De nieuwe halteborden van Qbuzz stonden er vorige week al

Heden: concessiewisseling in Zuid-Holland Noord (ZHN), de thuisregio van ondergetekende. Op D-dag ( Dienstregelingsdag, zondag 15 december 2024, de dag dat dit stuk online gaat) maakt de bus van Arriva na 12 jaar plaats voor die van Qbuzz. De komende 12 à 13 weken ga ik met Qbuzz op reis in ZHN, en daar hieronder verslag van doen.

Parallel aan dit ‘QBlog’ komt er ook nog ook een pagina over de wijzigingen in het spoorboekje van NS en van enkele regionale spoorwegmaatschappijen; wijzigingen die ook vandaag ingaan. Beide blogs zullen me regelmatig weglokken achter de geraniums vandaan, totdat ergens in het voorjaar mijn Interrail-reisseizoen van start gaat.

Qbuzz kondigt ingrijpende verbeteringen aan ten opzichte van de jaardienstregeling 2024 van Arriva. Als opwarmertje hieronder alvast een opsomming van een paar beloften waar wij, reizigers de nieuwe concessiehouder graag aan zullen houden.

Maar eerst even netjes afscheid nemen van Arriva. Hun concessie startte een dozijn jaar geleden. HIER vindt je de zeer lange pagina die ik erover schreef in de winter van 2012 / 2013.

Die concessie had zullen lopen t/m 2020, met mogelijke verlenging tot/met 2022. In dat laatste jaar werd in verband met corona-perikelen besloten tot nog eens een verlenging met 2 jaar, tot december 2024.

‘Aan alle goede dingen komt een eind’, luidt een bezonken, realo- pessimistische tegeltjeswijsheid. Aan alle slechte dingen gelukkig ook, en ook aan alle matige dingen komt een eind. Het laatste is wel van toepassing op 12 jaar stads- en streekvervoer door Arriva.

Afkomstig uit een geslacht van onderwijzers, strooi ik graag met rapportcijfers. Bij Arriva kom ik uit op 6’jes. Een heel doorsnee-busbedrijf, beoordeeld op aspecten als punctualiteit, materieel, klantvriendelijkheid en betrouwbaarheid. Vrij saai, zelfs. Bij Arriva’s voorganger Connexxion en voor-voorganger ZWN hing ik zo ongeveer 2 keer per maand aan de klachtentelefoon, maar bij Arriva kwam dat veel minder vaak voor.

Dat zou ook kunnen komen doordat ik milder ben geworden in de loop der jaren. Op een gegeven moment berust een mens in wat er mis is met de maatschappij, waaronder matig openbaar vervoer. Verder heb ik in 2020 een elektrische fiets aangeschaft voor mijn mobiliteit in de omgeving, en was ik met ingang van dat jaar ook OV-forens af. Minder reizen met Arriva, dus sowieso al minder klachten.

Echt om over naar huis te schrijven, of om blogs over te schrijven, waren de prestaties van Arriva doorgaans niet. Ook deze vervoerder had bijvoorbeeld als nawee van corona veel last van rituitval door personeelsgebrek. Maar zo bont als EBS maakten ze het dan ook weer niet. De bus kwam meestal wel opdagen, zij het zelden op tijd. 

 

Ook de haltevertrekstaten hingen er hier en daar al een week van te voren

 

In juli 2023 gunde de provincie Zuid-Holland het vervoer in ZHN aan Qbuzz en gaf daarmee het nakijken aan de zittende vervoerder Arriva. Ook de andere inschrijvers: EBS en Transdev, grepen ernaast.

De provincie hoopt met Qbuzz het voorzieningenniveau van vóór corona terug te laten keren, en daarmee ook de passagiersaantallen wat op te krikken. In 2019 pakten in de regio ZHN ca. 70.000 mensen per werkdag de bus. Het jaar daarop halveerde dat aantal, maar daarna kroop het langzaam omhoog tot 55.000 instappers in 2023. Die legden per rit gemiddeld 8 km af, in totaal van Leiden tot aan even voorbij de maan.

55.000, een Johan Cruyff ArenA vol, Is dat veel? Het is meer dan in de 2 andere streekvervoerconcessiegebieden van de provincie bij elkaar (Hoeksche Waard / Goeree Overflakkee en Drechtsteden, Molenlanden, Gorinchem). Maar op een bevolking van ca. 750.000 mensen in ZHN valt het lichtelijk tegen. Er is zeker ruimte voor verbetering.

