelf met een herculeswerk opgezadeld om een kleine honderdduizend stadsgenoten binnen een week aan de chip te krijgen. Alle verloven zijn ingetrokken, alle griepgevallen uit bed gesleurd, alle kaartenbakken van uitzendbureaus omgekeerd, alle reïntegratiegevallen 100% genezen verklaard, alle gepensioneerden uit het bejaardentehuis getrommeld.
Liefst 2500 man zet RET in; het kost gelukkig niets! De meesten zijn gehuld in een wit hesje, maar er zijn ook andersgekleurden die vermoedelijk net weer een iets andere, eveneens hoogst belangrijke taak hebben. Op dat witte hesje staat te lezen: “Ik sta voor u klaar’, een mentaliteit die we in andere maanden dan januari 2009 nog wel een missen bij OV-personeel.
Ik doop ze maar: witkielen. Vroeger - in mijn zeer prille jeugd zag ik ze nog wel eens op de grote stations – waren dat kruiers die voor een paar dubbeltjes je koffers versjouwden.
De moderne witkielen zie je ook alleen maar op de knooppunten. Beurs en Zuidplein zijn ervan vergeven. Op CS, nog altijd een beetje een dood punt van het metronet, staan er een paar los verspreid. Op Voorschoterlaan geen mens in de immer lege hal, maar er zit deze keer wel iemand in het informatieloket, dat ook erg vaak leeg is.
In de verre buitenwijken van Rotterdam zie je ze niet (‘buienwijken’, schreef ik eerst. Het was inderdaad hondenweer op donderdag; men bleef inderdaad liever onder de grond). Op naamgevingsvondsten als Nieuw Verlaat, Oosterflank en Hesseplaats stond geen personeel. En daar heb je voorlichting juist zo nodig. Dáár stappen de mensen in, as. donderdagmorgen in de ochtendspits. Daar zijn geen poortjes, maar alleen maar kaartlezers. Daar staan de mensen straks als een kip zonder kop naar de stempelautomaat voor hun strippenkaart te zoeken.
Verder valt er ook nog wel iets af te dingen op de voorlichters. Op Zuidplein staan ze zaterdagmiddag drie-aan-drie met elkaar te ouwehoeren. Oh, ze beantwoorden netjes alle vragen van het publiek. Maar ze stappen niet pro-actief af op al die duizenden reizigers die nog hun strippenkaart stempelen. ‘Weet u wel, dat u over vijf dagen helemaal niet meer met de strippenkaart kunt reizen?’ Dat hoor je dus niet. Misschien zijn ze zo wel begonnen, maar als je drie keer: ‘Pleurrt op met je kaarrt!’ hebt gehoord, zal de lust je verder wel vergaan.
Geen grote rijen ook bij de informatie- en verkoopstands. De chipkaart wordt nog niet massaal aangeschaft.
Metrostation Rotterdam CS. Ik wil wel eens reizen op een wegwerpchipkaart (voor mij is die hele kaart toch al een weggooier) en probeer er een te trekken uit de enige verkoopautomaat in de hal die ze produceert (waar over vijf dagen vast een rij van 100 man voor zal staan). Een witkielmeisje schiet op me af. Helaas, deze automaat kan toch geen weggooikaartjes leveren, al staat het erop. Ik moet voor dat ene enkeltje naar boven, naar het RET-verkooppunt.
Dan toch mijn eigen chipkaart nog maar een keer opladen. Ik zet er nog maar weer eens een tientje op, en doe dat met mijn chipknip. In tegenstelling tot de chipkaart vind ik de chipknip wel handig. Je kunt op een hoop plekken elektronisch betalen zonder te hoeven pinnen (onder het oog van gespuis dat je pasje probeert te skimmen). De chipknip doet het altijd en ik ben nog nooit een cent kwijtgeraakt door een storing.
Toch slaat ook de chipknip niet erg aan bij het grote publiek, evenmin als de OV Chipkaart. Nou kun je diep-filosofische beschouwingen houden over het waarom. Maar eigenlijk is dat tijdverspilling. De klant is koning, en de klant heeft altijd gelijk. Wat de klant niet wil hebben, is per definitie geen goed product.
