's-Hertogenbosch, 1 mei 2018
Ja hoor, er was er
weer eens een staking in het streekvervoer, afgelopen maandag 30 april en
dinsdag 1 mei 2018. Het ging, net als op 4 januari van dit jaar, over
plaspauzes. Ik kan er niet níét over schrijven als exploitant van een site over
openbaar vervoer. Maar kan ik er ook nog iets nieuws over schrijven?
Uiteindelijk werd het
een fotoserie van de busstaking - dat wil zeggen: vooral foto’s van verlaten
busstations. De eerste dag moest ik naar mijn werk naar Castricum, de tweede
maakte ik een Kruidvat-trein-daldagkaartje op dat ik nog had liggen en dat dreigde
te verlopen.
Beide dagen was ik eerst
niet van plan om een fotorapportage over de staking te maken en kwam dat idee
onderweg pas bij me op. Mijn fototoestel had ik niet eens bij me, maar met een
smartphone schiet je tegenwoordig ook plaatjes van redelijke kwaliteit.
Plaspauzes, dus. Na de staking van 4 januari – waarover ik
geloof ik helemaal vergeten ben te schrijven – leek er een akkoord bereikt te
zijn tussen werkgevers en –nemers. Er lag volgens de vervoersbedrijven een
vorstelijk aanbod aan de chauffeurs en machinisten. Dat werd drie maanden lang
grondig bestudeerd door de FNV. Daarna keurden ze het toch nog af. Dat leidde
tot een staking met 48 uur lang geen bussen en regionale treinen.
Voor die staking geldt opnieuw wat ik deze maand precies 10 jaar geleden liet aantekenen in de rubriek ‘Op de zeepkist’ in het Leidsch Dagblad. Vandaar dat ik dat stukje kortheidshalve nog even hieronder zet. Ik sta zelf niet afgebeeld bij dat artikel; de man op de zeepkist was niet ik, evenmin als de wachtende juffrouw bij de halte.
Dat langdurige, uitputtende en bittere arbeidsconflict van
’08 (waarover ik ook nog een blog bijhield) ging geloof ik over heel iets
anders dan pauzes. Maar dat doet er niet veel toe. In een sector met van beide
zijden een grondig verrotte mentaliteit, wordt iedere aanleiding aangegrepen om
de klant, de reiziger in de kou te laten staan.
Over reizigers wordt bij zo’n staking dan ook vrijwel nooit
gepraat door beide strijdende partijen, die vooral vol zijn van zichzelf. Een
Arriva-directeur (ik kan het nieuwsbericht nergens meer vinden) liet in de
media aantekenen dat hij niets snapt van de staking; zijn bedrijf is toch één
grote familie? Ja, maar dan wel een familie waar de relatietherapeut rijk van
wordt.
Ik heb in en om Leiden die twee stakingsdagen geen enkele
Arriva-bus zien rijden, terwijl bij de concurrent Connexxion & dochters
ongeveer een derde van het personeel zich als werkwillige gemeld had. Op de
belangrijkste Connexxion-lijnen reden van tijd tot tijd wel bussen, echter zonder
dat je er echt op kon bouwen.
Zoals de trouwe lezer weet, woon ik in de Leidse
Componistenwijk, en wel op de hoek van de Johann Gambolputtystraat en het
Arthur ‘Two Sheds’ Jacksonhof. In mijn reeks uit 2008 over de toenmalige busstaking
besteedde ik heel wat aandacht aan het vinden van de echt onbetwist
allerkortste looproute daarvandaan naar Leiden Centraal. Die vergde nog altijd
een wandeling van 35 minuten.
Maar ik heb nog twee andere stations die dichterbij liggen,
Leiden Lammenschans en De Vink, allebei op 20 minuten lopen. Op deze maandagmorgen
met regenvlagen kies ik voor De Vink, en stap dan op Leiden Centraal wel over
richting de provincie NH.
De plantsoenmedewerkers in oranje doorwerkpak die ik zie op
de Trompweg in Voorschoten, hebben volgens mij toch veel meer reden tot klagen over
hun arbeidsomstandigheden dan buschauffeurs en treinmachinisten. Ook de
laatsten staken; vrijwel geen enkele regionale trein van Arriva, Keolis, etc.
zal vandaag en morgen uitrijden.
8:04 uur: Station De Vink. Deze week is er schoolvakantie en
dat leek de vakbond een uitgelezen gelegenheid voor een staking – gedachtig aan
de rechter die een staking soms verbiedt als de maatschappelijke ontwrichting onevenredig
groot wordt. Maar het is vandaag in de treinen en op de perrons niet veel
minder druk dan in een normale werkweek.
8:12 uur: busstation bij Leiden Centraal. Connexxion-Lijn 45
(Leiden – Den Haag via Leidschendam) en lijn 43 (idem, via Wassenaar) staan aangekondigd
op het informatiebord. Maar de bussen arriveren niet. Dit zijn de enige
Connexxion-lijnen in Leiden, dat behoort tot het Arriva-concessiegebied Zuid-Holland-Noord.
Bus 45 is een curieuze lijn als het om pauzes gaat. Die is
er namelijk officieel niet op Leiden Centraal; de bussen rijden vrijwel meteen na
aankomst terug naar Den Haag. Maar in praktijk is die pauze er wel. Op de
heenweg naar Leiden is de bus steevast 5 minuten te vroeg, en op de terugweg
richting Den Haag kun je echt wel rekenen op 5 minuten vertraging. Als er geen plaspauze
is, wordt die wel
8:15 uur. Zo’n staking is dankbaar voor tv-interviewers. Je
hebt altijd wel mensen die op een dag als deze bij een busstation gaan staan
wachten, niet opmerken dat ze de enige zijn en dodelijk verbijsterd reageren
als je ze zegt dat er vandaag geen bussen komen. Dan zetten ze zich zelf nog te
kijk ook op tv.
De kranten staan al weken vol van die staking. Er wordt de
laatste tijd – ook naar aanleiding van 25 jaar Internet in Nederland – veel
geschreven over de overvloed aan informatie die de media over ons uitstorten.
Maar je kunt je er blijkbaar toch ook nog steeds effectief van afsluiten.
8:54 uur: Haarlem. Hier en daar vertrekt een Connexxion-bus,
zoals deze dubbeldekker naar de Zuidas.
9:32 uur: Castricum. Ook het speelgoedbusje naar Egmond,
lijn 164, rijdt gewoon. Mede door uitval van een trein is het voor mij vandaag
een herentijd geworden.
’s Avonds op de terugweg zie ik bij Leiden Centraal een op
punt van vertrek staande bus 45 en spring erin; hij stopt redelijk dicht bij
mijn huis in de buurt. Geen tijd om te fotograferen; wie weet wanneer de
volgende komt…
De volgende dag, 1 mei, begint wederom met regen – die in de
loop van de middag plaats zal maken voor een schraal winterzonnetje. Ik ga op
weg naar het andere station in mijn buurt: Leiden Lammenschans, voor de
variatie.
Met de NS kun je vandaag nog in alle 12 provincies komen. Ik
ben van plan, op dat Kruidvatkaartje met een omweg naar Brabant te reizen om
daar ergens een museum te doen. Maar onderweg zal ik vaststellen dat ik
helemaal geen museum meer kan zíén na dat museumblog van van de winter,
waarvoor ik er een stuk of 16 bezocht heb in evenzovele weken tijd.
Dan ga ik liever een rondje maken langs nog meer lege busstations.
Van welk plan ik in de loop van de middag weer zal afwijken voor
stadswandelingen in Den Bosch en Weert. Meestal stippel ik mijn reisdagen lang
van te voren van uur tot uur uit, met altijd en overal plannen B en C. Maar
zo’n dag van hot naar haar zwalken en impulsen volgen is eigenlijk veel
aardiger.
9:43 uur: Alphen aan den Rijn. Nee, meneer, er staan vandaag
wel bussen aangekondigd die volgens dienstregeling zouden moeten rijden, maar
in werkelijkheid zie je ze niet komen.
10:21: Gouda. Op dag twee is het nu echt tot iedereen
doorgedrongen dat er een staking is. Waaraan het personeel van de R-net-treinen
Alphen – Gouda niet meedoet; deze lijn wordt gereden door Abellio, een
NS-dochter.
Utrecht Centraal, 10:53 en 11:02. Bij het busstation
Jaarbeurszijde zie ik echt geen enkele bus of reiziger. Maar die gele dingen
die bij het Jaarbeursplein klaarstaan, die lijken toch verdomd veel op bussen,
ondanks dat aankondigingsbord. In de verte zie ik geloof ik met mijn licht
kippige ogen een tram wegrijden, maar als ik op de tramhalte postvat (‘Staan ik
vanmorgen op de tramhalte…’) komt er geen volgende meer.
U-OV-lijn 28, via het centrum naar De Uithof, c.q. Joetrekt Saaiens Park, wordt in leven
gehouden met werkwilligen. Ja, de campus heeft nu een Engelse naam; in de
collegezalen was het Nederlands al eerder afgeschaft. Ik prijs me gelukkig dat
ik aan de alma mater nog Nederlands heb mogen studeren in het Nederlands. Tegenwoordig
lezen ze Vondel en de Reynaert in het Engels. Dan gaat de fleur er wel een
beetje af.
Maar wat doen vandaag al die 25.000 passagiers die
normaliter met lijn 12 naar v/h De Uithof rijden? Die paar bussen op lijn 28
kunnen zoveel volk niet verstouwen. De OV-Fietsen zijn vermoedelijk al om kwart
over zeven uitverkocht. Taxi’s gaan boven het budget van de gemiddelde student.
7 kilometer lopen, plus 7 km terug, dat lijkt me ook voor jonge benen geen
serieuze optie. Het enige wat ik kan bedenken is: de trein nemen naar Bunnik en
een stijf halfuurtje wandelen. Of spijbelen; lege collegezalen?
Ik loop - zonder mijn
als camera functionerende telefoon te trekken – in die zijgang van Hoog Chagrijne
waar ik vroeger als tovenaarsleerling regelmatig examen deed in de zwarte magie
van de ICT – wat toen nog EDP heette. Dat is ook zo’n 25 jaar geleden, de tijd
dat Internet aan de deur klopte. Die examens deden we achter de computer, met
multiple choice-opgaven en na afloop kwam meteen de uitslag uit de printer
rollen; revolutionair in die tijd.
Ook kwam ik toen regelmatig in deze contreien voor
ROVER-vergaderingen. Ik dacht met mijn activiteiten voor ROVER de NL-maatschappij
een enorme dienst te bewijzen en met een loopbaan in de ICT op mijn 50ste
binnen te zijn. In beide gevallen had ik toch echt beter moeten weten; ik was
ook toen al geen adolescent meer.
Maar de tijd heelt alle wonden en tovert vrijwel alles op
den duur om in nostalgie. Mijn pleisterplaats De Gasterij houdt dapper stand,
ondanks dat hij tijdens de renovatie van Hoog Catharijne aardig uit de loop is
komen te liggen. De kantoren in die gang zijn leeg en afgesloten.
Arnhem Centraal, 12:09 en 12:11 uur. Op dit moment kun je
van het trolleystation en uit de bussenloods alleen vertrekken naar Wageningen.
12:45 uur: Nijmegen. Het busstation is leeg, op 5 mensen na
met SERVICE achterop hun jasje die vrolijk staan te oudehoeren met elkaar en
mij loerend in de gaten houden of ik ze niet stiekem fotografeer. Ineens rennen
er twee andere lieden af op mij, de enige aanwezige reiziger hier. Het zijn van
die gemaakt-opgewekte jongelui met tablets in de hand: ‘Meneer, meneer, mogen
we u iets vragen?’