De nieuwe concessie loopt tot eind 2032, met de mogelijkheid tot verlenging tot eind 2037.

 

Beloften, beloften

Hoe denken Qbuzz en de provincie de ZHN’er weer de bus in te krijgen? Met legio aanlokkelijk klinkende maatregelen! Ik licht er een paar uit.

* Frequentieverhoging

‘Meer zitplaatsen’, zo formuleert Qbuzz het wat ongelukkig. Dat wil niet zeggen, dat er in één bus meer stoelen komen te staan dan vroeger. Nee, er gaan 25% meer bussen rijden vergeleken met de dienstregeling van 2023.

Zo krijgen bijvoorbeeld de stadsdiensten van Leiden, Gouda en Alphen aan den Rijn eindelijk weer eens een acceptabel voorzieningenniveau. Dat was dramatisch afgekalfd. Uurdienst in de avonduren, de weekenden en de vakantieperioden: compleet onwaardig voor toch redelijk (middel-)grote steden.

Vanaf nu is halfuurdienst het minimum in die 3 steden, 18 uur per dag en 7 dagen per week.

* Betere aansluitingen op de treinen.

Bij de Sprinterstations Bodegraven, Boskoop, Hillegom, Nieuw-Vennep, Sassenheim, Voorhout, Woerden en Zoetermeer Lansingerland komen er strakke aansluitingen van trein op bus en vice versa.

Een poosje geleden las ik een beleidsstuk waarin zelfs sprake was van aansluitgarantie: de bus zou wachten op een vertraagde trein. Dat lijkt me lastig te organiseren. Ik heb er ook niets meer over gehoord; een losse flodder van een overijverige provinciale ambtenaar of Qbuzz-medewerker, denk ik.

Bushalte Voorhout Station

* Meer rechtstreekse verbindingen

Bijvoorbeeld in en om Leiden, waar de aloude ‘doorkoppeling’ gedeeltelijk in ere is hersteld. Tot/met 2008 reden de bussen uit de Duinstreek (Kat- en Noordwijk) na aankomst op Leiden Centraal via het centrum door naar Leiden Zuid-West en Leiderdorp. Daardoor waren er rechtstreekse verbindingen tussen het centrum van Leiden en de kust.

Toen was dat ineens afgelopen: al deze doorgekoppelde streeklijnen eindigden voortaan bij Leiden Centraal (zie dit stukje op mijn site). Met ingang van heden rijden er weer wat lijnen vanuit de streek naar bestemmingen in Leiden. Waaronder deze:

* Hoogwaardig OV op de as Zoetermeer – Katwijk

Een heel oude belofte wordt ingelost: een doorgaande R-Netverbinding Zoetermeer– Katwijk, mét doorkoppeling, dus. Lijn 400 (Zoetermeer – Leiden Centraal via Leiden Centrum) wordt gekoppeld aan de lijnen 430 en 431 (van Leiden Centraal resp. naar Katwijk ESTEC en Katwijk Boulevard).

De lijnnummers worden nu 400, resp. 401. Op het gemeenschappelijk traject tussen Zoetermeer Centrum-West en Katwijk Gemeentehuis rijdt in de spits elke 5 minuten een bus en in de dal-uren elke 7½ minuut. Hoogwaardig hoogfrequent vervoer!

Archief De digitale reiziger, 2022 en 2014

R-netten bij Valkenburg ZH en Stompwijk

* Stadsbussen op de Breestraat

Een heel verrassende ontwikkeling verder in het centrum van Leiden, de stad waar ik al 61½ jaar import ben. Dit artikel begint nu wel een erg Leids verhaal te worden, maar in en om die stad ligt wel het zwaartepunt van de regio ZHN.

De Breestraatkwestie is al vaak besproken op deze site. Veel buslijnen, waaronder stadslijnen, zijn in de loop van de jaren weggepest uit deze winkelstraat, en omgeleid langs de periferie van het centrum. Zonder dat ik snap hoe het komt, is er nu plotseling een kentering opgetreden. Alle stadsbussen en enkele streekbussen rijden nu weer over de Breestaat.

Een paar instanties en belangenclubs hebben er een meloen voor moeten doorslikken, maar die bussen zijn nu weer in genade aangenomen. Vast geen jubelstemming heerst er nu bij de Vereeeniging Oudt Leyden. Mijn lidmaatschap van die club heb ik enkele jaren geleden opgezegd na een scheldkanonnade van hun zijde in het Leydfch Dagblad over die lelijke bussen in de Breestraat.