Krijgen ze de OV-reiziger ooit aan de chipkaart? En zo ja, gaat dat dan goed- of kwaadschiks en / of ten koste van grote imageschade? Volgende week om deze tijd zijn we dichter bij het antwoord op die vraag.
Dit artikel uit het AD ten slotte, is een klik waard; Arno Bonte, die als GroenLinks-raadslid de oppositie tegen de chipkaart aanvoert, legt de vinger op een paar zere plekken.
FM 25-01-09, laatste wijziging 26-01-09.
Afgelopen zaterdag nam ik de RET-Randstadrail, de voormalige Hofpleinlijn, om de feesteloosheden mee te beleven van de officiële opening van halte Berkel Westpolder. Daarover schrijf ik later nog wel eens iets; nu eerst even alleen het chipleed. Ik chipte op Den Haag CS, en kwam ruim 20 minuten later voor een verrassing te staan toen ik uitstapte bij dat nieuwe stationnetje in de polder.
Het station was nog niet helemaal af, maar dat was de verrassing niet. Maar er werkte geen enkele chipkaartlezer en geen enkel chippoortje. Ze waren er wel, maar waren nog niet aangezet. Dat terwijl het station al enkele weken lang officieus open was. Ik kon dus niet uitchecken en voegde, geheel buiten mijn schuld, de 220.001ste problematische chipkaartrit toe aan het al indrukwekkende totaal.
Dan moet je er weer werk van maken om je geld terug te krijgen. Dat kan tegenwoordig via Internet. Ik moest een scherm of drie, vier invullen met tijdstip, reden, naam, nummer en weet ik wat niet. Al die moeite om één euro en een beetje terug te krijgen, het verschil van de 4 euro borg en de ritprijs Den Haag – Berkel. Vermoedelijk speculeert RET erop, dat niemand die moeite neemt. Dan kunnen ze al dat geld in hun zak steken, terwijl het verwerken van een klacht natuurlijk een veelvoud van die één-zoveel kost aan arbeidsloon.
Eigenlijk zou RET verplicht moeten worden, bij een niet aan de reiziger verwijtbare fout het tienvoudige van het verloren bedrag uit te keren; wedden dat de storingen dan snel verholpen zouden zijn?
Dat Hofpleinlijntje is toch een raar ondergeschoven kindje van de Rotterdamse stadsvervoerder. Het is nog steeds een exclave, en ligt voor de helft op het werkterrein van de HTM. Wie na 29/01 een rit wil maken van bijvoorbeeld Leidschenveen naar Laan van NOI, moet goed op zijn tellen passen. Eerst moet hij vaststellen, wat eerst komt: de RET-metro of de HTM-lightrail. In het eerste geval moet hij chippen, in het tweede strippen, en zeker niet andersom. Stapt hij, na ingecheckt te zijn, in een HTM-voertuig, dan is hij zwartrijder, en idem-dito als hij met zijn gestempelde strippenkaart de RET-metro betreedt. Hoe gemakkelijk die chipkaart het ons maakt…
Maar dit verhaal klopt niet. Later bleek
dat de Randstadrail nog niet onder het
chipkaartregime valt. Zie een beetje meer
naar onderen op deze pagina.
Een uurtje later nam ik in de dorpskern van Berkel de Qbuzz naar Rotterdam. Ook over de Qbuzz later meer; ik wil alvast kwijt dat het een nieuwe busmaatschappij is. Dat ritje herinnerde me aan een bericht dat ik las in een forum. Een bewoner van Bergschenhoek was woedend. Hij reisde altijd op een strippenkaart naar de koopgoot: met de Qbuzz naar Rotterdam CS en met de metro verder. Dat metroritje was altijd gratis – immers binnen dezelfde zone. En nu zou hij met zijn chipkaart moeten betalen voor die extra kilometers.
