Awel, 's moandags zijn we ziek,
Dinsdags zijn we moe,
's Woensdags is 't halfweg,
't Donderdags zijn w'hoast zot,
's Vrijdags ist de loatste,
En dan drinken w' ons allemaal zat!
Hier zit ne werkmens,
Ne werkmens, ne werkmens
A-zit-a hier.
Moar de lochting moakt toch vele goe
Patatten en tomatten op een roe.
Hier zit ne werkmens,
Ne werkmens, ne werkmens
A-zit-a hier.
Volledige tekst: staat HIER
OP YOU TUBE: Originele versie van De Werkmens (3:08)
OP YOU TUBE: live (The Worker) (2:41)
Geluidsfragmentje : helaas niet beschikbaar
Deze aflevering verscheen al eerder, op 3 april 2003 om precies te zijn, in mijn magazine REFLEXXIONZZ! Maar hij verschijnt opnieuw, in de herkansing, want ik snap nu eindelijk waar het refrein van dit opzwepende lied precies over gaat. Dat luidt: ‘Maar de lochting maakt toch vele goe / Patatten en tomatten op een roe’. Ik gokte in het wildeweg dat ‘lochting’ lunchpauze betekende (luchten, nietwaar) en een roe (roux) een saus was; de held van het lied at een kledderige hap in de bedrijfskantine, met de in Vlaanderen onvermijdelijke gefrituurde aardappelen.
Maar toen kwam Ivan Heylen laatst op TV, in een retro-programma, en schoot dit schone lied me weer te binnen, dat ook mooi past in het werk-thema dat deze reeks soms heeft. Ik ging toch eens zoeken in het WNT en het Middelnederlands Handwoordenboek (nog altijd de beste bronnen om modern Vlaams te begrijpen) en zag dat een ‘lochting’ niets anders was dan een moestuin. Daar kronkelen sommige gewassen zich het liefst rond een roe, een houten staak. Hieronder het stukje over De Werkmens opnieuw, rekening houdend met deze nieuwe inzichten. In de Engelse versie van het lied, The Worker, verandert die volkstuin trouwens in een nachtelijk drinkgelag.
Ivan Heylen, zanger, gitarist, tekstschrijver, componist, platen- en filmproducer, journalist, schrijver, dichter, film- en stripscenarist, stamineebaas, chemisch analist, sportverslaggever en talk show host, werd in 1946 geboren in Assenede. Dit derpke ligt op 3 kilometer van het Bolwerk Generaliteit in Sas van Gent, in de 19e eeuw door Hollanders gebouwd om de Belgen buiten de deur te houden. Misschien is het aan dat vestingwerk te wijten, dat Heylen, die in Vlaanderen al dertig jaar lang een van de bekendste Bekende Vlamingen is, in Nederland slechts elf weken lang in de schijnwerpers heeft gestaan. Het gebeurde in de voorzomer van 1974, toen zijn single De wilde Boerndochtere in de Veronica top-40 stond genoteerd en zelfs de eerste plek bereikte.
Er lopen in Hilversum een aantal mensen rond, die beweren, Ivan Heylen en zijn hitsige boerendeerne ontdekt te hebben. Dat zijn kletsverhalen; in de eerste plaats kun je moeilijk ontdekken wat al ontdekt is (Heylen was in België allang ontdekt, zoals Amerika allang ontdekt was door de Indianen, toen Columbus er voet aan wal zette); in de tweede plaats meen ik zeker te weten dat het heel anders gelopen is.
Er bestond in die dagen een Vlaamse radiopiraat, Radio Mi Amigo, die ook in Nederland veel beluisterd werd. Op die zender heb ik De Wilde Boerndochtere voor het eerst gehoord, al maanden voordat Hilversum haar uitzond; zij stond op 1 in de Vlaamstalige top 15. Een vurig, nogal opgewonden liefdeslied, gezongen in plattelandelijk Vlaams, dat in mijn Hollandse oren eerst klonk als een mengvorm tussen Bulgaars en Wit-Russisch, maar dat ik, na een paar keer aandachtig luisteren, toch wel kon verstaan.
Voor degenen die het lied niet begrepen hadden, verzorgde André van Duin een buitengemeen smakeloze Hollandse parodie, onder de titel De Tamme Boerenzoon, die in Heylens ogen beslist geen genade kon vinden.
Deze aflevering van “Soundbites” gaat trouwens niet over De Wilde Boerndochtere. Ivan Heylen had een jaar eerder namelijk al een hit gehad in België met zijn debuutsingle, van de gelijknamige debuut-LP, De Werkmens. Het nummer werd in Vlaanderen gekozen tot Vlaamstalige single van het jaar, maar bracht het in Holland niet verder dan de tipparade, en dat pas na het succes van De Wilde Boerndochtere. Toch sla ik De Werkmens hoger aan; misschien omdat er al zo vreselijk veel liedjes gemaakt zijn over het liefhebben van en door meisjes.