Archief De digitale reiziger, 2023

Halte Pelikaan in Leiden. De in 2023 in gebruik genomen Centrumroute blijft het terrein van o.a. de R-netten Zoetermeer – Katwijk en van bus 45 die vanuit de regio Haaglanden op visite komt in Leiden. De laatste valt niet onder de concessie ZHN.

* Betaalbaarheid

Al het hierboven opgesomde moois zal niet leiden tot hogere ritprijzen, afgezien van een geringe tariefsverhoging om gelijke tred te houden met de inflatie. De meeste R-net- en snelbuslijnen hadden tot nu toe een zeer pittig tarief van ca. 20 cent per km. Maar de prijs wordt nu voor alle lijnen gelijkgetrokken naar 16,1 cent - plus uiteraard het instaptarief van 1,12 euro dat in het hele land gelijk is.

Afgelopen woensdag maakte Qbuzz bekend dat hun bussen in ZHN de eerste 8 dagen, dus van 15 t/m 22 december, gratis rijden, bij wijze van kennismakingsgeschenk. In dank aanvaard!

 

 En last but not least:

* Nul uitstoot

Dat is vooral aantrekkelijk voor voetgangers en fietsers die nu niet meer bedwelmd worden met uitlaatgassen, als er een bus passeert. Bij Arriva reden alleen de stadsbussen op stroom, dat sinds 2019. Maar bij Qbuzz zal er op den duur geen gifwolkje meer uit de uitlaat komen.

Wie nu denkt, dat er op de dag van heden, 15 december 2024, meteen een hele vloot e-bussen klaar staat, die moet ik teleurstellen. Dat is bijna bij geen een concessiewisseling het geval; er is altijd wat met de elektrische bussen. Ik viel dan ook niet omver van verbazing, toen ik in een mededeling van de provincie las dat het merendeel van die bussen nog niet geleverd was.

Al een jaar geleden heeft Qbuzz maar liefst 252 elektrische bussen besteld voor ZHN, waarvan 112 bij het Vlaamse Van Hool en 140 bij de Italiaanse busbouwer IVECO. Nu is het zo, dat Van Hool eerder dit jaar failliet is gegaan, en IVECO de bussen momenteel nog niet kan leveren.

Met andere woorden: er ontbreekt niets aan de busconcessie ZHN, behalve de bussen. Maar dat is ook wel wat kort door de bocht gezegd. Er komen vervangende diesels, waaronder, net als vorig jaar in de Zaanstreek, ouwe karren uit Berlijn, en er komen touringcars. Verder loopt er een grote bestelling van elektrische bussen van Yutong uit China, in de plaats van die van het failliete Van Hool. En nu maar hopen dat Qbuzz voldoende materieel bij elkaar heeft kunnen schrapen om vanaf maandagmorgen een volledige dienstregeling te kunnen rijden (vandaag, zondag, zal het wel lukken).

Ik voorzie weer eens een hausse aan uitgevallen ritten. Dat is wel even een domper op de feestvreugde. Ik ga de komende maanden op pad met de Qbuzzen die wél rijden, om te ervaren hoe het allemaal in de praktijk gaat uitpakken. Binnenkort meer!

Frans Mensonides
D-dag 15 december 2014

PS: Ik denk dat ik me voor het vervolg van dit stuk eerst maar eens ga concentreren op de R-Netlijnen en snelBuzzen, de kwaliteitsparadepaardjes van de streek. Alvast een overzicht:

R-net:
400 Zoetermeer – Leiden – Katwijk ESA / ESTEC 
401 Zoetermeer – Leiden – Katwijk Boulevard
410 Leiden – Leiderdorp  
470 Alphen aan den Rijn – Schiphol 
497 Gouda – Schoonhoven 
Trein Alphen aan den Rijn – Gouda (geëxploiteerd door Abellio) 

 

De Snelbuzzlijnen in ZHN, met bij Qbuzz soms een andere lijnvoering dan onder Arriva:
361 Noordwijk - Voorhout - Sassenheim - Lisse Schiphol
365 Leiden - Leiderdorp - Roelofarendsveen - Schiphol
366 Leiden - Leiderdorp - Roelofarendsveen - Leimuiden
382 Waddinxveen Coenecoop - Zoetermeer - Den Haag
383 Rotterdam / Capelle aan den IJssel - Zevenhuizen - Moerkapelle - Zoetermeer - Den Haag
385 Noordwijk - Katwijk - Wassenaar - Den Haag
386 Waddinxveen Coenecoop - Moerkapelle - Zoetermeer (- Den Haag)