Dat brengt me bij de Compensatiekaart, al geïntroduceerd in een vorig artikel. Daarmee kunnen strippenkaartreizigers die overstappen op de metro, hun dubbel betaalde opstaptarief terugkrijgen. Er ging een gerucht dat die kaart pas op 28/1 verkrijgbaar zou zijn. Maar ik kreeg er zaterdagmiddag zonder mankeren al een op station Zuidplein.
Hoe werkt zoiets nou? Nou, lees de kleine lettertjes maar, hieronder voor jullie een tikje vergroot. Het is een heel verhaal, en bovendien wordt er ook nog in verwezen naar een pagina op Internet, met nog meer reglementen, misschien in nog kleinere lettertjes.
Ook van die Compensatiekaart hoopt RET vermoedelijk dat niemand hem instuurt, omdat je zoveel moet doen voor zo weinig geld. En ook in dit geval bedragen de administratiekosten vermoedelijk een veelvoud van het uitgekeerde bedrag.
Wat wel duidelijk is: die boze reiziger uit Bergschenhoek krijgt in ieder geval compensatie voor zijn verreden metrokilometers, al snap ik niet helemaal hoe.
FM, 28-01-09
Capelsebrug
Er is iets bijzonders vandaag, was het eerste wat ik dacht toen ik vanmorgen wakker werd. D-Day!, dacht er ik meteen achteraan. Naar de computer gesloft voor de eerste nieuwsberichten over de afschaffing van de strippenkaart in de RET-metro.
Gisteren mocht ik er al een stuk of dertig ontvangen via NewsGoogle. Journalist-hackers van RTL verpestten het feestje van Jeannette en Pedro op voorhand. Twee dagen hadden zij gereisd op één wegwerpkaartje, dat zij telkens met behulp van een laptop en een eenvoudig apparaatje opnieuw oplaadden. Het veelgeroemde back office van de RET had de fraude niet gedetecteerd tijdens nachtelijke controles in die enorme databank met een paarhonderdduizend transacties per dag.
Er was zelfs nog een spoeddebat over in de Tweede Kamer. Een monsterverbond van oppositiepartijen kon niet verhinderen dat de chipkaart voor de zoveelste keer het groene licht kreeg, steeds meer tegen beter weten in. Vreemd, als de politiek al eens met spoed reageert, doen ze toch altijd hetzelfde als wat ze altijd al gedaan hebben.
Hoe zou het vanmorgen gaan? Ik voorspelde geen volksopstand, doden en gewonden, dat nou ook weer niet. Maar wel wat boze woorden, en natuurlijk lange wachtrijen bij de automaten voor wegwerpkaartjes; vooral bij stations als Spijkenisse Centrum en Zuidplein, waar al die onwetende eilandbewoners overstappen van bus op metro. En bij stations als Rotterdam CS, Alexander en Schiedam Centrum, waar al die nietsvermoedende treinreizigers binnenstromen. Een kwart van de metroreizigers (wat neerkomt op een rit of 70.000 per dag) had gisterenavond helemaal nog geen chipkaart… Veel mensen zouden vandaag wat later op kantoor of op school zijn, dacht ik.
De nieuwsmedia meldden rond 9:00 uur dat de spits rustig verliep. Deze eerste berichten waren nogal summier. Pedro Peters dekte zich in alle kranten in: over een week of twee weten we pas écht of het goed werkt.
Om 9:30 kwamen berichten binnen over langer wordende wachtrijen voor automaten, rond 7:30. Uit Spijkenisse klonk wat later bovendien gemopper over papieren abonnementen die niet goed waren overgezet op de chipkaart.
Het nieuws is blijkbaar twee uur onderweg van ter-plekke naar mijn PC; erg lang voor dit elektronische tijdperk. Per NewsGoogle beleef je de wereld met twee uur vertraging. Ik ga daarom zelf maar eens kijken. Later meer!
