‘Deden steden als Leiden en
Utrecht er eeuwen over om het
predikaat “grote stad” (100.000 inwoners) te verkrijgen; Zoetermeer
groeit in
15 jaar tijd van een klein dorpje tot een grote stad. Een stad die vele
mensen
en later ook regeringsfuncties uit Den Haag moet overnemen. Het is maar
zeer de
vraag, of het snelle tempo, waarin de woontorens opgetrokken worden,
bevordelijk is voor de kwaliteit van de woningen. Ook vervreemden m.i.
de
mensen in dergelijke steden van elkaar, zó dat ze hun eigen buren
nauwlijks
kennen. Woontorens met hoogtes van 50 meter, zoals die in Zoetermeer
voorkomen,
lijken me niet erg bevordelijk voor het contact met de grond. (In de
Bijlmermeer bijvoorbeeld maakt men de flats niet hoger dan 30 meter,
zodat de
bewoner nog enigszins kan waarnemen wat er op de grond gebeurd).’
Schrijver dezes anno 1972,
in een schoolwerkstuk voor
aardrijkskunde
In de snijdende winterkou, in deel
13 van deze reeks,
verkneukelde ik me op een zomerwandeling over de Landscheiding tussen
Delfland
en Schieland, langs de in aanleg zijnde HOV-baan voor de ZoRo-bus
(Zoetermeer-Rodenrijs).
Maar toen het eindelijk zo ver was, vond ik dat het best een paar
graden koeler
had mogen zijn: die brandende zon in die open poldervlaktes, op mijn
licht kalend
schedeldak; een mens kon wel een zonnesteek krijgen. Het deugt ook
nooit.
Wat was de ZoRo-lijn ook alweer? Een 13,5 kilometer lange buslijn met de volgende route: van Randstadrail- en busknooppunt Zoetermeer Centrum West, langs NS-stations Zoetermeer en Zoetermeer Oost, via bedrijventerrein Lansinghage, over de Landscheiding, langs de HSL-baan tussen Berkel en Bergschenhoek door, naar Randstadrailstation Rodenrijs. De ZoRo gaat dus rijden van rail naar rail langs rail, maar zal zelf een bus zijn.
Tussen Rodenrijs en Zoetermeer wordt 6,5 km
nieuwe
busbaan aangelegd. In
Zoetermeer rijdt hij 7 km
over
bestaande infrastructuur, over ondermeer de Zuidweg en de Oostweg,
staaltjes van fantasierijke straatnaamgeving. Op die twee wegen hebben
wel ingrijpende aanpassingen plaatsgevonden van de infrastructuur:
aanleg van busstroken, herinrichting van kruispunten, opknappen van
halteperrons; zie de mededeling van de gemeente.
Op het kaartje hierboven is de ZoRo-lijn getrokken met een
stippellijntje. HIER en HIER
kun je officiële werktekeningen van ingenieurs
raadplegen. De bus stelt straks na opening, hopelijk december 2012,
Berkelaars
en Bergschenhoekers in staat om sneller, doch wel met een overstap, te
reizen
naar het centrum van Rotterdam.
Ik begon op vrijdag 29 juni 2012 in
Rodenrijs. Maar mijn
plan, in één ruk door te lopen naar Zoetermeer, stiet op een
wegversperring bij
de Anthuriumweg, in het uiterste noorden van Berkel / Bergschenhoek.
Ook tussen
Randstadrailstation Rodenrijs en de Wildersekade kon ik niet langs de
busbaan
in aanleg plus het HSL-spoor lopen, en moest ik via de bebouwde kom van
Rodenrijs.
Op woensdag 1 augustus deed ik een
poging vanaf de
Zoetermeerse kant. Maar ook deze keer kondigden gele, zwartbeletterde
borden al
kilometers van te voren aan dat er nog steeds een wegversperring lag
bij de
Anthuriumweg. Ik moest uitwijken naar Bleiswijk. Een heel stuk van de
Landscheiding
heb ik dus helemaal niet gezien.