‘Vragen mag altijd, maar op antwoord zou ik niet rekenen’, riposteer ik en loop
meteen weg, zonder te weten wat ze aan me hadden willen slijten: een krant, een
lot, een god. ‘Nog een prettige dag, meneer’, roepen ze me achterna, want dat
moet, daar worden ze op afgerekend, al zagen ze me het liefst ter plaatse
doodvallen.
Als ik, tussen haakjes, zo’n actie bedacht had voor op een
busstation, zou ik hem toch houden op een dag dat er geen staking was.
12:54 uur. Dat is toch wel een van de meest ontluisterende
ervaringen die een reiziger kan treffen; sluiting van zijn favoriete
pleisterplaats. Stationszicht, een degelijk ouderwets eetcafé met een vertrouwd
oubollige naam, rustig bejaard publiek, dikke donkerbruine kleden op de
tafeltjes, 20e-eeuwse prijzen, oprecht vriendelijke bediening, tafels afgeladen
met schaaltjes lekkernijen, een goedgevulde lectuurmand - en zonder WiFi, maar
je kunt niet alles hebben.
Begin vorig jaar moest ik bijkans schreien toen ik op een
kwade dag een bordje aan de deur zag hangen met de mededeling dat de zaak
definitief gesloten was, wegens de op handen zijnde sloop van de torenflat
erboven – die nog steeds niet voltrokken is. Misschien zitten ze nu ergens
anders in de stad. Maar dat zul je dan nooit weten, want ze heten daar dan natuurlijk
geen Stationszicht meer.
13:41 uur: ’s-Hertogenbosch. Pas zonder reizigers en bussen
zie je hoe lelijk sommige busstations zijn.
14:14 uur: een hoekje ergens in die mooie stad.
Een uurtje later, onderweg naar Weert, zoek ik op Twitter
even naar nieuws en quotes over de staking. Rikus Spithorst van de Mij voor
beter OV heeft een korte fittie met Roel Berghuis, een FNV-bobo. Zouden die
vakbondsbonzen zelf wel eens per OV reizen? Leasebak onder hun kont, denk ik.
Dit zijn de enige mensen die echt wijzer worden van arbeidsonrust.
Wijzer zou ook het GroenLinks-statenlid moeten zijn dat zich
solidair verklaarde met de stakers. Vreemd, voor een partij die zich opwerpt
als kampioen van het OV en de OV-reizigers. Ook een statenlid van de SP
verklaarde zich solidair, maar van de Stalinistische Partij kun je zoiets
verwachten.
Inmiddels wel wijzer geworden zijn ROVER en de al genoemde
Mij voor beter OV. Ik zegde in 2007 mijn lidmaatschap van ROVER op nadat men
begrip had uitgesproken voor de zoveelste busstaking. ROVER’s persvoorlichter
was toen Rikus Spithorst die later de Mij voor beter OV zou oprichten. Beide
organisaties hebben zich nu tegen de staking uitgesproken. Niet dat dat iets
helpt, natuurlijk; reizigers zijn echt vers twee in het OV.
Opvallend is dat het op Twitter in de loop van de dag steeds
minder gaat over plaspauzes en steeds meer over marktwerking en aanbesteding,
hét stokpaardje. In de ogen van de FNV en de SP is het OV in handen gevallen
van vuige kapitalisten uit het buitenland die de chauffeurs en machinisten op
een Dickensiaanse wijze af- en uitknijpen om maar zo goedkoop mogelijk te
kunnen inschrijven op een concessie. Zonder marktwerking zouden echter de
meeste regionale spoorlijnen al lang zijn opgedoekt en waren de machinisten die
vandaag staken, werkeloos. Daar zouden ze eens over moeten doordenken.
15:56 uur: Station Weert. Wat was een kilometerboekje? Nou,
een analoog systeem van reizen op saldo dat in zwang was eind 19e, begin 20ste
eeuw. Je kon een kilometerboekje kopen van 500, 1000 of, voor heel erg reislustige
mensen, 5000 kilometer. Je was dan meestal veel goedkoper uit dan met enkeltjes
en retourtjes. Wilde je een treinreis maken, dan begaf je je naar het loket,
noemde je bestemming en overhandigde het kilometerboekje aan de lokettist. Die
noteerde je reis in het boekje, rekende de kilometers uit en trok die af van
het saldo. Het klinkt enigszins omslachtig, maar veel beroerder dan de
chipkaart kan het toch niet geweest zijn.
16:44 uur: een fraai oud pakhuis in het centrum van Weert.
16:56 uur: het busstationnetje van Weert, waar het ook op
niet-stakingsdagen nooit echt stormloopt.
17:47 uur: Eindhoven. Bravo voor de chauffeurs die vandaag
toch aan het werk zijn gegaan. Die man rechts zie ik nu pas. Heeft hij een
slagwapen bij zich, een didgeridoo of een stokbrood?
Ik dineer in een gelegenheid die Stationszicht had kunnen
heten als hij niet De Bengels had geheten. Daarna weer eens op huis aan; mijn
kilometerboekje begint vol te raken.
20:14 uur: Breda, met de enige passagier die zich op het
busstation ophoudt. In Tilburg wilde ik
ook nog een foto maken. Maar daar kon ik in de haast niet alleen geen bussen,
maar zelfs helemaal geen busstation vinden, noch aan de voorzijde, noch aan de achterzijde
van het nieuwe station. Toen ben ik maar in de volgende trein gestapt.
21:31 uur: Leiden Centraal, maar nog niet helemaal thuis,
want ik had op De Vink willen eindigen, waar deze aflevering ook begon. Vanuit
Breda heb je een beroerde aansluiting naar De Vink; 25 minuten overstaptijd op
Den Haag Centraal. Maar ik heb de IC naar Leiden genomen, ben De Vink in volle
vaart gepasseerd en ga nu ‘terugsteken’; scheelt me een kwartier.
21:39: Station De Vink met een Blauwe Tram-beschildering in
de tunnel onder de sporen.
Einde van deze 48-uursstaking, maar nog niet van dit
conflict, vrees ik. De messen zijn geslepen, er is nog niets opgelost en de
reiziger (wie was dat ook alweer?) kan zijn borst natmaken.
Frans Mensonides
3 mei 2018
Er geweest: v/m Koninginnedag en Dag van de Arbeid Staking 2018
Niet iedereen wist het. De enige slachtoffers van de Zeeuwse staking op het busstation van Middelburg
Profetische woorden in de laatste alinea van het
bovenstaande stukje. In de weken die volgden op de 48-uursstaking, was het twee
keer raak. Beide keren waren er 24-uurs-estafettestakingen per regio, en deed
het regionale treinpersoneel niet meer mee; die waren het inmiddels met de
werkgevers eens geworden over een CAO.
Zo niet in het OV op rubberen banden. Het verschil tussen de
eisen van de vakbonden en het aanbod van de werkgevers bedroeg (en bedraagt nog
steeds als ik het goed gevolgd en begrepen heb), 5 minuten extra pauze per 2,5
uur.
Op dinsdag 8 mei staakten de bussen in de regio Arnhem /
Nijmegen (Breng) en in en om de stad Utrecht (U-OV). ROVER sprak maar weer eens zijn begrip uit
voor de staking, voor mij ooit de aanleiding om mijn lidmaatschap van deze reizigersclub
op te zeggen. De vereniging zou liever zien dat de chauffeurs ‘ludieke acties’
zouden gaan houden, wat je je er ook maar bij voor moet stellen.
ROVER heeft tussen haakjes voor de derde maal in successie
een gepensioneerde PvdA-wethouder op het schild gehesen als voorzitter. De
vorige twee bevielen zeker erg goed. Van Walter Etty, lang geleden wethouder
Financiën in Amsterdam, herinner ik me maar één nieuwsfeit op OV-gebied: hij
was betrapt op zwartrijden in de tram. Hij is nu bij ROVER vooral
interimmanager; hij gaat de boel hervormen. Hopelijk gaat die vereniging dan eindelijk
weer eens iets betekenen. Misschien word ik er dan wel weer lid van.
Ook na 8 mei is er geen akkoord bereikt over de
arbeidsvoorwaarden voor de buschauffeurs. Er zijn zelfs geen nieuwe onderhandelingen
meer opgestart. Daarom was er op pinksterzaterdag 19 mei opnieuw een staking.
Deze keer ging het om de regio’s Zuid-Oost-Brabant van Hermes, Oost-Brabant van
Arriva, Veluwe van Syntus/ Keolis en Zeeland (Connexxion).
In de oostelijke helft van Brabant zullen in de stedelijke
gebieden op zaterdag normaliter heel wat mensen van de bus gebruik maken. Maar
ik moest wel lachen om die zaterdagse staking op de Veluwe en in Zeeland.
Zoals in de meeste plattelandsstreken wordt daar op gewone
zaterdagen al een uiterst minimale busdienst geboden en zit er in elke bus die
rijdt, ook een minimaal aantal passagiers. Vrijwel iedereen heeft er een auto
en ook de meeste toeristen komen er met de eigen benzineslurper.
Ik had een vaag plan om alle vier de stakingshaarden te
bezoeken op mijn Beminde zaterdag. Maar dat zou mijn gewoonte om op Luilak
extra lang uit te slapen, doorkruisen. Uiteindelijk ben ik alleen geweest in
Zeeland (Middelburg, Vlissingen en Goes) en Tilburg.
Maar vooral op de Veluwe moet het een dolle boel geweest zijn. Op het Marktplein van Apeldoorn deelden buschauffeurs bij een Dixi-toilet flessen water uit aan voorbijgangers. Dit omdat ze zelf tijdens hun dienst te weinig tijd hebben om te wateren. De zin van zo’n actie springt me niet direct in het oog – maar wacht ‘ns even: dit is natuurlijk zo’n ludieke actie! Maar dan wel een waar zelfs chauffeurs niet om konden lachen, vrees ik. In mijn tijdlijn op Twitter vond ik een stakingsoproep van de FNV, waar het enthousiasme, de strijdbaarheid en de stakingsbereidheid niet bepaald vanaf dropen. Men schreef, op voorhand al sarcastisch jegens wegblijvers met smoesjes:
Ja, we hebben voor het
pinksterweekend andere plannen
Ja, lang geleden al afspraken gemaakt
Ja, je hebt al de vrije tijd nodig om van de werkdruk te bekomen
Maar toch op je vrije zaterdag s.v.p. komen opdraven voor die water-actie!; dat is de strekking. Het duurt maar een uurtje, en daarna kun je altijd nog met de kids naar de Juliantoren of Apenheul (niet met de bus dan, weliswaar).
Wat beweegt de vakbond om een staking te organiseren op een
dag dat vrijwel niemand er last van heeft? Ze brachten in de media naar voren dat
ze beslist niet wilden staken op de dagen van het eindexamen, want daar zouden
ze de scholieren te zwaar mee duperen.
Betekent dit dat de vakbonden het licht gezien hebben, en
ineens oog hebben gekregen voor de noden van hun werkelijke broodheren, de
reizigers? Ik denk dat het anders ligt. Met een staking op examendagen zouden ze
niet alleen de passagiers, maar de hele publieke opinie tegen zich krijgen.
Staken op werkdagen is ze verder in 2008 al eens slecht
bekomen. Toen stapten drie provincies (waar blijven de provincies nu??) en
zowaar ROVER naar de rechter. Die bepaalde toen dat er niet gestaakt mocht
worden in de spitsuren: van 7 tot 9 en van 16 tot 19 uur.