FM 29-01-09
Zuidplein
Chaos is een groot woord. Maar rond 13:30 is het in het noodhalletje van metrostation Rotterdam CS toch meteen duidelijk dat er iets bijzonders aan de hand is. Druk gekwetter als tijdens een schoolreisje. RET loopt 1 op 2: een informatiemedewerker op twee passagiers. Iedereen wil wel wat weten.
Een vandaag wat laat gestarte student wil bijvoorbeeld weten hoe hij aan een ‘sleutelkaart’ komt voor de metro, daar hij zijn chipkaart nog niet heeft ontvangen. Hij wordt verwezen naar het informatieloket boven. Hij heeft trouwens 15.000 lotgenoten. Een Japanse toerist, bezig aan een weekje Rotterdam, houdt zijn strippenkaart als een samoeraizwaard voor zich uit, maar vindt niets meer om hem in te steken. Een wat verdoolde en verdaasde bejaarde man snapt er helemaal niets meer van, hoewel een RETter geduldig op hem inpraat.
En bij de oplaad- en verkoopautomaat natuurlijk een lange rij. Ik zal ze vanmiddag overal zien, en ze hebben de neiging, langer te worden. Witkiel erbij. Het gaat langzaam en vergt veel uitleg; een rijtje van tien man komt neer op een halfuur wachten, schat ik. Na de routiniers van de ochtendspits zijn nu de incidentele reizigers op pad, die het nog niet allemaal weten. Opvallend veel fotografen en filmploegen trouwens gezien, vandaag.
Deze dag zijn er nog meer medewerkers ingezet dan afgelopen week. Ook op de metrohaltes in Rotterdam Alexander, die zonder poortjes, zal ik later deze middag een RET-functionaris zien die staat te vernikkelen van de kou. Aan begeleiding ontbreekt het niet; daar ligt het niet aan.
Ik reis vanmiddag van Rotterdam naar Oud-Beijerland en vice versa. Oud-Beijerland, het dorp in de Hoekse Waard waarover ik twee jaar geleden een aardig verhaal schreef onder de intrigerende titel Span dat mos. Het was exact zo’n dag als nu: een donderdag eind januari, met lichte vorst, lichte zon en een ijslaagje op de sloten dat geen mensen kan dragen. Op dun ijs met de chipkaart.
Deze keer kom ik niet voor het dorpsschoon. Ik wil de Compensatiekaart (zie een paar schermen hierboven) testen in de praktijk. Die kaart heb ik afgestempeld op het perron van metrostation Rotterdam CS, na ingecheckt te zijn met mijn chipkaart. Kinderspel, eigenlijk, als je de kleine lettertjes goed leest en je hoofd erbij houdt.
Op Zuidplein nog veel meer volk en nog meer geordende chaos. Het RET-verkooppunt beneden staat helemaal vol wachtenden. Ook dat beeld zal ik zich vaak zien herhalen: lange rijen voor de loketten.
Op naar Oud-Beijerland. Ik pak bus 170, de sneldienst naar Goudswaard. Twee jaar geleden viel de Hoekse Waard nog onder Connexxion en reisde ik nog per chip naar Oud-Beijerland. Nu laat ik vijf strippen afstempelen. Drie kaarten voor dit ene reisje: Chip, Strip en Compensatie.
Niets in deze Arriva-bus wijst op een historische dag. Geen folders over de grote verandering op de RET-metro. Arriva denkt: we brengen u van en naar Zuidplein; daar zoekt u het verder zelf maar uit; tabee! Hun website meldt het overigens wel; ziehier.
Oud-Beijerland is er niet koud of warm van (maar vandaag toch aan de koude kant). Het sympathieke dorpje ligt er net zo bij als altijd. Dat ik hier zo vaak kom, komt door die chipkaart. Het wordt echt een pleisterplaats. Natuurlijk vergeet ik ook deze keer de Heeren van Beijerland niet. De Heeren zijn nog weer twee jaar krasser dan in 2007, maar nog goed ter been. Hun lunch smaakt uitstekend.
