‘Koploper’ (ICM-materieel),
in februari 2023 gefotografeerd op station Leeuwarden. Deze comfortabele treinen
uit de 70’s, met hun uiterlijk dat 50 jaar geleden heel futuristisch overkwam, worden
‘uitgefaseerd’, tot verdriet van vele NS-klanten. Maar ook in 2024 zul je hier
en daar nog wel Koplopers kunnen aantreffen.
Op het moment dat dit stuk online gaat, hebben we in 2023 nog
maar een paar uur OV tegoed. Het is vandaag, behalve zondag, tevens
oudejaarsdag en dan gaan traditioneel rond 20:00 uur alle bussen, trams, metro en
treinen naar hun nachtverblijven.
Al even traditioneel zullen de bekende OV-belangenbehartigers
daar tegen te hoop lopen. Het behoort evenzeer tot de oudejaarsongemakken als
de oliebollen en appelbejéés die zo lekker zuur opbreken, de overvloedige waarschuwingen
tegen verminking en afrukking van ledematen door vuurwerk, Bohemian Rhapsody op
nummer 1 in de Top 2000 en de nieuwjaarswens van die ‘vriend’ door wie ik al 13
jaar geleden ontvriend ben, maar die is vergeten, me uit zijn adressenbestand
te wissen.
En je hebt de traditie van de jaaroverzichten op deze site. Dit
jaar heb ik om en nabij 900 JPG’s op mijn Thuispagina gezet, tegen 1200 in 2022.
Ongeveer de helft daarvan had iets met openbaar vervoer te maken, en de andere
helft dus niet, al ben ik meestal wel per OV naar de plek gereden waar ik die
foto’s heb kunnen maken. Dat is de categorie ‘Overige’, waarvan het overzicht
volgende week verschijnt.
Ik heb dit jaar in binnen- plus buitenland 18.900 km
afgelegd per trein (14.800 in 2022) en 3900 met het stads- en streekvervoer:
bus, tram en metro (2000 vorig jaar). Meer kilometers dus, maar minder foto’s. Geen
idee hoe dat komt.
Hieronder volgen straks mijn echt helemaal perfecte-OV-foto’s
van 2023. Nee, laat ik het bescheidener formuleren: de foto’s die me het meest
opvielen bij het doorbladeren van het album, of die waarover ik nog iets kwijt
wil op deze laatste dag van MMXXIII.
Het zijn foto’s uit een nogal kommervol OV-jaar. De meeste reizigers
die waren afgehaakt in het begin van de coronacrisis, zijn inmiddels wel weer
teruggekeerd. Maar ze werden dit jaar nog vaker dan in 2022 geconfronteerd met uitgeklede
dienstregelingen, uitvallende ritten wegens personeelstekort, overvolle treinen
en bussen en veel ander OV-leed.
Wel ontkwamen de streekvervoerreizigers aan een extreme
tariefsverhoging per 1 januari 2024 van maar liefst 11%; afgelopen zomer stak
de Tweede Kamer daar een stokje voor.
Enfin, hier komen de plaatjes!
De beoogde opvolger van de Koploper is de Wesp (Officieel:
ICNG), die een snelheid van 200 km per uur haalt. Ik had hem afgelopen winter
voor het eerst voor de lens op Rotterdam Centraal, waar er nog niemand in kon
stappen. Wat je ook duidelijk kunt zien: hij stond niet langs een perron.
Deze foto van een bus in Voorhout schoot ik vanaf de fiets,
die ik er wel even voor aan de kant gezet had. Hij hoort bij een artikel over
enkele wijzigingen in de Arriva-dienstregeling in de concessie ZHN
(Zuid-Holland Noord). Wijzigingen die geen spectaculaire verbeteringen
inhielden. Zoals de trouwe lezer weet, ben ik bewoner van de wijk Zuidwest in
de stad Leiden in de regio ZHN. Maar als het enigszins kan, pak ik de fiets om
ergens te komen in de omgeving.
‘Komt-ie wel of komt-ie niet?’ Ook 2023 verliep niet zonder stakingen. Op deze
dag in maart was het weer eens raak in het streekvervoer. Passagiers bij de
halte Hogewoerd in de Leidse binnenstad verkeren in nerveuze afwachting: zal er
nog een bus aan de einder verschijnen?
Het klinkt merkwaardig, maar bij een busstaking in Nederland
rijdt zo’n stuk of 40 % van de bussen toch nog. Dat houdt de hoop levend.
In de Provincie Zeeland hebben ze iets nieuws bedacht om de
streekbus te redden (lees: nog verder de nek om te draaien): de hub. Burgh-Haamstede
op Schouwen-Duiveland genoot de twijfelachtige eer van een pilot-project.