Die rechter was niet gehinderd door enige kennis op
OV-gebied. Hij maakte geen uitzondering voor de zaterdag en zondag, zodat die
ineens ook een spitsuur kenden. En hij verzuimde te bepalen dat de bussen om
7:00 en 16:00 moesten beginnen op de plek waar ze volgens dienstregeling
moesten zijn op dat tijdstip. De bussen kwamen in de praktijk dus om 7:00 en
16:00 pas uit de garage en dat dan meestal voor nog maar één of twee ritjes.
Daar hadden de stakende chauffeurs natuurlijk helemaal geen zin aan, en het is
daarom niet voor herhaling vatbaar.
Dan maar een staking op zaterdag. Hoe gaat dat vanmiddag in
Zeeland? Van het busstation in de Zeeuwse hoofdstad vertrekken op
zaterdagmiddag volgens dienstregeling niet meer dan 11 bussen per uur, verdeeld
over 4 streekbussen en 7 bussen van de gecombineerde stadsdienst Middelburg –
Vlissingen. Als ik om 13:30 uit de trein stap, vertoont het busstation het gebruikelijke
zaterdagse beeld van heel weinig reizigers.
De enige gedupeerden spot ik al snel. Een groepje toeristen,
vast en zeker op weg naar Domburg, kijkt vertwijfeld op de haltestaten. Mensen,
neem toch met z’n allen een taxi; dan ben je misschien per persoon nog goedkoper
uit dan met de bus! Eén bus staat toch nog gereed voor vertrek. Het is er een
op stadslijn 56.
In de loop van een fotowandeling van 2,5 uur door Middelburg
(waarvan binnenkort verslag op ‘Beminde zaterdag’) zal ik nog twee bussen zien,
allebei ook stadsbussen. De stadsdienst wordt zoveel mogelijk gaande gehouden
met werkwilligen.
Panorama op de Loswal tegenover het station. Die draaibrug
links staat erg vaak open. Vroeger, toen de bussen vanaf de Loswal vertrokken,
kon je ze zien wegrijden als je aan de stationszijde knarsetandend voor de
hekken van die brug stond.
Vandaag is het knarsetanden voor streekreizigers. Behalve
voor die uit Veere, want daar rijdt in een normaal weekend ook al helemaal
niets meer. Maandag t/m vrijdag moeten ze het doen met een buurtbusje. Het
tekende zich al af de laatste keer dat ik daar was, eind 2014.
Tot dusverre zag ik niemand om informatie te verstrekken
over de staking, en ook geen mededelingen bij de bushaltes. Bij station Goes
staat wel een man van Connexxion om tekst en uitleg te geven. Maar die heeft
niet veel meer te melden dan dat hij ook niet precies weet wat er wel en niet
rijdt.
Goes telt slechts 7 vertrekmomenten per uur op de zaterdag: 2 bussen naar Zierikzee, 2 door de Westerscheldetunnel naar Terneuzen, Axel en Hulst, een naar Yerseke, een naar Kamperland een naar Borssele. Sommige daarvan vertrekken wel, andere niet. Je hebt er niet veel aan als je op een dag als deze ergens heen wilt; je zit altijd met de onzekerheid: kom ik nog terug?
Vertrekken er aan de achterzijde ook geen bussen? Nee, er is
alleen een halte voor vervangende bussen bij NS-stremmingen. Wel is er een
bedrijventerrein waar naast het rode gebouw van het Calvijncollege nog wat
losse kantoren in een wijde vlakte staan. Goes wilde graag meedoen met de grote
steden. Het terrein is nooit helemaal volgeraakt, maar ze wanhopen niet in Goes,
want er ligt een flinke zandhoop voor nog een gebouw.
Ja, doordeweeks zal het druk zijn bij ´t Smoske dat doet in
Belgische Belegde Broodjes. Maar nu alleen de wanhopig stemmende desolaatheid
van een kantorenwijk in het weekend, hier nog geaccentueerd door de lege vlakte
tussen de gebouwen in. Dit panorama pik ik mooi even mee als bijvangst van het
stakingsverhaal.
Deze vestiging van de school voor calvinisten in spe zal
niet lijden onder een eventuele doordeweekse busstaking, met het station op een
paar stappen afstand. Maar andere filialen kennen een eigen busstation en hun
leerlingen worden per bus aangevoerd van heinde en verre. Enfin, welke leerling
zal er treuren om een dag gedwongen schoolverzuim?
Nog even naar Tilburg, waar ik op dinsdag 1 mei het
busstation niet eens kon vinden. Deze keer neem ik wat langer de tijd en zie
dat het er wel degelijk is. Het ligt achter het station en dan zo’n 200 meter
ten westen van de uitgang.
Ook hier zie ik hier en daar een bus vertrekken; een nog
aanzienlijk percentage van het personeel werkt gewoon.
Het is een tijdelijk busstation voor de duur van een jaar.
Aan de stadszijde van het station is een nieuw busstation in aanbouw. Dat wordt
een heel smal, langgerekt geval, langs de gevel van het hele station. Eind ’18
moet het af zijn.
Hier houdt dapper stand wat in de buursteden Breda en
Eindhoven al lang verdwenen is: een stationsrestaurant, Breexz, waarvoor je een
trappetje op moet. Tenzij je aankomt op spoor 1, dan loop je meteen door het
chippoortje het etablissement binnen.
Maar Breexz wordt in spoorsheid nog overtroffen door Eetbar
de Wagon bij het busstation, een heuse treinwagon die zelfs vertrektijden kent.
Hoewel hij niet van zijn plaats komt, moet je reserveren voor een bepaalde
‘rit’. Daar ga ik ook nog wel eens eten.
Maar nu nog even terug naar de busstaking. Er moet vroeg of
laat toch een keer een compromis komen tussen werkgevers en werknemers. Het zal
dan gaan over getallen achter de komma: de promilles loonsverhoging of de
seconden extra plaspauze. Als ik de vakbond was, zou ik elk compromisvoorstel
aanvaarden; alles beter dan de poppenkast van deze zaterdag voortzetten, waar ze
zelf ook al schoon genoeg van hebben.
Wat las ik dus vlak voor het ter webbe gaan van dit stukje?
Aanstaande zaterdag nieuwe stakingen…
Frans Mensonides
23 mei 2018
Er geweest: zaterdag 19 mei 2018
Naarden-Bussum
Op deze hete zaterdag wordt er gestaakt in niet minder dan 4
regio’s. In Groningen en Drenthe blijven de meeste bussen van QBuzz in de
garage – en de taxi’s van CTS, waarvan ik tot eergisteren nog nooit gehoord
had. Na Oost-Brabant vorige week, is nu het westen van die uitgestrekte
provincie aan de beurt (Arriva). Verder een staking in de Gooi- en Vechtstreek
(Connexxion) en de provincie Utrecht (Syntus Utrecht, deze keer dus niet U-OV,
die al eerder estafette-gestaakt hebben).
De afgelopen week zijn de strijdende partijen geen
centimeter dichter bij elkaar gekomen. Integendeel: de werkgevers in het streekvervoer
gaven de afgelopen dagen in de media blijk van hun verbijstering over nieuwe
looneisen van de zijde van de FNV.
Er lag al een eis op tafel van 5 minuten extra pauze per 2,5
uur. In feite komt dat neer op 3,3% loonsverhoging (of, anders gezegd: 3,3% minder
lang werken tegen hetzelfde loon). Daarbovenop willen de bonden nu ineens ook
nog eens een extra salarisverhoging, waar al 8% was geboden over een periode
van 3 jaar. Ik en miljoenen andere werknemers in dit land kunnen van zulke riante
verbeteringen in arbeidsvoorwaarden slechts dromen.
Daar ik niet op 4 plaatsen tegelijk kan zijn, concentreer ik
me deze bloedhete zaterdag op de 2
stakingen in het midden van het land: Gooi en Utrecht. Ik combineer het met een
fietstocht door het plassengebied rond Ankeveen.
Rond 12:30 stap ik op de OV-fiets bij station Naarden-Bussum. Er staan er nog heel wat in de stalling, hoewel ik er wel een run op had verwacht, bij afwezigheid van bussen. Op het bescheiden busstationnetje zie ik niets aankomen of vertrekken, en enkele passagiers hun ziel in lijdzaamheid bezitten. Reizigers die niet zullen reizen, vanmiddag. Nergens zie ik informatie over de staking, of iemand die zulke informatie kan verstrekken.
Tijdens mijn fietstocht geen bussen te zien en geen
mensen in een abri. Het laatste is normaal op zaterdagmiddag in het Gooi, zoals
ik merkte in 2011, toen ik Hilversum deed in de reeks over de OV-chipkaart. Als
ik uren later terugkeer bij Naarden-Bussum zijn er nog steeds geen bussen en zitten
er nog steeds een paar wachtenden (anderen dan eerder deze middag). Net als ik
het tafereel de rug wil toekeren, komt er toch nog een bus op lijn 109 opdagen.
Ik pak de trein naar Hilversum. Ook daar op het busstation geen enkele informatie over de arbeidsonrust. Alle digitale informatiesystemen staan op zwart, een briefje met een mededeling ontbreekt en Connexxion-informatiepersoneel is ook in staking. Een grof schandaal dat Connexxion de reizigers op z’n minst niet even informeert over wat er aan de hand is.
Toch rijden hier nog een paar bussen met chauffeurs
die het staken moe zijn of er nooit aan hebben meegedaan. Ik observeer het gebeuren van 17:25 tot 17:50. Volgens de dienstregeling op de haltevertrekstaten zouden
er in die periode 10 bussen moeten vertrekken. In werkelijkheid zie ik er 3 wegrijden.
Ook komen er 3 aan op hun eindpunt, maar die rijden dan weer niet weg.
De dame uit Suriname die naast me zit op de stenen richel
die voor zitgelegenheid moet doorgaan, zegt: ‘Op welke bus wacht u? Ik op die
naar Laren, en ik zit hier nu al meer dan een uur. Meer dan een uur!! En hoelang nog? Ja, ik zou een taxi kunnen
nemen, maar dat kost maar zo twee tientjes en dat kan ik niet betalen’.
‘En helemaal geen informatie ook’, zeg ik, wijzend op het grote digitale bord
dat geheel zwart is.
‘Oh, maar meneer, die is al máánden kapot, hoor. Dat heeft niets met de staking
te maken. Nee, het is echt helemaal niks in Hilversum!´
Daarover zijn we het wel eens. Ik neem afscheid door haar wel thuis te wensen, hoe wrang dat ook mag klinken.
Hilversum
Verder met de trein naar Amersfoort, het epicentrum van de staking
bij Syntus Utrecht. Dat bedrijf verzorgt sinds december 2016 onder andere het stads-
en streekvervoer in Amersfoort en wijde omstreken. Hoe goed ze daarmee startten,
lees je in het gelinkte stukje uit de winter van 2016 / 2017 en het vervolg
erop. Maar misschien gaat het nu beter, op dagen dat er geen staking is.
Eerder op deze zaterdag
hebben in Amersfoort chauffeurs gedemonstreerd. Een grief die ik nog
niet eerder gehoord heb: ze krijgen geeneens een warme maaltijd geserveerd in
de pauze van hun dienst. Nee, die krijg ik ook niet; die moet ik thuis zelf
koken na een lange werkdag.
De chauffeurs staken eigenlijk voor het eigen bestwil van de
reizigers; dat is het beeld dat ze overeind houden. Ze houden van hun werk, ze
houden van hun passagiers. Maar door te krappe rijtijden staan ze de hele dag
bol van de stress. En dat komt uiteraard door de aanbestedingen.
In die Amersfoortse stukjes uit de winter van ’17 trof ik twee
keer een ongelooflijke hork van een chauffeur, zelfs voor streekvervoerbegrippen,
en zag ik vele bussen die onderweg eeuwen bleven stilstaan omdat ze vóór waren
geraakt op hun schema. Maar ik stapte natuurlijk net weer op de verkeerde tijd
en de verkeerde plek in de verkeerde bussen.