‘De chipkaart is het gesprek van de dag in Oud-Beijerland; hier in de gelagkamer, boven op de dijk en beneden in de winkelgalerij. Overal in het dorp staan groepjes opgewonden mensen opgewonden de loop der gebeurtenissen te bespreken.’ Als ik dat zou schrijven, zou ik jokken.
Chip, Strip en Compensatie: drie kaarten voor drie Heeren.
Terug, dan, van de halte Bierkade. In de abri hangt een plakkaat van ruim een vierkante meter met informatie over tarieven. Maar geen letter over de chipkaart. Ook in deze bus geen informatie over het metrogebeuren.
Ik stempel af tot Zuidplein (niet tot Rotterdam CS, natuurlijk). Op Zuidplein stempel ik NIET die Compensatiekaart, want dat hoeft maar een keer per retourreis. Nu moet ik die Compensatiekaart bewaren tot de volgende reizen, en die strippenkaart ook, want aan de hand daarvan moet ik uiteindelijk bewijzen dat ik werkelijk recht heb op 1,50 compensatie. Ik mag er wel een map van aanleggen. En niet die strippenkaart zoals gewoonlijk achteloos weggooien als hij vol is; dat is even dom als niet-uitchecken.
Beurs: 16:55 uur. Er ontstaan nu ook files bij de poortjes, als er een volle metro binnenrolt en een paarhonderd reizigers tegelijk willen uitchecken. Maar echt indrukwekkend is nu de rij bij het informatie- en verkooppunt. Er staan een man of dertig te wachten als bij een gaarkeuken, gelaten, gedwee en zonder gemopper, daar er toch niets aan te doen valt en iedereen in hetzelfde schuitje zit. Die zitten voor 20:30 vanavond niet achter hun ‘prrakkie’ (Rotterdams voor avondeten).
Bij de informatiemedewerkers heeft zich zelfs een politieagent gevoegd; niet om rellen te beteugelen, maar gewoon om voorlichting te geven.
Chaos bleef uit, vandaag. Toch heb ik niet het gevoel, een grootse promotie- en goodwillactie van het OV meebeleefd te hebben. PP verwacht dat de reizigers over veertien dagen wel gewend zullen zijn aan de chipkaart. Dat zou nog best eens kunnen. Ik reis er tenslotte al drie jaar mee, en zal er ooit ook nog wel eens aan wennen. En misschien duurt het daarna nog eens drie jaar, voordat ik eindelijk snap, wat de REIZIGER nou aan zo’n kaart heeft.
FM 29-01-09
We hadden het hierboven over de RET-Randstadrail, de ex-Hofpleinlijn. Die nam ik vanmiddag rond het noenuur als eerste, daar hij zich het dichtst bij mijn huisdeur bevindt. Maar er was iets merkwaardigs aan de hand.
Deze lijn maakt volgens mij gewoon deel uit van het Rotterdamse metronet. Dat maak ik op uit het feit dat er metrovoertuigen rijden, dat hij officieel Erasmuslijn heet (al zit hij daar nog niet aan vast) en dat het de bedoeling is dat hij over een paar jaar doorrijdt naar Slinge. Toch zie ik op geen enkel station RET-informatiepersoneel, noch stempelautomaten voor de Compensatiekaart. Wel hangen hier nog steeds stempelautomaten voor strippenkaarten.
Het lijkt erop, dat de v/m Hofpleinlijn is uitgezonderd van de chipkaartoperatie en dat strippenkaarten er nog steeds geldig zijn. Daarmee zou het hierboven geschetste probleem (niet weten of je moet strippen of chippen) ook opgelost zijn. Maar het staat allemaal nergens en je moet het blijkbaar allemaal maar weten.
Ik steek er mijn licht over op bij de RET.
FM, 29-01-09
Tenminste, dat was mijn bedoeling, maar een lezer meldde me al,
dat Randstadrail is uitgezonderd van de chipkaartregeling.
Je kunt er voorlopig zowel met strip als chip reizen.
Hij had voor die informatie een uitgebreide speurtocht moeten houden
in statuten en huishoudelijke reglementen. Ter plaatse staat het niet
aangegeven, en ook de folders van de RET zwijgen erover.
