Randstadrail rijdt! (13): Den Haag Centraal

In groen: lijn E; in rood Randstadraillijnen 3 en 4 Den Haag – Zoetermeer;
zwart gestreept de ZoRo-baan in aanleg. Kaartje overgenomen van projectsite Randstadrail en zelf aangevuld.

En ook voor mij als bewoner van Leiden Zuid-West zijn Coolsingel, koopgoot en Lijnbaan iets dichterbij gekomen. De reis met bus, trein en metro duurde, zeker sinds de verlangzaming van de Oude Lijn, toch wel 1:20 uur van mijn voordeur tot die van, bijvoorbeeld, V&D. Maar als ik Veolia-bus 45 naar Randstadrail-station Leidschendam-Voorburg neem, en daar overstap op lijn E, kan er minstens 10 minuten vanaf.

Lijn E rijdt maandag t/m zaterdag overdag elke 10 minuten, en op zondagen en gedurende de avonduren elk kwartier. Ik ging de afgelopen maanden drie keer kijken of deze nieuwe rechtstreekse verbinding nu ook leidde tot een flinke toevloed van passagiers, en deed dat op een zondag, een zaterdag en een doordeweekse dag. Daarbij maakte ik ook nog twee kille uitstapjes naar de veelbesproken HSL/Fyra-baan tussen Berkel en Bergschenhoek, waarlangs eens toch de ZoRo-bus (snelbus Zoetermeer – Rodenrijs) zal moeten gaan rijden.

Die zondag was de zondag der zondagen, een op zondag vallende nieuwjaarsdag; een extremer geval van zondag is moeilijk te bedenken. Louter om het nieuwjaarsconcert in Huilen en het schansspringen in Garbage Partenkirchen te ontlopen (wanneer bedenkt men eens iets nieuws voor een nieuw jaar?), pak ik de trein naar Schiedam, en daar de metro naar Delfshaven (blauwe, door mij ingetekende lijn op het kaartje). Daar dwaal ik in schemerduister en chagrijnige bijna-regen een poosje rond. Aan de westkant van Delfshaven staat aan een pleintje een gebouw dat ooit van de V.O.C. geweest is (rechtsboven op de foto), en nieuwbouw die daar aardig mee harmonieert. Terwijl het nu echt voluit regent, loop ik langs de Coolhaven, op weg naar het gelijknamige metrostation.

Ik sprak een keer in de metro een Amerikaanse toerist die dat een prachtige naam vond, Cool Haven (helemaal-te-gek toevluchtsoord), en zich afvroeg, hoe die ontstaan was. Waarop ik hem ontnucherend mededeelde dat Coolhaven zoveel betekent als Cabbage Dock.

Ongemerkt schijn ik een haarspeldbocht genomen te hebben, want ineens loop ik weer in Delfshaven. Een hysterisch moment: mijn eerste dwaling van 2012.

Pas op dit moment besluit ik, een artikel te schrijven over het op zich niet zo vreselijk boeiende feit dat lijn E doorgetrokken is naar Slinge. Daartoe pak ik op Delfshaven eerst metro A, B of C (welke weet ik niet meer en doet er niet toe). Onderweg verneem ik dat uitgerekend vanmiddag lijnen D en E onregelmatig rijden wegens een stroomstoring eerder op de middag (wederom een mijlpaal, de eerste RET-storing van het jaar).

Desondanks kom ik, na overstap op Beurs, zonder kleerscheuren heen en weer naar Slinge. Tussen Rotterdam Centraal en Slinge rijdt metro E hetzelfde traject als D (Rotterdam Centraal – Spijkenisse De Akkers). Het valt me op, dat er geen afstemming is tussen beide lijnen, die in kwartierdienst rijden. Ze rijden in een 13-2 minutenpatroon, waar je 7-8 zou hopen en verwachten. Maar dat ligt mogelijk aan die stremming.

Die afstemming is ook een lastig verhaal (wie daar een hekel aan heeft, moet nu vier alinea’s overslaan). Met lijn E kan moeilijk geschoven worden. Aan de Haagse kant is hij met handen en voeten gebonden aan de dienstregeling van Randstadrail 3 en 4 van Den Haag naar Zoetermeer. In de spits rijden er tussen Laan van Nieuw Oost Indië en Leidschenveen 4 treinen per 10 minuten, nl. 2 op RR4, 1 op RR3 en 1 op lijn E. Ook is lijn E gebonden aan de aansluiting op de aantakkende bussen op station Berkel Westpolder, waarover hieronder meer. Verder valt er met lijn D ook niet veel te schuiven, want die moet weer afgestemd zijn op lijn C (Capelle a/d IJssel De Terp – Spijkenisse De Akkers), met wie hij vanaf station Tussenwater in Hoogvliet het spoor deelt. Van De Terp naar De Akkers; het klinkt bedrieglijk landelijk.