Op het grote busstation van Amersoort rijden, naast die van
Syntus Utrecht, ook nog enkele bussen van Syntus-Gelderland (concessie Veluwe)
en van U-OV. Die verschijnen ook allemaal. Maar in een halfuur tijd zie ik er echt
geen een vertrekken van Syntus Utrecht. Ja, er rijdt er één door mijn beeld die
‘Garage’ filmt.
Hier nu eens op de digitale borden goede informatie over de
acties. Bezoekers van de Naasten Ontmoetingsdag bij Kontakt der Kontinenten zijn
vanmorgen trouwens vervoerd met een speciale pendelbus die vertrok bij de
zonnewijzer; nadere informatie bij mevrouw van der Hee (Hee!).
De acties in het busvervoer gaan gewoon door. Aanstaande
donderdag, 31 mei, is het weer eens forensje, scholiertje en studentje pesten.
In vijf regio’s, verspreid over het land, blijven de bussen in de stallingen.
Waar is uitkomst uit deze tragedie?
Frans Mensonides
27 mei 2018
Er geweest: zaterdag 26 mei 2018
Spijkenisse
Ook op de laatste dag van de allerwarmste meimaand uit de
historie staakt het OV op verschillende plekken in het land. En dat op
donderdag, ooit de schoonste aller dagen genoemd (’s morgens nog een halve
week, ’s avonds nog twee dagen).
Met deze staking op een werkdag stijgt de ergernis de
forenzen en studerenden wel naar de lippen. Zo langzamerhand rijst toch de
vraag, hoelang de uitspraak geldig is van de rechter die eind april de
chauffeurs zo ruimhartig het fiat gaf om het werk neer te leggen. Geldt dat
voor de eeuwigheid en kan deze ellende eindeloos zo doorgaan? Of kan de
werkgever of een andere organisatie nu zo langzamerhand opnieuw naar de rechter
stappen?
Vandaag wordt er in 5 regio’s gestaakt. In Limburg rijdt er
helemaal niets; de regionale treinen van Arriva doen hier ineens wel mee aan de
staking, waar ze in andere regio’s gewoon bleven rijden. Zo rijden vandaag in
Friesland de treinen van Arriva wel, terwijl de bussen niet aan de halte
verschijnen.
Verder is de zuidelijke helft van Zuid-Holland de klos. Deze regio laat een rommelig beeld zien. In en
om Dordrecht rijden sommige chauffeurs van Arriva volgens de cao Multimodaal,
en die rijden vandaag gewoon uit. Andere chauffeurs vallen onder de cao
Streekvervoer, waarover het conflict gaat. En die rijden niet. De stadsbussen
van Dordrecht blijven in ieder geval in de garage; de MerwedeLingeLijn, de
trein Dordrecht – Geldermalsen, rijdt wel.
Al even diffuus is het beeld met de bussen in Groot-Rotterdam
(RET). De tram rijdt wel en de metro
idem. Dat laatste stelt mij in staat om een kijkje te nemen in het vijfde
stakingsgebied van deze donderdag: Voorne-Putten.
Maar eerst nog iets over restitutie aan abonnementhouders.
De vervoersbedrijven zijn met informatie daarover al even weinig scheutig als
met informatie over wat er wel en niet rijdt op een stakingsdag. Officieel is
het zo dat abonnementhouders een boterzacht geformuleerd recht hebben op
compensatie. Maar dat geldt alleen als de staking langer dan 24 uur duurt,
waarbij de vervoerders dan ook nog administratiekosten mogen inhouden. Veel is
afhankelijk van de coulance van de bedrijven.
De site met de naam Stopdestaking weet het naadje van de
kous. Een compleet misleidende naam, tussen haakjes, want de initiatiefnemer
heeft alle begrip voor de stakende chauffeurs en lijkt dus de laatste om deze
te willen beëindigen.
Ik pak de metro naar Spijkenisse, omdat ik deze donderdagmiddag
toch al in Den Haag moest zijn en daarmee al een aardig eind onderweg ben. Den
Haag – Spijkenisse is met de metro een ruim uur voor 45 km, en een RET-dagkaart
van 8 euro haal ik er met zulke afstanden nog wel uit, ook al heb ik die pas na
vieren op mijn chipkaart geladen.
Vanuit Rotterdam rijden er in de middagspits 3 metro’s per
10 minuten naar Spijkenisse, nl. 2 op lijn D (Rotterdam Centraal – Spijkenisse
De Akkers via Rhoon) en 1 op lijn C (Capelle De Terp – Spijkenisse De Akkers
via Pernis). 18 metrotreinen per uur braken bij Spijkenisse Centrum een massa
uit van 50 à 100 passagiers per stuk.
Velen daarvan reizen verder per bus over het (voormalige)
eiland Voorne-Putten – dat ik in 2016 verkende. Op het uitgebreide busstation
aan de voet van het metroviaduct kun je de stadsbus en de streekbus nemen. De
meeste streekbussen verlaten Spijkenisse via de vrije busbaan langs de Groene
Kruisweg. Voorbij Heenvliet splitst de lijnenbundel zich in twee takken: één
richting Hellevoetsluis, de ander richting Brielle, Oostvoorne en Rockanje.
Ik had verwacht, in een vrijwel lege metro naar Spijkenisse
te zitten, omdat je daarvandaan vandaag toch niet verder kunt komen met het OV.
Maar dat valt erg mee.
Beneden blijkt toch nog het een en ander te rijden. Ook
hier, net als in Amersfoort, voldoende informatie op de digitale vertrekborden.
Stadslijn 81 rijdt volgens normale dienstregeling, evenals streekbus 104
(Renesse via Hellevoetsluis). De nummers 101 en 102 (beide naar Hellevoetsluis)
rijden ‘met aangepaste frequentie’ en 103, normaliter naar Rockanje, gaat
vandaag in ieder geval tot Brielle, busstation Rugge.
In het kleine uurtje dat ik hier doorbreng, rijden er regelmatig bussen op de genoemde lijnen. De stakingsbereidheid blijkt op Voorne-Putten toch minder groot dan de vakbond gehoopt had. Ik zie een menigte van een man of 60 een bus naar Hellevoetsluis bestormen. Ze mogen ook door de achterdeur instappen.
Handig van Connexxion dat ze nog zoveel mogelijk bussen
laten rijden op de hoofdassen naar Hellevoetsluis en Brielle. Dat is beter dan wat
ik de afgelopen weken meestal zag: hapsnap zo nu en dan een bus op
onvoorspelbare momenten op willekeurige lijnen.
Wel sneu voor de passagiers naar Rockanje en die naar Rozenburg, een ander v/m eiland; in dat uurtje zag ik geen enkele bus met die
bestemmingen. Maar die mensen konden vanmorgen daarvandaan toch ook al niet in
Spijkenisse komen, dus die staan hier niet.
Ja, voor Rozenburg heb je nog een alternatief: metro naar
Schiedam, vervangende Hoekse Lijn-bus naar Maassluis en daar de pont nemen,
die bij mijn weten niet staakt.
Dit is echt hét knooppunt van het OV op Voorne-Putten. Je kunt er een OV-fiets huren; een van de weinige huurlocaties die niet bij een spoorwegstation gevestigd zijn. En er is voldoende horeca om alvast met een snelle hap te kunnen dineren terwijl je wacht op je bus met aangepaste frequentie.
Op stadslijn 81 rijden ontzettend kleine busjes (of liever:
ruim uitgevallen taxi’s) die een Leidse verkeerswethouder het kwijl van genot
naar de mondhoeken zouden doen drijven. Laatst schreef ik over de worsteling
van de gemeente Leiden met kleine busjes en grootse railplannen.
Maar liefst vier BOA’s met over(ge)wicht hebben postgevat
bij de lift die vanaf het metroperron naar het busplatform voert. Ze
controleren die ene reiziger die deze lift neemt naar beneden en niet de
tientallen die van de trappen af komen stormen en mogelijk achter hun
voorganger aan door de poortjes piepen. Ook een manier om je brood te
verdienen. Een bejaarde, slecht ter bene vrouw die uit de lift komt strompelen,
schrikt zich een ongeluk van deze overmacht.
Twee mannen met FNV-shirts komen uit het metrostation en
slenteren een woonwijk in waar hun auto vermoedelijk geparkeerd staat. Hebben
die ergens in Rotterdam weer hatelijk flesjes water staan uitdelen aan verlepte
stakingsslachtoffers? Ze dragen geen sporen van molestaties.
Een vrouw is onwel geworden tijdens het wachten en ligt op
een bankje; bezorgde medereizigers eromheen. Even later rijdt er een ambulance
het busstation op. Die reizigster heeft nu in ieder geval vervoer, zij het op
een andere manier dan zij gehoopt had.
Ik pak de metro naar Rotterdam. Op zo’n mooie avond wil je
liever langs de Maas lopen dan al te lang op een busstation vertoeven.
In dat artikel van 2016 over Voorne-Putten kwamen ook door de hitte bevangen reizigers, ambulances en BOA’s met een bijzondere taakopvatting voor,
maar dat heb je soms; het leven valt vaak in herhalingen.
Net zoals estafettestakingen. Over 5 dagen opnieuw; as.
dinsdag, 5 juni. Daarvoor hoef ik niet ver te reizen; deze keer is onder andere
Zuid-Holland-Noord aan de beurt.
Frans Mensonides
4 juni 2018
Er geweest: donderdag 31 mei 2018
En zo is er een nieuwe stakingsmaand begonnen, zonder enig
uitzicht op een akkoord. Deze dinsdag rijden er geen of weinig bussen in
Midden-Overijssel (Zwolle, Raalte, Deventer; Syntus / Keolis), IJsselmond (de Kop
van Overijssel en een stuk Flevoland; Connexxion), Lelystad (Arriva) en, zoals
gezegd, Zuid-Holland Noord (Arriva), of kortweg: ZHN.
Veel publiciteit in de media scoren de vakbonden niet meer
met hun staking. Soms nog een heel klein stukje in een regionale krant.
Bijzonder vind ik wel, dat in het mini-artikeltje in het Leidsch Dagblad
vanmorgen alleen de chauffeurs en de bonden aan het woord komen en niet de
reizigers(organisaties) en de werkgevers. Wederhoor…
Wat de vervoersbedrijven betreft: gisteren, maandag, las ik
alleen ergens een zinnetje dat ze 20% loonsverhoging in drie jaar tijd wel erg
extreem vinden. Terecht; nogmaals: ík krijg het niet van mijn werkgever. Ik
denk dat ze hun poot gewoon strak moeten houden bij zulke idiote eisen, temeer
daar de reiziger anders uiteindelijk die loonsverhoging mag betalen. We zitten
dan voorlopig nog wel met die stakingsacties, totdat de stakingskassen van de
bonden uitgeput raken.
Arriva meldde laatst, per stakingsdag een miljoen euro te verliezen, maar dat lijkt me niet geloofwaardig. Tenslotte bespaart het vervoerbedrijf ook op salaris en diesel als er gestaakt wordt. Ik denk dat de busmaatschappijen het spelletje langer kunnen volhouden dan de bonden.
En dan nu een oproep.
O P R O E P ! !
Uit de richting van de reizigersorganisaties komt de laatste
weken slechts een diep stilzwijgen over de vakbondsakties. Op de site van ROVER zag ik in een hoekje alleen
een nieuwsbericht: ‘Dinsdag regionaal weer overlast door stakingen’. Klik je
het aan, dan blijkt het niet over de staking van vandaag te gaan, maar over die
van vier weken geleden.