FM, 30-01-09
Het is overigens beslist niet onverstandig, op RET-Randstadrail
tóch op chipkaart te reizen. De zones zijn op deze lijn opvallend klein.
In tegenstelling tot op de rest van het metronet pakken de meest ritjes
hier goedkoper uit met chip dan met strip. Er is overigens veel meer
te vertellen over Randstadrail, afgezien van het chipgebeuren;
zie een apart artikel op deze site.
FM 14-02-09
Twee weken na D-day moeten we de chipkaartoperatie maar eens goed-Hollands evalueren, alvorens dit elfde hoofdstuk in het chipkaartboek dicht te slaan. Er is die donderdag een teerling geworpen. We kunnen niet meer terug; verstand op nul dus, en met optimisme vooruit kijken. Zo is de stemming op het ogenblik.
De operatie is, geredeneerd vanuit het standpunt van Peters en zijn trawanten, goed verlopen. ‘Goed’ betekent dan, dat er geen volksopstand is uitgebroken, en de reizigers als makke schapen uren in de rij stonden om een chipkaart te mogen kopen. ‘Goed’ betekent ook dat de strippenkaartstempelautomaten niet teruggehaald hoefden te worden van de schroothoop.
‘Goed’ betekent blijkbaar ook dat je ineens in de media geen kwaad woord meer hoort over de nadelen en problemen van de chipkaart. Je leest niets meer over: de tarieven, die voor de meeste reizigers hoger uitpakken; de onopgeloste problemen rond de hackers, de idemdito rond de privacy. Je hoort niets meer over reizigers uit bijvoorbeeld Oud-Beijerland die een ingewikkelde administratie moeten voeren om hun dubbel betaalde basistarief terug te krijgen.
De kranten meldden onlangs dat het zwartrijden in de metro is teruggedrongen van 8 tot 5 procent. 3 procentpunten dus; het komt neer op 10.000 reizigers die nu wel betalen. Het brengt de RET misschien 10.000 euro per dag extra in het laatje. Geen krant die uitrekent, binnen hoeveel jaar de honderden miljoenen zijn terugverdiend die de chipkaart gekost heeft. Geen krant ook, die Peters vraagt of dezelfde afname van het zwartrijden ook niet bewerkstelligd had kunnen worden door het opvoeren van de controles, die de laatste jaren volkomen verwaarloosd zijn. Geen krant ook, die de lezer eraan herinnert, dat de chipkaart het zwartrijden volkomen onmogelijk had zullen maken, wat iets anders is dan het nog niet eens te halveren.
Misschien worden de investeringen voor de chipkaart wel helemaal niet terugverdiend. RET liet tenslotte ook aantekenen, dat het aantal betalende reizigers per saldo gelijk was gebleven. Ondanks die 10.000 ex-zwartrijders, dus. Er zijn dus ook mensen weggelopen: voor de hoge prijzen of die onhandige kaart. Een kaart, die bovendien een permanent leger van hulptroepen noodzakelijk maakt. Ruim twee weken na dato zag ik nog zwermen 'witkielen' op de drukste metrostations; een blijvend verschijnsel, wellicht.
Ook in bus en tram is het chipkaartgebruik nu gestegen, en wel van 10 naar 40 procent. De kranten jubelen het Peters na. Maar niemand vraagt, of daarmee wellicht ook het aantal klachten verviervoudigd is. De mijne, over het niet kunnen uitchecken op Berkel Westpolder, is na drie weken nog steeds niet afgedaan. Er zal wel grote drukte heersen op dat bureau.
‘Geen kwaad woord over de chipkaart’ is dus de leus. Maar ik verwacht dat dat niet zo blijft, en dat ik het dozijn aan chipkaartartikelen wel volkrijg…
Frans Mensonides
vrijdag 13 februari 2009
laatste wijziging: 15-02-09
<<< naar thuispagina van Frans Mensonides
© Frans Mensonides, Leiden, 2009