On the wall hung a tall mirror.
Distorted view, see through baby blue
He dug it.
Oh, Arnold Layne,
It's not the same, takes two to know
Two to know, two to know, two to know.
Why can't you see?
Volledige tekst: staat hier
Stukje luisteren? klik op de zwart-witradio
Remember when you were young, you shone like the sun.
Shine on you crazy diamond.
Now there's a look in your eyes, like black holes in the sky.
Shine on you crazy diamond.
You were caught on the crossfire of childhood and stardom,
blown on the steel breeze.
Come on you target for faraway laughter,
come on you stranger, you legend, you martyr, and shine!
Volledige tekst: staat hier
Stukje luisteren? klik op de zwart-witradio
Ik, altijd wat dwarserig en tegen de keer in, luister tegenwoordig hartje zomer naar de Top 2000. Dat is zo gekomen sedert ik een paar jaar geleden overgegaan ben op breedband-Internet. Van de site van Radio 2, om precies te zijn deze pagina, kun je de hele Top 2000 in blokken van een uur naar je PC laten streamen, ook al die uren die je eind vorig jaar hebt moeten missen wegens nachtrust, werk, boodschappen doen, op kerstvisite moeten, et cetera.
Op 21 juni, de dag van de zomerzonnewende, ‘draai’ ik altijd het eerste uur, 26 december 00:00-01:00. Als je er twee, drie per dag afluistert, ben je tegen eind augustus toe aan de apotheose met Boudewijn de Groot’s Avond.
Het voordeel van deze werkwijze is dat je de betere nummers drie of meer keer achter elkaar kunt beluisteren en de mindere overslaan. Dat laatste doe ik niet eens graag. Ja, André Hazes, die skip ik vanzelfsprekend, maar verder luister ik toch het gehele culturele erfgoed van ruim tachtig jaar lichte muziek af (het oudste nummer, Rhapsody in Blue van George Gerswin, werd in 1924 in de lak geperst van de toenmalige 78-toerenplaten). Je hebt goede uren en mindere uren, net als in het leven. Ook de nieuwlichterij, die nummers uit bijvoorbeeld 1997 en 2003 die er de laatste jaren ingeslopen zijn, sla ik niet over; de houding van ‘wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’, werp ik verre van me.
En zelfs de reclames en de nieuwsberichten luister ik af; die zijn van een half jaar geleden, dus achterhaald, en dat werkt relativerend. De reclames gaan vrijwel zonder uitzondering over het nieuwe zorgstelstel waar we inmiddels aan gewend zijn; de nieuwsberichten over de koudegolf die ons op 30 december 2005 plotseling trof, met een even verwoestend effect op het treinverkeer als de recente tropische periode.
Pink Floyd kom je vooral tegen aan het eind van de jaarlijkse top-2000-excercitie. De befaamde Britse symfonische rockband staat er slechts zeven keer in, maar alle nummers staan bij de bovenste duizend, en drie ervan prijken zelfs in de top-25. De twee hoogst geklasseerde nummers komen van Wish You Were Here uit 1975. Het titelnummer van dat album haalde in 2005 de 16e plek; het openings- en slotnummer Shine on You Crazy Diamond de 12e. (Cijfers, cijfers, cijfers in de top 2000; statistieken, zoveel plaatsen gestegen, luistercijfers, reclameblokken die steeds langer worden als prime time nadert, ‘Voor dit product is een financiële bijsluiter opgesteld met informatie over het product, de kosten, en de risico’s. Vraag erom, en lees hem voordat u het product koopt’, schier onverstaanbaar afgerateld en afgerebbeld omdat zo’n reclame duizenden euro’s kost per seconde).
Pink Floyd hoort tegenwoordig evenzeer bij oudejaarsavond als oliebollen en vuurwerk. Hun, naar Top 2000-succes gemeten, meest geliefde album vormt een eerbewijs aan Roger (‘Syd’) Barrett (1946-2006), de zanger / gitarist / songwriter die in 1965 een van de medeoprichters was van de band en in de begintijd de sound ervan bepaalde. Hij schreef de eerste singlehitjes, Arnold Layne en See Emily Play, en leverde het leeuwendeel van het materiaal voor het debuutalbum: The Piper at the Gates of Dawn, dat alles in 1967.
Pink Floyd was een van de exponenten van de psychedelische rock, die was opgekomen in het midden van de jaren 60 en snel furore had gemaakt. Die muzieksoort was gebaseerd op twee pijlers: de toenemende technologische mogelijkheden om geluid in de platenstudio te vervormen tot iets moois en mysterieus, en de LSD waaruit de artiesten en een gedeelte van hun publiek hun inspiratie putten.