Ook geen recent nieuws op de site van de Mij voor beter OV,
deze dinsdagmorgen. Op Twitter verder evenmin vuurwerk van beide organisaties over
de staking. Hun tweets gaan sowieso al veel vaker over rail dan bus.
Zouden ROVER en de Maatschappij voor beter OV niet gezamenlijk kunnen optrekken voor een grote verzoeningsactie? Een leger mediators op dat arbeidsconflict zetten? Oh nee, ze kunnen met elkaar al niet eens door één deur, door bepaalde dingen die in het verleden zijn voorgevallen. Misschien een taak voor die nieuwe ROVER-voorzitter om dit eens op te pakken; nieuwe bezems…
Dan gaan we vandaag maar eens kijken in ZHN, mijn eigen thuisbasis; ik hoef niet naar de staking, de staking komt naar mij toe!
Vanmiddag moet ik om 13:40 bij de mondhygiëniste zijn. Zij
zetelt in een tandartsgroepspraktijk die een paar jaar geleden is verhuisd van
mijn eigen Componistenwijk naar het Morskwartier.
Daar kan ik nu dus heen lópen. Dat doe ik op normale dagen
ook, want de ringlijn die de Leidse buitenwijken verbond, is al een jaar of 10
geleden opgeheven. Als ik met de bus ga, moet ik overstappen bij Leiden Centraal
en ben ik meestal veel langer onderweg dan de 25 minuten die ik er nu voor moet
uittrekken.
Onderweg zie ik bij alle bushaltes op het displaytje de
lekker duidelijke tekst: ‘Meer info over staking op a’. Ik wacht nog totdat de letters gaan scrollen. Dat gebeurt niet. Verder
staan alle bussen aangekondigd die hadden moeten rijden, maar dat niet doen.
Als ‘a’ staat voor arriva.nl, dan vind ik daar inderdaad de
beloofde informatie. Uiterst summiere informatie: een mededeling dat er geen bussen
rijden in ZHN en Lelystad; het advies om alternatief vervoer te zoeken; klaar.
Geen excuses, geen nadere uitleg, niets over restitutie.
Na het bezoek aan de tandartspraktijk loop ik naar Leiden
Centraal, ook weer een kleine 25 minuten; qua lichaamsbeweging zit ik al weer
bijna aan mijn taks, vandaag. En mijn
zicht verbetert ook zienderogen door dat wandelen; ik zie alles steeds scherper,
niet alleen het OV-gedoe. Ik zie met mijn 61 jaren vrijwel alles nog zonder bril. Vanmorgen
was op het journaal dat vrijwel iedereen tegenwoordig al op jonge leeftijd kippig
wordt door teveel binnen zitten en lezen; vanaf papier of beeldscherm. De
remedie: zo nu en dan eens om je heen en in de verte kijken; buitenshuis.
Ik was al van plan, naar het station te lopen. Maar vanmorgen
is het denkbeeld bij me opgekomen dat ik ook wel even de trein kon pakken naar
Lelystad en Zwolle, dan heb ik alle haarden van arbeidsonrust vandaag toch weer
bezocht. Wat let me? Ook vandaag wil ik verder werken aan een unieke collectie
foto’s van busstations zonder bussen.
Bij de ‘zeezijde’ van Leiden Centraal, aan de voet van de
kantoortorens en het ziekenhuis, inderdaad geen bus te zien en buiten beeld één
reizigster hoopvol in de abri.
Dat plaatje van een leeg busstation aan de stadszijde begint
me nu knap te vervelen. Weet je wat: ik loop 100 meter door en fotografeer het een
keertje vanaf de andere kant, weer eens wat anders.
Ook hier geen bussen en nauwelijks wachtende passagiers. Als
ik dit treurige tafereel verlaat om de IC van 15:02 naar Lelystad te halen,
rijdt achter me een bus op lijn 45 binnen. Deze lijn (Leiden – Den Haag via
Leidschendam) is een curiosum. Hij wordt gezamenlijk gereden door de
concullega’s Arriva en Connexxion. Vandaag vervallen de ritten van Arriva, maar
worden die van Connexxion gewoon uitgevoerd.
15:02 is een rare tijd om nog te vertrekken op een Keuzedag;
9:02 ligt meer voor de hand. Maar ik had hem nog op mijn conto en hij verloopt toch
binnenkort. Vooruit, ik gooi hem ertegenaan, lang leve de staking!
In Lelystad alleen een verwijzing naar de taxi, vermoedelijk
opgehangen door taxichauffeurs en niet door Arriva. Ook hier een leeg
busstation. Hoe (het stadsvervoer van) Lelystad er op een normale dag uitziet,
zie het gelinkte hoofdstuk uit ‘Beminde zaterdag’.
Een Arriva-chauffeur loopt, een sinaasappel pellend, met
trage passen het busstation op, kijkt daar even om zich heen naar de heersende
leegheid, maakt rechtsomkeert en loopt met dezelfde slome passen mijn beeld
weer uit. Vannacht geen oog dichtgedaan van de keuzestress en vanmorgen
urenlang lopen rumineren: vandaag late dienst, en zal hij dan wel of niet
meedoen met de staking? Maar nu is ineens de kogel door de kerk: Ja!
Zo langzamerhand begint zich af te tekenen dat Arriva zowel
de grootste stakingsbereidheid laat zien als de belabberdste
informatievoorziening over de stakingen. Daarmee vertonen ze al met al ook de
meest kloterige houding tegenover de klant. Bazen en knechten van Arriva vinden
elkaar dus blijkbaar nog op één punt.
In Zwolle kom ik aan om 16:43, hartje avondspits. Heel overzichtelijk is het op het stadsbusstation. De Zwolse stadsbus wordt gereden door Syntus Overijssel en er vertrekt vanmiddag geen enkele bus. Bij de Hogeschool Windesheim zijn de tentamenweken aan de gang, maar dat kon de chauffeurs niet vermurwen om bussen te laten rijden.
Ingewikkelder is de situatie op het streekbusstation aan de
andere kant. Naast de bussen van de stakende regio’s IJsselmond en
Midden-Overijssel, vertrekken hier ook bussen van de concessie Veluwe van
Syntus Gelderland die deze keer niet meedoet met de estafettestaking.
Het verbaast me dan ook niet dat ik de Veluwelijn, de
lijnen 201, 202 en 203 richting Apeldoorn, gewoon zie rijden. Daar heb ik nog
eens een zienswijze over uitgebracht bij de provincie Gelderland, over die
lijnen.
Maar ook in de 2 stakingsregio’s rijden er toch nog aardig
wat bussen met werkwilligen achter het stuur. Ik vraag me verder af, of iedere
passagier wel weet, tot welke concessie zijn / haar bus behoort. Maar wie geluk
heeft, komt toch nog thuis.
Flinke chaos, al met al. Het digitale vertrektijdenbord op
de kop van het station kan het allemaal niet meer bijbenen. Bus 71 naar Vollenhove
staat vermeld als ‘vervallen’, maar verschijnt in werkelijkheid wel ten tonele,
en neemt zelfs passagiers op. 166 naar Heino via Raalte en 267 naar Ommen
verdwijnen even van de radar, maar keren weer terug op het bord met de
mededeling: ‘Verwacht 17:02’. Die naar Heino voldoet niet aan de verwachting en
komt niet opdagen. Maar die naar Ommen arriveert daadwerkelijk – en vertrekt
leeg, daar niemand er meer op had gerekend.
Zoals ik een paar maanden geleden schreef, gaat
het
busstation binnenkort verhuizen naar de andere kant van het station.
De busbrug begint vorm te krijgen. Hij gaat met een slinger over
de sporen heen,
en De Slinger was een van de namen waaruit men kon kiezen bij een
onlineverkiezing voor de naam van het gevaarte. Maar het werd:
Blauwvingerbrug,
naar een scheldnaam voor Zwollenaren die al zo lang bestaat dat niemand
meer
weet, waaraan ze hem te wijten hebben.
Naar Heino, Ommen en Raalte kun je beter de trein nemen. De blauwe treinen van Keolis rijden vandaag gewoon volgens dienstregeling.
Kampen
Ook de trein Zwolle-Kampen doet dat dus, op weg naar opnieuw
een verlaten busstation en langs een dito Zwolle Stadshagen. Met die trein en
dat station was iets aan de hand. Maar dat is weer een ander verhaal, dat niets
met de staking te maken heeft.
Frans Mensonides
6 juni 2018
Er geweest: dinsdag 5 juni 2018
Op de dag dat bovenstaand stukje online gaat, kunnen we de volgende staking alweer noteren in de annalen, twee dagen na de vorige. Deze keer is er maar één gebied waar de (meeste) bussen niet uitrijden, en dat omvat een groot gedeelte van de provincie Noord-Holland. Amsterdam blijft erbuiten, evenals de Gooi- en Vechtstreek, die al eens aan de beurt was en Waterland, dat ooit nog wel eens aan de beurt zal komen. Ik had aan het eind van de middag een paar uurtjes over om te gaan kijken in Haarlem, en daarmee verder te werken aan een nu reeds unieke en historische collectie foto’s van busstations zonder bussen.
Toch moet ik bij station Haarlem nog een hele tijd wachten
om zo’n foto te kunnen maken. Want wat op de landelijke stakingsdag van 30
april al in positieve zin opviel: de stakingsbereidheid is in deze
Connexxion-regio veel minder dan elders.
Connexxion heeft vandaag op zijn website een duidelijk
overzicht met per regio vermelding van welke lijnen absoluut niet rijden, en
welke soms wel. In Haarlem vertrekken volgens mij alle dubbeldekkers op lijn
346 naar de Amsterdamse Zuidas en zo ongeveer de helft van alle R-net-bussen. Kortom:
de paradepaardjes, of anders gezegd: de lijnen met de meeste klandizie. Maar
ook op stadslijnen en ‘gewone’ streeklijnen zie ik soms een bus vertrekken.
Pech alleen voor degenen die met R-net 385 naar IJmuiden
hadden gewild. Deze bussen komen een half uur lang niet opdagen, hoewel ze van
tijd tot tijd wel aangekondigd staan op de displays.
Dat zijn de bussen die gebruik maken van die omstreden HOV-baan door de gemeente Velsen, waarover ik van 2010-2017 een reeks
bijhield. Mij hebben de laatste tijd signalen bereikt uit IJmuiden, dat er geen
mens in die bussen zit over die verschrikkelijk dure baan. Dat blijft een steen
des aanstoots in Velsen, dat goed OV geld kost.
Nou zie ik bij station Haarlem in de avondspits regelmatig 40 à 50 man in bus 385 stappen. Maar ik wil de IJmuidenaren best op hun woord geloven als ze beweren dat al die mensen al uitgestapt zijn voordat die dure busbaan bereikt is. Per slot van rekening sta ik maar momentopnamen te maken, en zij wonen in IJmuiden en zien die bussen dagelijks leeg langsrijden.
Op R-net-lijn 300, Haarlem – Amsterdam Bijlmer Arena NS,
v/h de Zuidtangent, rijdt ook zo nu en dan een bus. Hij trekt vandaag toch ook nog
heel wat reizigers, zij het wat minder dan normaal.
Ik stap in om nog een ander leeg busstation te fotograferen,
bij dat vreemdkleurige plastiek naast het Spaarneziekenhuis in Hoofddorp. En
dan het liefst met maar één eenzame reiziger. Dat lukt. Maar ik heb die foto
nog niet genomen of haar bus komt de hoek om en stopt bij de halte.