In dat langgerekte dorp staat de hub helemaal aan de rand ervan.
De bus stopt alleen nog bij die hub, en slaat de rest van de haltes voortaan
over. Die worden gedegradeerd tot belbushalte. Allemaal voor de snelheid. De bus
is door die maatregel wel een paar minuten sneller in Middelburg of desnoods
Oude Tonge. Maar het kost de reiziger soms wel een half uur om bij de hub te
komen.
Station Klimmen-Ransdaal in Zuid-Limburg werd uitgeroepen tot het Meest Gewaardeerde Station van Nederland. Ik weet niet meer wie de prijs heeft toegekend, en op grond van welke criteria, maar het is inderdaad een plaatje van een station. Ik spoorde naar Ransdaal.
Tramlijn 3 in Amsterdam en 8 in Rotterdam dreig(d)en (gedeeltelijk) geschrapt
worden, hoewel ze beide door grote winkelconcentraties rijden. Ik ging kijken
in beide steden, die soms grotere overeenkomsten met elkaar hebben dan ze zelf
beseffen.
Niet alles was kommer
en kwel, dit jaar. De doortrekking van de RET-metro van Hoek van Holland Haven
naar Hoek van Holland Strand werd voltooid, zelfs nog ruim voor aanvang van het
hoogseizoen. De feestelijke opening was op vrijdag 31 maart 2023. Sindsdien
rijdt de metro via een ‘verdiepte tunnelbak’ door de habitat van de nauwe
korfslak en kruist hij de met overwegbomen bewaakte Strandweg.
Een 5-daags reisje naar Beieren in april. Ik koos Augsburg als standplaats. Een sfeervol tramplaatje bij avond uit die stad.
Vrouw in rode jas, als contrast met het grauwe beton van een
S-Bahn-station in München. Nee, ik ken die dame niet.
Dit kan alleen in België: een druk tramperron dat tevens
fietspad is. Niet dat er iemand fietst in Belgische steden…
Op de foto de halte Liedts in Brussel. Ik was er eind april,
en reed en liep de route van metrolijn 3 in aanleg (Albert – Bordet). In de
buurt van deze plek komt het metrostation Liedts.
Het project heeft vertraging opgelopen doordat het
Zuidpaleis, aan de Stalingradlaan in de buurt van station Zuid, lelijk in de
weg staat. Ze hadden er onderdoor gewild, maar dat leverde technische problemen
op, en een fikse ruzie tussen vervoersbedrijf MIVB en de aannemer. Het
monumentale paleis (zonder koninklijke bewoners; het is een soort
bedrijfsverzamelgebouw annex markthal) mag niet worden afgebroken.
Er werd een plan gesmeed om het interieur van het gebouw te
slopen, maar de monumentale gevels onaangetast te laten. Dan zou de metro er
toch nog onderdoor kunnen. In de loop van het jaar is er weer schot in de zaak
gekomen. Er zijn nu bewonersinformatieavonden, dus er staat er toch iets te gebeuren.
Diezelfde dag fotografeerde ik deze bus in het winkelhart
van Brussel. Ik zag thuis pas dat hij het nummer 9292 draagt, dat in Nederland
de naam is van de bekende reisplanner voor het hele OV, maar in België vast
niets bijzonders betekent.
Het herstel ervan vergde meer van mijn tijd en geduld dan ik
gehoopt had. Een week of 6 kon ik niet op pad voor mijn OV-rubriek. Daarna
besloot ik, het weer eens voorzichtig te proberen met een rapportage over het busvervoer
rond Schiphol.
Een revelatie! Vergeleken met de abominabele staat van de
bus in Zuid-Holland Noord, waan je je rond de luchthaven in een
busreizigersparadijs. De bus rijdt frequent, heeft een vrijwel perfecte
doorstroming op vrije busbanen en aan rituitval doen ze hier niet (in ieder
geval niet op de 6 halve middagen dat ik aan het bussen was rond Schiphol).
Waarom de ene streek wel en de andere niet?
OV-knooppunt Schiphol Noord wordt overkapt door een Britse, verplaatsbare
hangar uit WO II.
Ontmoeting van 2 heel verschillende vormen van vervoer, die
elk hun eigen gebruikers en fans hebben. Een bus van Schipholnet staat op zijn
vertrektijd te wachten voor het hoofdkantoor van de KLM in Amstelveen.
Schipholnet is de opvolger van Sternet, waarvan alleen personeelsleden van
bedrijven op Schiphol gebruik mochten maken. Maar Schipholnet staat open voor iedereen;
ook voor pensionado’s die zomaar eens komen kijken.