En die afsluitingen komen dan juist
weer doordat er overal
langs het 6,5 km lange traject voortvarend gewerkt wordt aan die
busbaan. Dat
ik daarvan al met al niet zoveel gezien heb, is niet zo erg. Foto’s van
een
busbaanaanleg: zand in vrachtwagens, geschep in de grond, geelgejaste
zwetende
mannen, zijn noch erg esthetisch, noch erg verrassend en boeiend. Ík
weet van
zo’n foto in ieder geval niets te maken. Maar het was een mooie
wandeling langs
het front in de eeuwige veroveringsoorlog van stad op land. Er is op
bijna elke
hectometer wel iets te zien, mooi of lelijk, maar altijd onverwachts en
opmerkelijk.
Het heeft me van jongs af aan
gefascineerd, nieuwbouw; het
moet wel in de genen zitten, bij de kleinzoon van een architect. Tussen
beide
wandelingen in vond ik in een oude rommelkast een schoolwerkstuk van 40
jaar
geleden, toen ik ten tweeden male de derde klas van het gymnasium deed.
Ik heb
er hierboven uit geciteerd, inclusief spelfouten, die toen nog niet
automatisch
rood onderlijnd werden, maar met de hand, door een docent. Het valt me
nog mee,
het taalgebruik, voor een derdeklasser. Het kon echt slechter; ik hoef
me er
niet voor te schamen. Ik schreef ook bondiger dan tegenwoordig; het
ging allemaal
nog met pen op foliovellen papier, met schrijfkramp.
Het werkstuk moest gaan over een
(controversieel) onderwerp
uit de Nederlandse sociale geografie, en daarover moesten wij een
gefundeerde
mening verwoorden. We mochten samenwerken in groepen. Ik koos grote
woningbouwprojecten
als onderwerp. Twee leerlingen uit de parallelklas, van wie een mijn
buurjongen
was, sloten zich bij me aan omdat ze zelf nog geen onderwerp hadden.
Eén van
hen zou het schoppen tot journalist, de ander tot architect, niet van
huizen,
maar van ICT-systemen. Van het derde lid van dit triumviraat kwam niks
terecht,
zoals de trouwe lezer weet.
Ik nam Zoetermeer en de Bijlmer voor
mijn
rekening. Studie-
en illustratiemateriaal vroegen we per briefkaart aan bij de gemeenten.
Zelf
wilde ik er ook gaan kijken. Zoetermeer was te befietsen. Ik herinner
me
zandvlakten, waar je altijd wind tegen had, en dus zand in de ogen
kreeg, met
die nieuwe, hoge torens aan de einder. Er reed toen ook al een bus van
Leiden naar Zoetermeer, eens per uur: lijn 4 van Westnederland, welk
busbedrijf het vervoer in het Groene Hart in 1969 had overgenomen van Citosa
(zie deze historische site). In Den Haag kwam je vanuit Zoetermeer met
bus 3 uit Boskoop. Pas in 1973 kreeg Zoetermeer zijn eerste NS-station,
aan de lijn Den Haag CS - Gouda, een paar jaar later gevolgd door al
die Sprinterstations aan de 'Krakeling'.
De Bijlmer deed ik met een van krap
zakgeld aangeschaft hardkartonnen
treinretourtje. Station Amsterdam Bijlmer bestond uit twee houten
noodperrons
met een loopbrug over het spoor en kaartverkoop in een noodgebouwtje;
ook
alweer te midden van stuivend zand. Op Stationsweb staan er een paar foto’s
van. Vergelijk het eens met station Amsterdam Bijlmer ArenA
dat nu op ongeveer
dezelfde plek staat…Er stopte geloof ik maar eens per half uur een
trein. Vanuit de Bijlmer reisde je per bus naar het centrum van Amsterdam. De
metro zou pas jaren later gaan rijden.
Dat werkstuk bewaar ik, en gooi ik
niet weg. Maar een bundeltje
proefwerken uit de brugklas, plus een dik stencil met grammaticale
aantekeningen bij Caesars De bello
Gallico heb ik nu toch maar aan de papierbak prijsgegeven. Ik
gruw nog als
ik het lees. Je moest dat rotstencil zo ongeveer uit je kop kennen; het
heette kortweg:
Het Stencil. Een stencil was een voorloper van het huidige kopietje of
printje,
zeg ik erbij voor de jongeren onder de lezers.