Dat levert een dienstregeling op die er niet altijd even gestroomlijnd uitziet. Maandag tot zaterdag overdag rijden D en E in beide richtingen om de 4-6 minuten; dat gaat dan nog. In de spits rijdt er elke 10 minuten een kort trajectmetro Rotterdam Centraal - Slinge, en is het patroon 3-2-5 tot Slinge en 3-7 tot Spijkenisse. Terug van Slinge naar Rotterdam Centraal is er een iets regelmatiger patroon met 3-4-3.

In de avonduren klopt het allemaal perfect: 7-8 in beide richtingen. Op zondagmiddagen rijdt er elk kwartier een extra metro Rotterdam Centraal– Zuidplein, behalve misschien op een zondag-der-zondagen. Die drie metro’s per kwartier rijden richting Centraal keurig 5-5-5, maar richting Slinge in een rare 7-6-2, waaruit tevens blijkt dat deze dienstregeling niet symmetrisch is opgezet.

Ik heb altijd het idee dat ik op een regenachtige zondagmiddag op een ouwe envelop iets beters kan ontwerpen. Meestal IS dat ook zo, maar ik heb het deze keer nog niet geprobeerd.

Op dit punt voegen de lezers met een hekel aan moeilijke dienstregelingsverhalen zich weer bij ons. De metro’s D uit Spijkenisse keren op Rotterdam Centraal, en wel op het middelste van de drie sporen. Dit spoor ligt aan beide zijden langs een perron. Beide deuren van de metro staan ook open; je kunt er zó doorheen lopen. Ik wist niet eens, dat het kon!

Dan de zaterdag, en wel die van 28 januari. Op lijn E rijdt de metro in bonte afwisseling van Randstadrail-blauw en RET-groen. Wel steeds met één stel met ruim 100 zitbanken, wat ruim voldoende is tussen Den Haag en Rotterdam, maar ruim onvoldoende tussen Rotterdam Centraal en Slinge.

Ik stap uit bij het aantakpunt, dat bescheiden busstation bij Berkel Westpolder, waar je kunt overstappen naar elke straathoek in Berkel, Bergschenhoek en Bleiswijk. Anderhalf jaar geleden schreef ik dat veel reizigers ontevreden waren met deze gedwongen overstap. Dat is nog steeds het geval. Vooral forenzen en studerenden, die geen andere keus hebben, maken gebruik van het busstation. Dit is geen plek voor pretrijders, bij die kille, winderige vlakte. Op zaterdag rijden de aantakkende bussen van Qbuzz vrijwel leeg hun ritjes door de wijken van de drie B’s.

Ik dacht dat er een winkelcentrum zou komen ten westen van het Randstadrailstation, maar dat wordt ten oosten, getuige het bord daar met de ronkende tekst: ‘Het bruisende centrum van de Gouden Buurten’. Op die westelijke vlakte staat nu alleen een naargeestig, raargekleurd, uitgestrekt gebouw zonder verdieping. Dat het een school is, zie je alleen aan de smurfen op de ramen.

Ik pak lijn 171 richting Rotterdam Noord. Die rijdt ingewikkelde rondjes in een steeds wijder wordende spiraal om het schooltje heen, dat ik nu van alle kanten zie zonder een voordelige kant te kunnen ontdekken. Uiteindelijk neemt de bus een viaduct onder het spoor door en zet koers naar een nieuwe Berkelse wijk met lange, rechte hobbelstraten vol oneffenheden en verkeersdrempels.

‘Hoe lang nog?’, heeft iemand met verfletters op een bord geschreven, op een van de laatste stukjes boerenland in het dorp. Na een omweg door de noordelijke punt van Berkel rijden we over een veel te smal dijkje naar het centrum.

Ik stap op goed geluk uit, en bestudeer een plattegrond die aan de gevel van een politiebureau hangt; door dat gedraai met die bus door Berkel ben ik ieder gevoel voor richting weer eens kwijt. Een politieagente komt me heel behulpzaam uitleggen hoe ik van hier naar Bergschenhoek moet lopen; zowaar duikt er eens een keer politie op als ik ze nodig heb.