Schipholnetlijnen 180 en 181 rijden een rondje van 20 km
over het Schipholterrein, en doen vrijwel alle kantoren en hangars aan op de
luchthaven. En hebben ook het nogal landelijke Rozenburg NH op hun route. Ik
fotografeerde de bus vanaf een fietsviaduct.
Zeldzaam schouwspel: de Eurostar uit Londen in Leiden, bij
een stremming op de HSL.
Twee gekoppelde WESP’en-5 op Den Haag Centraal. Deze keer
zelfs langs het perron, op punt van vertrek richting Eindhoven. We kunnen
meerijden, en ik deed het. Het mág ook wel een keer, na 3 jaar proefrijden.
Busstation Heinenoord. In augustus was de Heinenoordtunnel,
tussen Rotterdam-IJsselmonde en de Hoeksche Waard, 4 weken lang gestremd. Alleen
voor de bus waren 2 rijstroken, één per richting, opengehouden.
Er werd een pendeldienst Heinenoord – Rotterdam Zuid opgetuigd
met 3-minutendienst in de spits, en in vrijwel alle dorpen in de Hoeksche Waard
reed elke 10 minuten een bus (als ze niet uitvielen). Maar de eilanders wilden
niet echt bijten. De meeste van de 100.000 automobilisten per dag, die
normaliter gebruik maken van de tunnel, verkozen een omrit van een uur boven de
bus.
Die dan wel voor de bus-liefhebber een aardige vlootschouw opleverde;
als je een halfuurtje bleef staan kijken op Busstation Heinenoord, zag je toch
wel 10 ŕ 12 typen bussen langsparaderen.
Het dak van het in verbouwing verkerende station
Ede-Wageningen kwam dit jaar af.
Denemarken heeft de afgelopen 25 jaar grote stappen gezet
bij het uitbreiden van het railvervoer. Nederlandse vervoersplanologen zouden
eens een studiereisje moeten maken naar dat land.
Hoe hebben ze het bijvoorbeeld voor elkaar gekregen om in de
stad Aarhus een trambaan van 12 km aan te leggen, plus bijna 100 kilometer v/m regionale
spoorlijn te voorzien van een bovenleiding, voor de totaalsomma van 2,4 miljard
Deense Kronen? Dat lijkt heel wat, maar het is maar 320 miljoen gulden. De ’Uithoflijn’
in Utrecht, slechts 8 km lang, kostte veel meer.
Op de foto de tram naar Odder op station Aarhus.
De S-tog naar Hřje Taastrup op station Emdrup. De S-tog is een soort Sprinter, die het Hoofdstedelijk Gebied rond
Kopenhagen bedient.
De automatische metro van Kopenhagen rijdt op de drukste trajecten in een
frequentie van 2 minuten. Dat is een luxe waaraan je snel went. Als een metro een
keer 2˝ minuut op zich laat wachten, wordt het publiek ongedurig. Deze kinderen
doen gymnastiekoefeningen om het wachten te bekorten.
‘Deense neus’ op het station van Odense, de stad waar ik
mijn bivak had opgeslagen, omdat die handig in het centrum van het land ligt.
Als je zo’n Deense Neus van achteren ziet, is het meer een Deense Kont, zou je
kunnen zeggen. Ik haalde hem nog wel, trouwens.
De Spoorwegkathedraal Antwerpen Centraal, altijd even
fotogeniek.
Busstation Edam, waar ik met een vriend ging eten bij Chinees restaurant Jimmy,
aan de rechterhand van de fotograaf. Weinig chinezen zullen zo goed bereikbaar
zijn met het OV. Je kunt opstaan van je tafel als je de bus terug naar huis in
de verte aan ziet komen.
Rillend in het Bad, noem ik dit Zeeuwse station ook wel,
meligheidshalve. Ik was hier eerder deze maand, toen NS een nooddienstregeling
reed tussen Roosendaal en Vlissingen, wegens verzakkingen van het spoor door
overvloedige regenval (achterstallig onderhoud, volgens wantrouwigen). Maar die
verzakkingen waren blijkbaar grotendeels over op de dag dat ik in Zeeland was. De
trein reed op volle snelheid van Bergen op Zoom naar Rilland-Bath, om daar 10
minuten te wachten op de vertrektijd volgens de nooddienstregeling.
Altijd volop verrassingen met het openbaar vervoer! Maar het
gaf mij tenminste de gelegenheid om deze foto te maken.
En daarmee komt er een eind aan 2023, een OV-jaar met
althans in Nederland weinig hoogtepunten. We hopen op beter.
Frans Mensonides
31 december 2023
© Frans Mensonides, Leiden, 2023