Dat was een zijsprong binnen een zijsprong; nu weer terug naar de ZoRo-lijn. Hier volgen de plaatjes in hodologische volgorde van Rodenrijs naar Zoetermeer.
De ZoRo-baan begint aan de voet van Randstadrailstation
Rodenrijs, waar nu helemaal geen bus stopt. Daarvandaan slingert hij
zich via
een park in de richting van de eerste halte, Wilderszijde. Op de
middelste foto
het begin van de busbaan in aanleg.
De Landscheiding is een brede dijk tussen de polders van twee
hoogheemraadschappen. Namen als Lansinghage en Lansingerland zijn
natuurlijk
afgeleid van ‘landscheiding’.
Wat Zoetermeer deed in mijn
schooltijd, doet hun
buurgemeente Lansingerland (Berkel en Rodenrijs, Bergschenhoek,
Bleiswijk) nu:
langzaam het groen opvreten. Ik zeg er niets ten nadele van; mensen
moeten per
slot van rekening wonen. De busbaan komt in de strook niemandsland
tussen
Berkel en Bergschenhoek, aan de westkant (Berkelse kant) van de HSL.
Aan de Bergschenhoekse zijde staan
twee middelbare scholen,
waaronder het donkerroodbruine gevaarte op de foto. Enkele leerlingen zitten op
een
hoge grasheuvel en bekijken vanuit de verte met belangstelling mijn
fotograferende activiteiten.
In Bergschenhoek (deze keer niet op
de foto) spelen nog
steeds geen kinderen op straat; ook in de zomer niet.
In noordelijke richting genomen vanaf het viaduct Boterdorpseweg, waar ik van de winter stond te koukleumen. Grond wordt vlakgemaakt voor de busbaan.
Jezus Mina, wat is dat? Een gnoe,
schat ik op het eerste
gezicht, maar die blijken er toch anders uit te zien, als ik het
na-google.
Zo’n creatuur, daar hoef je niet voor op safari. Hij staat gewoon maar
in een
weitje in Berkel. Een bok met heel lang haar, bij nader inzien;
langharig
werkschuw tuig?
Ik bereik het noorden van Berkel en
ga op zoek naar een
bushalte in een stille, deprimerende wijk vol woonerven (rechtsonder op
het
mozaïek van zes foto’s). De eerste vijf haltes die ik tegenkom, zijn
opgeheven,
en dragen oranje zakken. Eindelijk vind ik er een waar nog wel bussen
stoppen, maar
daar moet ik nog ruim 20 minuten wachten op een bus naar station
Rotterdam
Noord. Die ZoRo zal in Berkel wel als een uitkomst worden ervaren.
Ruim vijf weken later doe ik het
noordelijk gedeelte van de
ZoRo-route, in de omgekeerde volgorde als waarin ik hem hieronder
beschrijf;
dat is een beetje verwarrend.
De ZoRo-bus zal van hier tot
Zoetermeer dezelfde route
volgen als lijn 274, over het bestaande wegennet. De 6,5 km lange
ZoRo-baan
langs de Landscheiding eindigt, of begint dus hier. Men is druk in de
weer met
de aanleg, tot waar het oog reikt. Ik ben zojuist in de hitte
gepasseerd door
een stoffige, walmende, naar diesel en geschroeid rubber stinkende
vrachtwagen
die zijn zand zal kiepen langs de Landscheiding.
Hier buig ik af naar Bleiswijk, omdat
ik niet meer verder
kan, en loop door onder de HSL-baan.
Bus 174 naar Zoetermeer slaat
linksaf, bedrijventerrein
Lansinghage in. Een wandel-fietspad loopt daarlangs, op het al genoemde
front
van stad en land. Links zie je industrie, en zie je rotorbladen van
windmolens
door het zwerk zwieren. Rechts zijn maisvelden te zien (tenzij ik me
weer
vergis, net als met die zogenaamde gnoe) waarachter treinen rijden.
Bovendien is er een
380-kV-electriciteitsleiding in aanleg.