Onderweg hierheen zag ik bij Vijfhuizen twee tegenliggers op
lijn 300 vlak achter elkaar, bijna bumper aan bumper. Maar nu ik hier in
Hoofddorp op het busviaduct sta, is de stroom van R-netten plotseling opgedroogd,
in beide richtingen. Gedurende een heel stijf kwartier verschijnt er geen een,
terwijl ik in een asfaltverschroeiende hitte sta te wachten.
Ik dood de tijd door vanaf het viaduct naar beneden te
kwatten, waarbij ik steeds mik op een bepaalde stoeptegel; een mens moet toch
wát! Dan doemt er een van die rode bussen op richting Haarlem, en die neem ik
dan maar, hoewel ik liever naar station Hoofddorp gereisd was.
Terug bij station Haarlem zie ik nu toch nog een bus op lijn
385 aankomen, eindelijk.
Wanneer de volgende stakingsdag is, weet ik niet op het
moment dat ik deze woorden typ, en dat is vrijdagmiddag 8 juni. Wel stond
vanmorgen in de krant dat er na 18 juni een totale staking voor onbepaalde tijd
gaat volgen, als de vervoersmaatschappijen niet gauw ingaan op de eisen van de
bonden.
Het wordt dus tijd om de reacties aan de orde te stellen van
ROVER en de Mij voor Beter OV op mijn oproep hierboven. Die hield in dat ze zo langzamerhand
weer eens iets moesten zeggen over deze staking en er misschien zelfs iets aan
proberen te dóén. De Mij voor Beter OV likete mijn tweet, wat geloof ik niet
automatisch betekent dat ze mijn advies opvolgen. ROVER likete hem zelfs niet
eens, maar die club heeft zelden iets van mij iets gewaardeerd, ook niet toen
ik nog actief lid was. Ik wens ze desondanks: van harte beterschap!
Frans Mensonides
10 juni 2018
Er geweest: donderdag 7 juni 2018
Busstation Zaandam
Dinsdag 12 juni 2018 werd de estafettestaking voortgezet in
de regio Haaglanden, waar de chauffeurs van Connexxion staakten. Ik kon er deze
keer niet bij zijn, wegens werkverplichtingen. Ik volgde het gebeuren in de
media, die er nauwelijks meer over berichtten.
Alleen een stukje in het AD, o.a. over busreiziger Henry in
Delft. Hij moest naar Naaldwijk, wist niets van een staking, en strandde. Die staking
vindt hij ‘prima’! Zo’n drol van een reiziger verdient niet beter dan dat hij zijn
schoenzolen verslijt met een wandeling naar Naaldwijk.
Maar misschien kwam er toch nog een bus opdagen voor Henry. Connexxion
kon in het Westland zo’n 30 tot 40% van de bussen laten rijden, het normale percentage
bij deze busmaatschappij, waar de stakingsbereidheid minder groot is dan
elders.
Ik zag bij het google-en op ‘Staking’ per ongeluk dat in
Noord-Brabant ook de schippers van enkele veerponten over de Maas het werk al
een aantal malen hebben neergelegd. Het was me tot dusverre ontgaan; excuses
voor de omissie!
Ook las ik ergens over een ervaren buschauffeur van 55 jaar.
Hij beurt 2300 schoon voor een volledige baan en heeft met 5,5 week vakantie en
maar liefst 24 atv-dagen in mijn ogen ook nog riante secundaire
arbeidsvoorwaarden. Hun roep om nóg meer doet me steeds meer denken aan het
gedrag van verwende kinderen.
Atv-dagen, ik kan me de tijd niet heugen dat ik ze kreeg, en
dat waren er dan zeker geen 24 per jaar. Zit zo’n chauffeur ooit nog wel eens
achter het stuur? Als hij nou eens een paar atv-dagen zou inleveren voor die langere
plaspauzes die hem zo hoog zitten? Ja, ik ben meer van het compromis dan van:
‘Dit pikke wij niet, mense!’
Twee dagen later, donderdag de 14e, is Noord-Holland weer
eens aan de beurt. Ik schreef hierboven dat het Waterland ook nog wel eens met
een estafettestaking geconfronteerd zou worden, en die profetie gaat vandaag in
vervulling. Geen, of althans veel minder bussen in de concessie Waterland die
door EBS gereden wordt. Verder staakt Connexxion in de Zaanstreek. Ook Flevoland
is opnieuw getroffen; deze keer niet de hoofdstad Lelystad, maar de grootste
stad: Almere, waar de stadsbus Metro genoemd wil worden. Keolis / Syntus exploiteert
deze metro-zonder-rails.
’s Morgens heb ik een vergadering in Alkmaar. Een mooie
gelegenheid om straks na de middag weer eens langs wat stakingen te reizen. Deze
foto van het busstation naast Zaandam NS schiet ik al op de heenweg, kort na de
klok van achten. Geen bussen te zien, maar wel een paar verdoolde reizigers die
het niet wisten.
Pas rond 13:15 uur ben ik terug in Zaanstad. Die vergadering, inclusief voor- en na-overleg, duurde dik 3 uur.
Ik daal af naar het busstation onder het groen-Zaanse
stadhuis en aan de voet van dat hotel met Zaanse geveltjes dat ik ooit ergens ‘Een
fata morgana op z’n Zaans’ noemde. Op de digitale vertrekborden staat duidelijke
informatie over de staking en over wat er wel en niet rijdt.
Weinig reizigers in de langgerekte, overdekte, glazen
wachtkamer. Lijn 392, De R-net naar Amsterdam, staat aangekondigd voor perron
D. Ik ga de schuine deur D door, maar bus 392 laat zich niet zien. Wel bus 59
naar Beverwijk en de Zaanse stadsbus lijn 69. Maar vanmiddag lang geen 40% van
alle bussen; eerder 10 tot 15%.
Wel staan er wat touringcars. Maar dat is vermoedelijk trein-vervangend
vervoer. Tussen hier en Hoorn is er een stremming door een ‘springer’.
De staking in het Waterland kun je het best bekijken op
IJsei, het busstation aan het IJ, ten noorden van Amsterdam Centraal. Hier
vertrekken de EBS-R-netbussen naar Purmerend, Edam, Volendam, Monnickendam,
etc.
EBS houdt op zijn website van uur tot uur bij hoeveel
procent van de bussen rijdt (op dit moment 15%) en soms ook, nog belangrijker,
op welke lijnen dat dan gebeurt.
Ook enkele lijnen op de Amsterdamse stadsdienst van het GVB vind
je op IJsei. Daaraan is het te danken dat dit busstation iets minder verlaten
en desolaat oogt dan andere tijdens een staking. Ik zie lijn 32 naar het Buikslotermeerplein
en lijn 44 helemaal naar Borneo; nee: Borneo-Eiland. De rode R-net’s rijden maar
heel sporadisch.
Ik vraag me af of je nu toch nog per bus in Purmerend kunt
komen met een van de 5 R-netbussen die die kant op gaan; per trein kan het
momenteel niet. Ik ga dan uit van een reiziger die niet te beroerd is om een
stukje te lopen in het uit z’n krachten gegroeide provinciestadje dat Purmerend
is. Zo’n reiziger die de staking ‘prima’ vindt, zou al blij zijn als hij wel in
Purmerend komt maar niet precies voor zijn deur wordt afgezet.
volgens de dienstregeling rijden die lijnen naar Purmerend op
dit uur van de dag elk in kwartierdienst. In het half uur dat ik hier sta, zou
ik er dus 10 moeten zien vertrekken. Maar er gaan er maar 2, beide op lijn 307 naar
de wijk De Purmer. Dat is blijkbaar de enige lijn die rijdt, al vind ik die
informatie niet terug op de website. In één bus op lijn 307 zitten 3 man, in de
andere slechts één passagier. Iedereen dacht dat er toch geen bussen zouden
rijden.
EBS vervloekt die paar werkwillige chauffeurs vermoedelijk.
Dank zij hen moeten ze de garage openhouden en een aantal bussen voltanken met
dure diesel, voor een handjevol reizigers die vrijwel niets opleveren. Of is
het zo dat je als abonnementhouder geen cent terugkrijgt als er op jouw traject
bijvoorbeeld nog één bus per uur rijdt? Je had die ene bus toch kunnen nemen?
In dat half uur rijden, behalve die 307’s, nog 2 bussen naar
Edam en één naar Monnickendam, plaatsen die dus ook nog bereikbaar zijn.
M1 bij de halte Stadshuisplein
Dan ook nog maar even naar Almere. Ik pak de IC die elk
halfuur de hoofdstad met de 6e stad van Nederland verbindt, in ruim 20 minuten,
zonder tussenstops.
Een half jaar geleden had ik het over de toen pas ingevoerde
‘Metro’ van allGo in Almere. Op die
hoogfrequente stadsbussen waren meteen na de introductie ‘wilde’
werkonderbrekingen, waarbij de passagiers ergens bij een willekeurige halte uit
de bus werden gemieterd. Iets zegt me dat er vandaag een geringe werkwilligheid
zal heersen bij het Almeerder chauffeurscorps.
Bij allgo nu eens echt duidelijke en volledige informatie op
de displays en op de site. De stadslijnen M1 en M2 rijden wel; de rest niet; overzichtelijk.
Die twee lijnen hebben vandaag wel een lagere frequentie dan de normale
5-minutendienst. Die bussen rijden respectievelijk naar Almere Haven en Almere
Buiten. Gezamenlijk bestrijken zij een groot deel van Almere.
Deze keer maak ik eens geen foto van een leeg busstation
maar van een lege halte, Almere Stadshuisplein. Op zich niets bijzonders, een
halte waar op een bepaald moment geen bus te zien is. Maar Almere Stadhuisplein
zit normaliter zelden zonder, met in de spits ca. 50 bussen per uur per
richting, ofwel in totaal 100 per uur, wat neerkomt op 1 per 36 seconden. M2
rijdt hier niet. Behalve zo nu en dan een enkele bus op M1 zie ik ook een streekbus
naar Harderwijk die onder een andere concessie valt.
Ik blijf niet te lang plakken in Almere. Tenslotte begint
straks eindelijk het WK voetbal, en de openingswedstrijd zou je toch voor geen
goud willen missen: Rusland – Saoedi Arabië, meteen al de nummers 70 en 67 van
de wereldranglijst tegen elkaar, dat wordt: op het puntje van de stoel!
En zo eindigt alweer een aflevering van dit stakingsblog. Ik
zag in Zaandam een poster van de Fa. Tijbout, die vindt dat je ze beter niet
kunt bellen. Die reclame-uiting wordt begrijpelijk als je weet dat dit bedrijf adviezen
geeft in het geval van letselschade. En wie wil er nou letsel? Zo kun je ook
een stuk als dit beter niet schrijven, want wie wil er nou een staking? Waarom
ik het dan toch doe en of ik daar niet beter mee kon stoppen; daar zal ik de
komende dagen eens over filosoferen. Het resultaat van dat selfie-onderzoek zal
ik met jullie delen in de volgende aflevering.
Frans Mensonides
15 juni 2018
Er geweest: donderdag 14 juni 2018
Verrek, hij staat op de selfie-stand!
Goed, ze kunnen het krijgen zoals ze hebben willen! Vanaf
Woensdag 27 juni 2018 houd ik mijn stakingsblog nu voor ONBEPAALDE TIJD bij, en
deze pagina zal zijn van ONGELIMITEERDE LENGTE; dat zal ze leren! Ik haat het
dat ik dit doen moet, maar ze laten me geen andere keus! Dan moet het maar zó! Geen
leuke reisverhalen meer; voorlopig louter nare niet-reisverhalen op deze site,
en tot ergens in november alleen nog maar foto’s van busstations met minder bussen.
Want het water, zo niet: de pis, staat tot aan de lippen!