De Werkmens wordt, evenals de boerendochter, begeleid met stampende, bonkende akkoorden op de akoestische gitaar. Heylen schetst in dit lied het beeld van een saai bestaan vol zwoegen, eten, drinken en slapen, met schaarse verzetjes in de avonduren en in de weekeinden – waaronder zijn moestuin.
De zanger spreekt uit ervaring. Voordat hij doorbrak bij het grote Vlaamse publiek, werkte hij in een chemische fabriek, waar hij, zoals hij in 1974 verklaarde, niet veel meer deed dan het registreren van de kleur van het goedje in reageerbuisjes.
Voor zijn moestuintje had hij weinig tijd meer gedurende die elf weken. Hij reisde heel ‘Olland af, bij wijze van spreken van Appingedam tot Arnemuiden, om overal die De Wilde Boerndochtere ten gehore te brengen; soms wel drie optredens per dag.
En natuurlijk was hij ook regelmatig in Hilversum. Hij kwam in AVRO’s TopPop. Daarover gaat een aardige anekdote. In de studio ontmoette hij de excentrieke gebroeders Mael van The Sparks, die toen hoog in de top-10 stonden met This Town Ain’t Big Enough for Both of Us. ‘Who are you?’, vroeg een Spark wat uit de hoogte aan Heylen, met zijn platte pet en zijn wat sjofele uiterlijk. ‘I am the number one’, zei Heylen fijntjes.
Ivan is goed terecht gekomen, al heeft Nederland hem niet veel meer gegund dan die ene grote hit. Zijn TV-shows heb ik nooit gezien; ik kijk eerlijk gezegd zelden naar Vlaamse zenders.
Tot slot nog iets over Radio Mi Amigo. Die zender nam na 31 augustus 1974 de vlag over van Radio Veronica, die tot zwijgen was gebracht door de Nederlandse overheid. De Belgische zender bleef de Veronica top 40 uitzenden, verschafte emplooi aan enkele ex-DJ’s van die zender, en werd ook in Holland een populaire piraat. Dat Vlaamse artiesten daardoor meer toegang kregen tot de Nederlandse markt, het kan niet gezegd worden. Het bleef beperkt tot een uitschieter van een enkeling; de bolwerken tussen beide Nederlandstalige landen staan nog fier overeind.
© Frans Mensonides, Leiden, 2008
Deel 83: When I Was Young / Eric Burdon & The Animals (1967)
Deel 82: Wired for Sound / Cliff Richard (1981)
Deel 81: Pictures at an Exhibition / Emerson, Lake & Palmer (Album) (1971)
Deel 80: Sexy Sadie (The White Album) / The Beatles (1968)
Deel 78/79: Love of the Common People / Paul Young (1983) - Stille Willem / Spaan & Vermeegen (1981)
Deel 77: You've Got Your Troubles / The Fortunes (1965)
Deel 76: Catootje / (niet) Wim Sonneveld (1963)
Deel 75: Na, na, na / The Shoes (1967)
Deel 74: Don't Call Us, We'll Call You / Sugarloaf & Jerry Corbetta (1975)
Deel 73: The Cover of the Rolling Stone / Dr. Hook & Medicine Show (1972)
Deel 71/72: My Little Town / Paul Simon (1975) en My Home Town / Marvin, Welch & Farrar (1971), door Wim Scherpenisse
Deel 70: Hurricane / Bob Dylan (1975)
Deel 69: A Salty Dog / Procol Harum (1969)
Deel 68: Sixteen Tons / Tennessee Ernie Ford (1955)
Deel 66/67: Rhinestone Cowboy / Glenn Campbell (1975) en Bronco Bill's Lament / Don McLean (1972), door Wim Scherpenisse
Deel 65: Albatross / Fleetwood Mac (1968), door: Frans ten Kleij
Deel 63/64: Shine on You Crazy Diamond en Arnold Layne / Pink Floyd (1975; 1967)
Deel 62: Wat een geluk / Rudi Carrell (1960)
Deel 61: Do the Strand / Roxy Music (1973)
Deel 60: Thick as a Brick pts. 1 & 2 / Jethro Tull (1972)
Deel 59: Everything counts / Depeche Mode (1983)
Deel 58: Air / Ekseption (1969)
Deel 57: All the Young Dudes / Mott The Hoople (1973) tevens: Top-2000-special
Deel 56: Een fijne dag / Drs. P (1973)
Deel 55: Matthew and Son / Cat Stevens (1967)
Deel 54: The Worker / Fischer-Z (1979)
Deel 53: Atlantis / Donovan (1968/1969)
Deel 52: Proud Mary / Creedence Clearwater revival (1969)
Deel 51: The Eve of the War / Jeff Wayne (1978)
Deel 50: Daddy Cool / Boney M (1976)
Deel 49: Spirit in the sky / Norman Greenbaum (1970)
Deel 48: Monkey on Your Back / Outsiders (1967)
Soundbites nrs 1 t/m 47 in het archief van REFLEXXIONZZ!