Op die mannen die op 30 meter hoogte in bakjes aan de mast kleven, ben
ik niet
jaloers; hooguit op het uitzicht dat ze hebben.
Een SLET, op weg van Gouda naar Den
Haag.
Ik neem nog een kijkje op
Lansinghage. Zwish, zwish, zwish,
doen de rotorbladen. Hun schaduwen scheren over de stoep. Hier heeft
niemand er
last van. Staan die dingen in woonwijken, dan worden sommige mensen
ziek van
het geluid, andere van het zien draaien, weer anderen alleen door
suggestie, en
nog weer anderen van het gezanik van al die anderen daarover; er zijn
dikke
rapporten over geschreven pro en contra.
Tussen Lansinghage en Centrum West
rijdt maandag t/m vrijdag
overdag de Zoetermeerse stadsbus 74. Deze volgt in grote lijnen de
toekomstige
route van de ZoRo-bus. Hij heeft mij aan boord, want ik heb niet veel
zin om
een uur langs het Zoetermeerse wegennet te sjouwen.
Ik heb een paar maal betoogd dat de
ZoRo-bus eigenlijk een
railvoertuig had moeten zijn, om een rechtstreekse verbinding
Zoetermeer –
Rotterdam mogelijk te maken. Maar wat een bus wel kan, en een
railvoertuig
niet: met 80 km/uur de krappe bocht van 360 graden nemen bij station
Zoetermeer
en de Nelson Mandelabrug.
‘Sub of the day’, moet dat geen ‘Bus
of the day’ zijn? Het
eindpunt van de ZoRo-lijn komt te liggen op het
busstation bij Centrum West en het
Stadshart Zoetermeer. Hopelijk gaat hij rijden om de 10 minuten, met in
Rodenrijs een goede aansluiting op de Randstadrail richting Rotterdam,
en met
een rijtijd van maximaal 20 minuten. Dan kan het best nog wel wat
worden met de
ZoRo!
Frans Mensonides
14 augustus 2012
Er geweest: vrijdag 29 juni 2012 en woensdag 1 augustus 2012
Deel 14: HTM-lijn 2 (Kraayenstein - Leidschendam
Noord) ver-Randstadraild (mei 2012)
Deel 13: Den Haag Centraal
– Rotterdam Slinge / ZoRo
(februari 2012)
Deel 12: Zoetermeer
Javalaan - Zo blij met
Bleizo en ZoRo – Even koppelen aan RGL (december
2011)
Deel
11: Aantakken met
Qbuzz; Bleiswijk (augustus 2010)
Deel 10: Statenwegtunnel in
gebruik: Vivat
Hofpleinlijn! (augustus 2010)
Deel 9: (Geen) afscheid van
station Rotterdam
Hofplein (juli 2010)
Deel 8: Zuidwaarts
Randstadrail op koers? (Berkel-Westpolder, Qbuzz; februari
2009)
Deel 7: Krakkemikkige
Krakeling
(november 2007)
Deel 6: Randstadrail;
the movie (oktober 2007)
Forepark:
geen
bloemen. geen toespraken (september 2007)
Deel 5: Geen pgimeuâh, geen
wissel-èzâh: RR 4 naar De Uithof
(juni 2007)
Deel 4: In elleke
boch´ gaat-ie op z´n zèkant legge; RR 3 naar Loosduinen
(maart 2007)
Deel 3: We hebben
weer stroom! Erasmuslijn Rotterdam - Den Haag CS (november
2006)
Deel 2: TRAMmelant is het
handelsmerk; RR4, Oosterheem - Monstersestraat (november
2006)
Mijn favoriete
treinspotplek; (november 2006); in de reeks 50 jaar ik; tien jaar Thuispagina
van Frans Mensonides
Deel 1: Een nieuwe
reisstijl: kruipen van Hofplein naar Nootdorp (september
2006)
Deel 0: Diep beschamend! (uitstel
opening Randstadrail; september 2006)
Kattenrug
op krakeling? Ombouw Hofplein- en Zoetermeerlijn (juli 2006)
Cappuccino-slurper doet Hofpleinlijn
(zomer 2005)
© Frans Mensonides, Leiden, 2012.