Twee dagen respijt kregen we nog van de vakbond FNV (en hun
gristelijke broeders van de CNV die ik hierboven consequent ben vergeten te
noemen. Zij zijn gematigder, en staken niet onbeperkt, maar voorlopig slechts t/m
vrijdag de 29ste). Eigenlijk had de totale staking al in moeten gaan op maandag
jongstleden. Maar men wilde de werkgevers in het streekvervoer nog één maal de
kans geven om bakzeil te halen. Maar helaas…
Dat verhaal klopt niet, heeft Rikus Spithorst van de Mij
voor Beter OV ontdekt. Er zou sowieso gestaakt worden, want dat moest blijkbaar
persé. Rikus onderschepte een mail van een FNV-vakbondsbons, ene Lutz. Daaruit
bleek dat de vertraging van 2 dagen alleen te wijten was aan de vakbondsbureaucratie,
die wel van EU- of Kremlin-achtige omvang moet zijn.
Geen nood, vond Lutz; dan leek het naar de pers net alsof de
vakbonden toonbeelden waren van gematigdheid, redelijkheid en soepelheid. En
had hij zelf bovendien tenminste een vrij weekend, en zou hij niet op zondag
met allerlei spullen hoeven te slepen.
Een arrebeider van de kouwe grond, deze Lutz, die
vermoedelijk zelf in zijn leven nooit een natte rug heeft gehad. Bij lezing van
zijn mail vraag ik me trouwens af of Lutz nou dyslectisch is of alleen maar laaggeletterd.
Die stijl is wel typisch des vakbonds. In de tijd dat ik
secretaris was van de ROVER-afdeling Leiden en omstreken, kreeg ik missieven van
dat allooi wel eens in de brievenbus. Niet alleen de dreigbrieven aan het adres
van het afdelingsbestuur, maar ook serieus bedoelde OV-nota’s krioelden van de spel-,
taal- en stijlfouten. Of we de vakbond vooral serieus wilden nemen!
Lutz kondigt ook nog aan dat werkwilligen gefotografeerd zullen
worden. Intimidatie! Ik vrees dat hun namen ook nog doorgegeven zullen worden
aan de Spaanse inquisitie.
Daarnet had ik het over ROVER. Die organisatie, die voor de
belangen van OV-reizigers heet op te komen, heeft weer zo’n typisch ROVER-iaans
stukje op haar site gezet. Ja, ze kunnen zich best voorstellen dat de reizigers
boos zijn omdat hun bus minstens drie dagen lang niet rijdt. Maar ja, ze kunnen
zich ook best voorstellen dat chauffeurs graag een plasje willen plegen tijdens
hun dienst. En ja, als de gemeenten nou eens zouden zorgen dat er betere
doorstroming zou komen voor de bus, dan kon de chauffeur lang genoeg plassen, kwamen
alle reizigers op tijd en leefde iedereen nog lang en gelukkig. Door deze
slappe hap voel ik me echt al jarenlang niet meer vertegenwoordigd als
reiziger.
De vervoersmaatschappijen stellen dat zij er alles aan doen
om de roosters te verbeteren, maar dat niet kan vóór het verstrijken van het ultimatum
van 48 uur. Men is furieus dat de vakbonden deze staking hebben uitgeroepen
terwijl er nog legers van roostermakers en mediators aan het werk zijn.
Als de vlag er zo voorstaat, kunnen ze het best de poot
strak houden, staking of niet. Als ze nu te veel concessies doen, dan is het
hek van de dam en eisen de chauffeurs volgend jaar toiletten met gouden
doorspoelknoppen.
Op een TV-rapportage vanaf busstation Amstelveen beweert woensdagmorgen een chauffeur dat ze
het allemaal doen in het belang van de reiziger. De huichelaar! Ze hebben mij
als reiziger nooit gevraagd of ik weken stakingsoverlast over had voor… Ja voor
wat? Nog slechtere dienstregelingen, nog beroerdere aansluitingen, nog langere
reistijden, nog hogere tarieven? De uitspraak van die chauffeur heeft iets
betuttelends en neerbuigends: wij doen het voor uw eigen bestwil, voor u, over
uw hoofd, zonder u.
Natuurlijk in deze rapportage een interview met de enige
sukkel in Amstelveen en wijde omstreken die het niet wist, en de afgelopen
weken vermoedelijk buiten de dampkring heeft doorgebracht. Bijzonder vind ik
ook sommige tweets over de staking. Dan wordt bekend gemaakt dat in
Ergenshuizen de stadsbus niet rijdt wegens staking, en dan is er altijd wel
iemand die twittert: ‘Ja, maar lijn 7 rijdt toch hopelijk wel op
donderdagmiddag, want dan moet ik naar de pedicure!’
Intussen zijn er tekenen dat de stakingsbereidheid begint af
te nemen. Ik noemde Arriva hierboven het bedrijf met de meeste stakers en de
beroerdste informatievoorziening over de stakingen. Maar het lijkt erop dat ik
deze woensdag die woorden terug moet nemen. Arriva heeft op zijn site nu
informatie per regio over wat er wel en niet rijdt.
Voor mijn eigen Arriva-regio Zuid-Holland Noord (ZHN) hadden
ze er dinsdagavond een hard hoofd in. Ik moet in de loop van de morgen naar
Castricum voor mijn werk en doe vanavond mee aan de regionaal vermaarde popquiz
in hotel Fase Fier in Bakkum.
Ik loop dan maar naar station De Vink, maar zie onderweg in
de verte stadsbus 4 rijden die ik normaliter altijd neem naar het station.
Verhip! Dan is er ook nog hoop voor de twee bejaarde dames die in de abri van de
halte Leiden Bizetpad zitten. En voor die mevrouw uit Ergenshuizen die naar de
pedicure moet.
Even later zie ik tijdens mijn overstap op Leiden Centraal
een bus wegrijden richting centrum en een op punt van vertrek staande bus op
lijn 182 naar Alphen via Ter Aar. En weer een gestrande reiziger, denk ik, die
geïnterviewd wordt door TV West; zie de foto boven dit hoofdstuk.
In de loop van de dag lees ik berichten over stakende
chauffeurs die de garage barricaderen om werkwilligen het uitrijden te beletten.
Dat mag niet; staken mag wel volgens de wet, al is het niet verstandig, maar
werkwilligen hinderen niet. De chauffeurs die zich daaraan schuldig maken, zullen
berispt worden, zeggen hun bazen ferm. Ontslag op staande voet lijkt me meer
gepast.
Enkele werkwilligen zijn uitgejouwd voor iets wat verband heeft met WOII, zoals het kies geformuleerd staat in enkele media. Het zal wel zoiets geweest zijn als: ‘Vuile NSB’ers’. Fijne collegiale sfeer moet er heersen in het streekvervoer!
Tegen elven in de avond loop ik naar station Castricum.
Onderweg kom ik het busje op lijn 164 naar Egmond tegen, dat hierboven ergens
op de foto staat. Dat lijntje wordt
december as. opgedoekt, maar blijft nu bij stakingen in de vaart.
Ik neem zoals gewoonlijk na quizavonden de trein van 22:55
uit Castricum. Dan ben ik, met een krappe overstap die officieel niet bestaat, even
voor middernacht in Leiden, waar ik de laatste bus 45 nog kan halen; 45 rijdt
meestal wel op stakingsdagen.
Toch komt hij niet opdagen, evenmin als andere bussen die
rond het spookuur nog van Leiden Centraal zouden moeten vertrekken. Op het
informatiedisplay staan nog de ritten tussen 16:06 en 16:14, die alle vervallen
zijn. Bij Schoonmaakorganisatie Wouters staken ze niet; hun mannen spuiten met
een hogedrukspuit de ramen van de wachtruimte schoon, zodat de reizigers
daardoorheen morgen weer (vergeefs) kunnen uitkijken naar hun bus. Einde van
stakingsdag 1.
De Vink, 0:08 uur
Den Haag Centraal
Op donderdag staat er
voor mij opnieuw een wandeling op het programma naar De Vink. Vanmiddag ben ik
op pad voor een bezoek aan mijn broertje die in de Haagse wijk Bohemen
resideert. Gelukkig staakt de HTM niet; een tocht naar die excentrisch gelegen
buurt zou me vanaf Den Haag Centraal toch een wandeling kosten van een kleine
anderhalf uur. Of een klein half uurtje fietsen op een OV-Fiets, als er nog een
te verkrijgen zou zijn.
Terug uit Bohemen kijk ik hartje avondspits even op het
spelonkige, unheimische busplatform boven Den Haag Centraal – waarvoor nu
eindelijk vastomlijnde opknapplannen bestaan. Normaliter vertrekken hier
streekbussen naar Leiden, Lisse, Wassenaar, Kat- en Noordwijk, Oegstgeest, Capelle
aan den IJssel, Alphen aan den Rijn, Boskoop en nog zo wat plaatsen; veel
spitsbussen, vooral. Maar vanmiddag: helemaal niets. Ja, de bussen die je ziet
op de foto’s, zijn allemaal HTM-stadsbussen.
Ook weinig reizigers. De forenzen uit Alphen, Capelle en
weet ik waar, werken allemaal thuis, of hebben vanmorgen de auto gepakt. Alleen
bij de halte voor de bussen die Duinrell op hun route hebben, staat een plukje
pretreizigers, die ook beter de fiets hadden kunnen nemen. 100%
stakingsbereidheid, althans zo zou kunnen blijken uit deze momentopname.
Rotterdam Zuidplein
Ik pak de trein naar Rotterdam, gedreven door
nieuwsgierigheid naar het grootste en drukste busstation van Nederland,
Rotterdam Zuidplein. Daar was ik nog niet geweest, deze staking.
De trams en metro’s van de RET rijden allemaal gewoon, dus
ook metrolijnen D en E die Zuidplein aandoen. Veel onduidelijker is de situatie
rond de bus. Sommige chauffeurs vallen onder de stadsvervoer-cao en staken
niet; andere onder streekvervoer en leggen het werk wel neer.
De stadsbussen naar bestemmingen in Rotterdam Zuid vertrekken zo te zien allemaal. Op een display worden in extenso de lijnen opgesomd waar ‘mogelijk kans is op rituitval’, zoals het dubbelop geformuleerd wordt. Dat gaat vooral om bussen naar Barendrecht en Ridderkerk, waar ik vorige maand fietste. Daar kun je vandaag wel komen met de bus en met enig geduld; ik zie toch regelmatig bussen rijden op die lijnen.
Hoe zit dat dan met de bussen naar de Zeeuwse en
Zuid-Hollandse eilanden? Het gaat vaak om lange lijnen naar streken waar geen
spoorwegstation is binnen een straal van tientallen kilometers. Op de fiets doe je
het ook niet, even van bijvoorbeeld Middelharnis-Sommelsdijk naar Rotterdam rijden. De
afhankelijkheid van de bus is groot, voor wie niet kan beschikken over een
auto.
De bussen naar Zuidwest-Nederland zijn ook geconcentreerd in de zuidwesthoek van het busstation; het lijkt wel, of daarover is nagedacht. Ik zie in deze hoek weinig voertuigen op rubberen banden. Er staat er alleen een klaar van JoJo Tours. Die naam belooft niet veel goeds, en hun logo met slingers en golven al helemaal niet. Maar zo te zien behoort deze bus, waar wel een hele volksstam van mensen instapt, niet tot het openbaar vervoer
De reguliere streekbussen verschijnen gewoon op de displays, de minuten tellen af, maar dan komt ten slotte de mededeling ‘vervallen’ die alle hoop de bodem in slaat. In drie kwartier tijd zie ik alleen de R-net 436 naar Dirksland arriveren en, wat belangrijker is, ook weer vertrekken. Een bus naar Zierikzee die gereed staat, rijdt echter niet weg, kwartier na kwartier.