Ze neemt er alle tijd voor; er zal hier wel niet veel gebeuren. Ja, op de eerste donderdagmiddag van de maand worden natuurlijk alle verloven ingetrokken voor als de bejaardenbingomiddag in Zaal Rehoboth weer eens uit de klauwen loopt. Zoiets zou ik me kunnen voorstellen, dat een massale beukpartij bij het bingooien de enige reuring is die in het hart van Berkel valt te beleven. Het dorpshart lijkt, ondanks dat defaitistische bord ‘Hoe lang nog?’, onaangetast door al het nieuwe eromheen, en is knus blijven hangen in een voorbij decennium.

Ik beklim het viaduct over de Boterdorpseweg over de HSL-baan. Waar heel treinreizend Nederland loopt te reikhalzen naar treinen die hier 250 rijden, zijn de bewoners alleen maar bang voor nog meer geluidsoverlast. Maar ik zou zeggen: hoe sneller de treinen rijden, hoe beter. Des te sneller zijn ze ook weer voorbij, en des te korter heb je er last van.

Hierlangs komt dus die ZoRo-bus. Maar er is nog niets te zien van de aanleg van een busbaan. Het is een eeuwige belofte; ik heb er al meer over geschreven. Het gaat om een snelbus van Zoetermeer Centrum West, via Station Zoetermeer NS / Randstadrailhalte Driemanspolder, via het nog te openen station Bleizo waar ik laatst rondstruinde, langs de HSL-baan naar Randstadrailstation Rodenrijs, alwaar overgestapt kan worden op lijn E. Ook aantakken, dus. Maar voor de inwoners van de woonwijken langs de HSL in Berkel en Bergschenhoek een aantrekkelijker optie dan Berkel Westpolder, dat na opening van de ZoRo-lijn nog minder populair zal worden.

De bus krijgt tussen Bleizo en Rodenrijs vijf haltes langs de HSL: Anthuriumweg, Offenbachlaan, Berkelseweg, Boterdorpseweg en Wilderszijde. De eerste vier haltes zijn bereikbaar van zowel de Berkelse als Bergschenhoekse zijde, voor zover ik het snap.

Wilderszijde is een nog te realiseren wijk in het zuiden van Bergschenhoek. Je had daar al een Wildersekade, en nu ook een Wilderszijde. Gezien de huidige verschuivingen in de peilingen van Maurice de Hond, kunnen ze die naam beter alsnog veranderen in Roemerszijde. De meute schijnt nu opeens genoeg te hebben van de geblondeerde Islam- en Polenhater, en niet meer Wilders’ zijde te kiezen, maar die van de vriendelijk overkomende Marxist-Leninist. Een wolf in schaapskleren, ongetwijfeld. De massa loopt nu eens achter de ene vlag aan, en dan weer achter de andere, want je moet in ieder geval achter een vlag aanlopen.

Maar ter zake: aan welke zijde van het spoor komt nu die busbaan? Ik moet erkennen dat ik het niet meer weet; hij is een paar keer van links naar rechts gegaan in de planningen. Maar het hielp niet; NIMBY’s bleven ertegen.

Nou, ik kom een andere keer wel eens terug, als ik het heb nagezocht. Ik loop nu aan de Bergschenhoekse kant van de spoorbaan door een sneu nieuwbouwbuurtje. De aanwijzingen van een speurtocht staan op straat gekalkt: ‘Speel hier 10 minuten’, en ‘Ren één rondje’. Maar gesteld dat ik een klein jongetje was, dan vond ik binnen een straal van 500 meter geen ander kind om mee te spelen, of een rondje mee te rennen, zelfs niet voor 10 minuten. Nergens het geluid van wezens wie de jongenskiel nog past.

Spelen kinderen überhaupt nog wel op straat? Wordt er nog wel gestoeid en geravot en bussie getrapt en gebald en voetbalplaatjes geruild en stiekem gerookt en stiekem vieze boekies gekeken op al die mooie speelplaatsen die aangelegd zijn??

Toen ik jong was, wóónden we bijna op straat. En dat werd ook heel normaal gevonden; dat las ik tenminste in het boek van de toonaangevende pedagoog Dr. Benjamin Spock, dat ik altijd uit de boekenkast trok als mijn moeder boodschappen deed. Wat had ik te zoeken in dat boek? Als kind de denkwereld van volwassenen te doorgronden; het omgekeerde van waarvoor het geschreven was. En een kind als ikzelf zocht ik, maar dat stond er niet in.