Het werk van Barrett klonk zo psychedelisch als wat. Luister maar naar Arnold Layne en See Emily Play, met dat ijle orgelspel, dat in die tijd langzaam de overhand begon te krijgen boven het stampende gitaarwerk.
Emily komt tekstueel niet helemaal uit de verf; zij speelt, gaat op in haar spel en denkt niet aan de dag van morgen; het lied is wat vaag. Arnold Layne vertelt wel een verhaal. Arnold wordt in dit korte liedje geportretteerd als een eenling die vrouwenkleren steelt van waslijnen, daarvoor de bak indraait, en zodoende de kwintessens van de liefde misloopt (‘it takes two to know’). De debuutsingle van Pink Floyd verscheen in maart 1967 op de platenmarkt en werd een klein hitje in Engeland, ofschoon de preutse, stijve, ouderwetse BBC de song boycotte. In Nederland werd Arnold Layne ook een heel klein hitje – merkwaardig genoeg pas in 1971.
Arnold Layne was een song door en over een rare snuiter. Barrett ging, onder invloed van teveel LSD en teveel roem die hij niet aankon, steeds raarder doen, speelde tijdens concerten meestal andere toonladders dan zijn medemusici verwachtten, en werd in 1968 met zachte hand uit de groep gezet. Na een korte, niet erg geslaagde solocarrière leidde hij tot zijn recente dood een kluizenaarsbestaan in een rijtjeshuis in Cambridge, waar hij zich bezig hield met schilderen en tuinieren.
Pink Floyd sloeg, met David Gilmoure als nieuwe gitarist, een nieuwe weg in, en boekte enorme successen met albums en nummers die mij niet altijd konden bekoren. Ik vond ze vaak te lang uitgesponnen, te weinig spannend, te over-perfectionistisch.
Om Wish You Were Here kun je natuurlijk toch niet heen, al was het alleen maar omdat het album, zoals gezegd, een hommage vormt aan Syd Barrett. Het titelnummer en de over twee plaatkanten uitgesmeerde rocksymfonie Shine On You Crazy Diamond zijn oden aan de man wiens geest langzamerhand in de greep kwam van de gekte. De wens ging trouwens in vervulling, hij wàs er; Syd Barrett, die sedert 1968 nauwelijks contact had gehad met de leden van Pink Floyd, kwam tijdens de opnames even buurten in de studio.
De hoes die indertijd om de grote zwarte schijf zat, was alleen al een kunstwerk: twee zakenpipo’s die elkaar temidden van fabriekshallen de hand drukken – maar de één schijnt niet in de gaten te hebben dat hij in de fik staat, en de vlammen uit zijn kostuum slaan. De hoesfoto verwijst naar een belangrijk thema van Wish You Were Here: de harde bizniz die het popwezen is, gericht op de nuchtere cijfers: hitparadesucces en geld, veel geld.
Het zakenthema komt vooral tot uiting in de twee nummers van Wish you were here die niet in de Top 2000 staan: Have a Cigar en Welcome to the Machine. In het laatste hoor je telkens opnieuw het dreigende gestamp van een machinekamer; in de eerste vraagt de platenbons belangstellend: ‘wie van jullie is nou eigenlijk Pink?’ Om muziek gaat het zulke mensen niet; alles draait om een plek in de eerste klasse van de ‘gravy train’, het snelverdiende geld.
Zulke toestanden zouden Barrett genekt hebben. Liedjes erover vormen dus het beste, nu postume, eerbewijs voor hem – afgezien dan van dat rare Arnold Layne natuurlijk, dat hij zelf nog geschreven heeft.
Deel 62: Wat een geluk / Rudi Carrell (1960)
Deel 61: Do the Strand / Roxy Music (1973)
Deel 60: Thick as a Brick pts. 1 & 2 / Jethro Tull (1972)
Deel 59: Everything counts / Depeche Mode (1983)
Deel 58: Air / Ekseption (1969)
Deel 57: All the Young Dudes / Mott The Hoople (1973) tevens: Top-2000-special
Deel 56: Een fijne dag / Drs. P (1973)
Deel 55: Matthew and Son / Cat Stevens (1967)
Deel 54: The Worker / Fischer-Z (1979)
Deel 53: Atlantis / Donovan (1968/1969)
Deel 52: Proud Mary / Creedence Clearwater revival (1969)
Deel 51: The Eve of the War / Jeff Wayne (1978)
Deel 50: Daddy Cool / Boney M (1976)
Deel 49: Spirit in the sky / Norman Greenbaum (1970)
Deel 48: Monkey on Your Back / Outsiders (1967)
Soundbites nrs 1 t/m 47 in het archief van REFLEXXIONZZ!
© Frans Mensonides, Leiden, 2006