‘Nou, Zierikzee zal je voorlopig niet halen’, zegt een man
tegen me, die me ziet staan kijken.
‘Nee, met die staking…’
Staking, staking? Daar weet hij niets van. Nee, hij bedoelt: met dat zware
ongeluk dat vanmiddag gebeurd is in de Heinenoordtunnel. Vrachtwagens en auto’s
op elkaar geklapt. Brand. Beide tunnelbuizen afgesloten tot na de avondspits. Enorme
chaos bij de veerpont Oud-Beijerland – Spijkenisse, heel Spijkenisse één
verkeersopstopping…
Oh, dat bericht had ik dan weer niet gezien; ik lees vandaag
alleen het stakingsnieuws. Ongelukkigerwijze lopen vrijwel alle lijnen die
vertrekken naar Zuidwest-Nederland, via de Heinenoordtunnel. Als er geen
staking zou zijn, zouden er ook heel weinig bussen rijden. Ik vraag me alleen
nog af, hoe bus 436, die wél vertrok, op Flakkee terecht zal komen. Omrijden
via de Haringvlietdam bij Hellevoetsluis? Ik kan niets anders bedenken.
‘Stakingen, ongelukken’, zegt de man, ‘ik heb er geen last
van om op mijn werk te komen. Ik váár. Baggeren. Op zee heb je geen files. Ik
heb nu twee maanden verlof, en in augustus vertrek ik naar Latijns America, tot
kerstmis’.
Geen onaantrekkelijk perspectief. Ik zou een loopbaanswitch
overwegen als ik geen hekel had aan varen. Dat moet bij mij niet veel langer
duren dan een overtocht per veerpont over de Merwede. Ik wens hem alvast
behouden vaart en keer terug naar Leiden....
…waar de stakingsbereidheid nog steeds beperkt is. Dit is nu
weer eens een ander perspectief op dat busstation dat hierboven al zo vaak
staat afgebeeld; van bovenaf, vanaf spoor 1 / 2 op Leiden Centraal. Er staan op
de achtergrond een hoop bussen stil, en soms vertrekt er ook nog een, zoals
hier die naar Katwijk.
De mijne echter niet, dus ik pak voor de verandering eens de
trein niet naar De Vink maar naar Leiden Lammenschans, en loop naar huis. Op de
Lammenschansweg stuift een R-net op lijn 400 naar Zoetermeer
langs me heen.
Wat er in de Leidse chauffeurs gevaren is, weet ik niet; op de
stakingsdagen eerder dit jaar reed 0% van de Arriva-bussen in en om
Leiden, en nu zeker een
procent of 25, 30.
Stakingsdag 3 breekt aan met aanvankelijk weinig nieuws in
de media, behalve het interview met Cees Anker, directeur van Keolis. Hij wil
weer met de bonden om de tafel, maar is het zat, dat de busbazen door hen
gezien worden als ‘absoluut onbetrouwbare halve criminelen.’
Verstandige taal, want uiteindelijk zullen bazen en knechten
het ooit eens moeten worden, hoezeer ze elkaar op het ogenblik ook uitkotsen.
Vrijdagmorgen bereik ik mijn werk in Castricum met opnieuw De
Vink als vertrekstation. Ik krijg mijn dagelijkse portie lichaamsbeweging deze
week louter met lopen naar en van stations.
Op de terugweg aan het eind van de middag lees ik
het
laatste nieuws: FNV staakt door in het weekend; CNV houdt het bij 72
uur. Na die aankondiging van die weekendstaking door FNV slaat de
publieke opinie om in
het nadeel van de stakers, althans gemeten naar het aantal boze tweets
pro en
contra.
Terug in Leiden om 17:30 besluit ik op Leiden Centraal eens
een half uurtje het aantal vertrekkende bussen te tellen met werkwilligen achter
het stuur. Snel tel ik op de vertrekstaten eerst het aantal bussen dat moet vertrekken
volgens dienstregeling. Ik kom op 40 in dat halve (spits)uur. Wat veel,
eigenlijk! Nooit gerealiseerd dat het er zo veel waren; Leiden Centraal steekt
Rotterdam Zuidplein naar de kroon.
Daarna neem ik plaats op een bankje in het zonnetje en in de
döner-dampen. Laat die bussen maar komen! En dan doen ze dan ook, achter
elkaar. Reizigers naar Kat- en Noordwijk en Zoetermeer hoeven het kortst te
wachten. Dat is op normale dagen ook zo; daarheen rijden de meeste bussen.
Uiteindelijk stap ik, even voordat het halfuur verstreken
is, maar in bus 3; die stopt bij mij in de buurt vlak voor Albert Heijn; voer halen voor vanavond. Deze
bus is de 15e die vertrekt. Uit mijn ooghoeken zie ik nummer 16 nog
binnenrijden. 16 bussen in 27 minuten, dat komt neer op 40 à 50 % van het
totaal. De stakers vormen nu nog maar een heel krappe meerderheid. Zouden ze
genoeg hebben van hun eigen gez…? (gezanik, gezeur, gezemel?).
Dat zou je ook op kunnen maken uit het bericht dat ik een
paar uur later lees. Vanaf volgende week maandag wordt er alleen nog maar gestaakt tussen
10:00 en 15:00 uur en na 19:00 uur. Dus wel busritten in de ochtend- en
avondspits. Dat heten dan publieksvriendelijke acties. Plezierig voor de
forenzen met een van-negen-tot-vijf-baan, maar je hebt er niets aan als je om 12:00
uur bij de pedicure moet zijn.
Neemt niet weg, dat de stakingsacties wel aan het verlopen zijn, denk en hoop ik.
Frans Mensonides
vrijdag 29 juni 2018
Meppel
Die zaterdag ben ik op pad voor mijn rubriek ‘Beminde
zaterdag’ en onderwerp ik het vervangend busvervoer rond Zwolle aan een
onderzoek (waarvan verslag over een dag of wat). Dat heeft te maken met de ‘Zestiendaagse’
die vandaag begonnen is; station Zwolle is buiten dienst van vandaag t/m zondag
15 juli. Ik pak de NS-bus van Kampen Zuid naar Meppel en reis daarvandaan nog
even door naar Heerenveen, om ook daar eens te bekijken hoeveel chauffeurs er wel
en niet staken.
In Meppel kan ik aanvankelijk geen foto maken van een
verlaten busstation. Het plein voor het station staat vol met aankomende treinvervangende
bussen uit Kampen Zuid, ’t Harde en Zwolle. Maar ze rijden allemaal snel weg
naar het vertrekpunt, en dat is 200 meter meer naar het zuiden. Het is bereikbaar
via een horrortrap vanaf het perron – maar ook gewoon over straat.
Als de wolken van die touringcars zijn opgetrokken, staat
alleen het stadsbusje van Meppel nog langs het perron. Die staken niet; het is
een aparte vorm van vervoer met eigen tarieven en vast ook een eigen cao.
Het busje in de 33.000 inwoners tellende gemeente Meppel heeft
vaste tijden en vaste routes, maar geen vaste haltes. Overal waar hij
langsrijdt, kun je hem halt laten houden. Ik schreef erover in 2003, toen hij pas
geïntroduceerd was, en had nooit verwacht dat hij het 15 jaar zou uitzingen.
De enige reguliere streekbus die volgens dienstregeling rond
dit tijdstip moet vertrekken, is lijn 20 van 12:28, via Dwingeloo naar Assen. Die
komt niet opdagen, dus het busstation is nu echt leeg.
Dan de IC naar Heerenveen. Een aparterig busstation daar,
niet langwerpig, zoals je zo vaak ziet, maar vierkant. Net als ik aan kom
lopen, zie ik de QLiner wegrijden die via Drachten naar Groningen gaat. Drachten,
na decennia vol vruchteloze Zuiderzeelijn-discussies nog steeds zonder spoorwegaansluiting,
raakt vandaag dus niet helemaal in een isolement.
Het plein is verlaten, afgezien van mij, een aantal
hangjongeren en een vette kerel in vervaald trainingskostuum. De laatste
vertelt me: ‘De buss’n raiden nèt!’ Met die woorden komt er een vette
alcoholwalm omhoog uit zijn ingewanden. Die is al vroeg op de middag sjikker.
Op een bankje staat de rij lege pilsflesjes die deze toestand veroorzaakt
hebben.
Een vrouw van een jaar of 70 komt op moeilijke voeten nader
strompelen en vraagt me of ik denk dat er nog bussen rijden, vandaag. Ik zeg
dat ik alleen de bus naar Groningen via Drachten heb zien vertrekken. ‘Oh, dan
zal de bus naar Joure ook wel gaan; dat is dezelfde maatschappij’, zegt zij
opgelucht en neemt plaats op een bankje. Ik help het haar hopen, al heb ik er
een hard hoofd in, want de laatste 20 minuten heb ik geen een van de 5 bussen gezien
die volgens dienstregeling hadden moeten rijden.
Joure, daar is mijn vader geboren. Volgende week zondag, de 8e,
is dat op de kop af 90 jaar geleden. Dat heeft niets met dit verhaal te maken,
maar ik sta er toch even bij stil, nu de naam De Jouwer valt.
De bierman heeft een nieuw flesje geopend en ledigt dit met
gulzige slokken, al ijsberend over het plein. Dorstig weertje vandaag;
inderdaad. Wat trekt dit soort randfiguren toch aan in busstations? Ik verlaat
dit treurige tafereel en pak de trein terug naar Meppel.
Ik heb nu de afgelopen 2 maanden busstations zonder bussen gefotografeerd
in 11 provinciën; allemaal behalve Groningen. En weet nog steeds niet waarom ik
dit doe.
Zondagavond valt het opeens uit de lucht: er is een akkoord
en de stakingsacties worden opgeschort tot de vakbondsleden zich erover hebben
uitgesproken – daar ging het in april ook mis, dus juich nog niet te vroeg.
Wat zich de afgelopen dagen al begon af te tekenen: de bonden
en chauffeurs begonnen zelf ook genoeg te krijgen van hun gestaak. Vermoedelijk
kwam die staking voor onbepaalde (maar uiteindelijk toch zeer beperkte) tijd
alleen uit de koker van de conservatieve vleugel van de FNV, de gestaalde
communistische kaders van de SP; mensen die dagelijks met een brok in de keel de
Internationale zingen en voor het slapengaan lezen in Das Kapital. In de
plaspauzes van chauffeurs zijn ze evenmin geïnteresseerd als ik; het ging om
hun politieke agenda. Dit soort mensen leidt een goudleventje op kosten van de
sukkels die jaarlijks de vakbondscontributie betalen.
Diverse media, waaronder Hart van Nederland, berichten maandag, hoeveel promille
loonsverhoging en hoeveel minuten extra pauze de vakbonden binnengehaald hebben.
Daarnaast hebben werkgevers en werknemers afgesproken dat ze
nog eens zullen kijken naar de procedures rond de aanbestedingen – waar louter de
politiek over gaat, dus waarover anderen natuurlijk kunnen afspreken wat ze
willen, zonder dat het een snars uitmaakt.
Wie vindt dat het vroeger, vóór de marktwerking en met
staatsmonopolisten als vervoersbedrijven, allemaal koek en ei was in het OV, is
buitengewoon kort van memorie. Zo iemand zou in ieder geval eens uit moeten
leggen waarom er toen ook om de haverklap gestaakt werd in het OV.
Goed, ze dronken een glas, ze deden hun veelbesproken plas,
en alles werd voorlopig weer zoals het was; met ingang van heden, maandag 2
juli rijdt alles weer volgens dienstregeling!
Frans Mensonides
2 juli 2018
©
Frans Mensonides, Leiden, 2018