Akelige Tuin, inderdaad, passende benaming. Nee, ik kijk verkeerd op het straatnaambord: Akeleituin, staat er. En wat stelt dat beeld daar voor? Een wanstaltige uitvergroting van een virus dat de mensheid binnen afzienbare tijd zal decimeren?

Een dik uur later stap ik op station Leuvehaven in lijn E naar Den Haag. Bij de Beurs komen er veel passagiers binnen, en de meesten ervan zitten er nog in als het railvoertuig Rotterdam verlaat. Het werkt dus, die rechtstreekse verbinding met het (zwaar verstedelijkte) platteland.

Woensdag 1 februari keer ik terug naar het viaduct Boterdorpseweg, terwijl een stervenskoude ijswind uit het oosten om mijn hoofd suist. Inmiddels is, toch nog onverwachts, een koudegolf uitgebroken. Ik trotseer deze met shawl en ijsmuts, die bij mij slechts bij zeer lage temperaturen uit de garderobe komen.

Ik heb op het Web een voor de ZoRo-busbaan. Daarop is te zien is dat deze baan ten westen van de spoorlijn aangelegd zal worden, aan de Berkelse zijde dus, op de groenstrook aan de overkant van het slootje op de foto links. Het elektriciteitshuisje op de foto rechts zal er niet voor hoeven te wijken; de bus slalomt er straks mooi omheen.

Kabonk, kabonk, kabonk, doet een heimachine. Deze wijk krijgt nog meer klanten voor de ZoRo-bus, en nog meer bezwaarmakers tegen de HSL. Kabadder, kabadder, kabadder, doet een andere heimachine er meteen tegenin, die niet achter wil blijven. Nee, het is de echo van dezelfde. Ruis, ruis, ruis, ruis; er passeert een Fyra. Het geluid valt erg mee – met hardhorendheid aan één kant en een ijsmuts over de oren, dat wel.

Ik beland in een landelijk stuk Berkel met boerenhoeven en met een wintermaan die door winterbomen schijnt.

Ook bij Randstadrailhalte Rodenrijs is nog niets te zien van de aanleg van de ZoRo-baan die hier moet eindigen. Hij schijnt toch aan het eind van dit jaar al open te gaan. Ik ga van de zomer dat hele traject eens lopen; ik kijk er nu al naar uit, in de zon en de warmte. Het loopt ten noorden van Berkel een stukje over de Landscheiding tussen Delfland en Schieland. Ik fietste hier al eens een vroege verkenningstocht, in 2000, met een lezer uit Zoetermeer.

Ook in Rotterdam heeft de Occupy-beweging een tentenkamp opgezet voor het beursgebouw. ‘Dit is een bord voor je kop’, hebben ze geschreven op een bord. Even verderop, bij V&D, heb je vanuit het restaurant, dat de bovenste twee etages beslaat, een eng, doch fraai doorkijkje op diepe diepten met allemaal roltrappen.

In de avondspits neem ik opnieuw lijn E op station Beurs. Wederom door de Statenwegtunnel, onder Blijdorp door. Op deze You-tube video > > > zie je, hoe zo'n rit eruit ziet vanuit de cabine. Het filmje is gemaakt in de tijd dat er nog maar één tunnelbuis berschikbaar was.

De metro is nu goed vol en bij Westpolder dromt een dikke stroom reizigers het station uit naar de aantakbussen. Deze lijn is een succes geworden, en is de miljarden voor die geboorde tunnel dubbel en dwars waard.

Laatst is er in de ochtendspits een race gehouden van het Wilhelminaplein in Rotterdam-Zuid naar Den Haag Centraal. Deelnemers waren een Ferrari en een OV-reiziger. De OV-reiziger won, dank zij Randstadrail.

Eigenlijk is het een wondertje, wat Randstadrail gedaan heeft: Den Haag en Rotterdam aaneensmeden, twee zo verschillende steden, met een zo verschillend slag mensen, met ambtenaren versus aanpakkers, en met zulke verschillende accenten in de uitspraak van het Hollands.

Als Amsterdam hier nu ook nog mee verbonden wordt, eventueel via-via de Rijngouwelijn en een vertramde Zuidtangent, dan kunnen we eindelijk zeggen dat de Randstad een stad is, één stad is. Maar dan schrijven we vast al 2050.

Frans Mensonides
20 februari 2012
Er geweest: zondag 1 januari, zaterdag 28 januari en woensdag 1 februari 2012.

Randstadrail rijdt! (13): Den Haag Centraal – Rotterdam Slinge / ZoRo

Meer over Randstadrail: